Собира календарга каради. Ун еттинчи феврал… Эртага угли билан учрашади. Иккиларининг хам тугилган кунлари.Юрагини темир куллар гижимлагандек булди. Согинган, жуда-жуда согинган…Уч йил мукаддам…Собира узи пиширган тортнинг уртасига биттагина шамча кадади. Хализамон угли Шерзоднинг шамни пуфлаб учиришини тасаввур килди. Бир ёшга эндигина тулган бола шамни учира олмайди, бу ишни дадаси билан аяжониси бажаришади. Кейин хакикий байрам булади. Йигирма бир йилдирки, февралнинг ун саккизи Собирани бир ёшга улгайтиради.У тугилган кунини бир муъжиза юз бериши керакдек кутарди. Утган йили уша муъжиза чиндан хам юз берди. Собира тугилган кунини тугрукхонада кутиб олди, тугилган кунида угли дунёга келди. Мана шунга хам бир йил булибди. Бугун биринчи кушалок байрам. Она ва бола шодланадиган кун…Эшик тараклаб очилиб, ширин хаёллари тузгиб кетди. Остонада кузлари кизариб кетган, ранги оппок эри турарди. У калтираб Собиранинг олдига келди. Хириллаб гапирди:-Хотин, пулинг борми? Бер менга! Опчик пулингни!..Собира кузёшларини тийиш учун лабини тишлади.-Дадаси, бугун углингизнинг тугилган куни эди. Шунга дастурхонга ул-бул олиш учун озгина йигиб куювдим…Эри бор кучи билан столни муштлади. Собира калкиб кетди.-Бер дедим, — яноклари титраб деди Мавлон.Собира куз ёшлари тиркираб кетган юзини куллари билан яширди.- Бермайсанми?! Мана булмаса!Мавлон бир зарб билан стол устидаги хамма нарсани синдириб ташлади. Идиш-товоклар билан бирга кичкинагина торт хам ер билан битта булди. Кейинги зарба мушт шаклига кириб, аламдан кузлари катта-катта булиб кетган Собиранинг юзига тушди. Ерга йикилди. Мавлон унинг чунтакларини кавлаб бор пулини олди-ю, хансираб чикиб кетди. Собира бутун колган шамчани ушлаб кечгача йиглади. Бу Собиранинг ота-оналари сабр косасига томган энг сунгги томчи булди. Кизлари билан набираларини табриклашга келдилару бу хонадондан буткул узилдилар. Суд хам булди. Гиёхванд эр турмага, Собира боласини олиб отасиникига йул олди.«Тор корнимга сиккан болам кенг уйимга хам сигади»- дея олиб келинган Собира кенг уйга сигди, лекин кенг кунгилни топа олмади. Узга хонадонда яшаган киска муддат ичида жонажон уйидан канчалар узоклашиб кетганини хис килди. Кулф-калитга эга чиккан келинойисининг кош чимиришлари, акасининг уз болаларини панага тортиб ширинлик улашишларидан дод дегудай буларди. Ёлгиз панохи – ота-онаси эртаю кеч мехнатдан бушамас, амал-такал рузгорнинг эндиликда яна икки огиз кушилиб янаям купайиб кетган камларини бутлашга харакат килишарди. Бир йил ана шундай утди. Тугилган кунларида аяси ош дамлади. Дадаси топган-тутганини дастурхонга тукди. Акаси Шерзодга уйинчок совга килди. Кунгилдагидек утаётган кичкинагина байрамнинг нохуш якун топишига ана шу уйинчок айикча сабаб булди. Акасининг турт яшар угли уйинчокни юлкиб олиб уйларига караб чопди. Хозиргина шодлиги ичига сигмай утирган болакай кузида ёш билан атак-чечак кадамларини илдамлатиб, унинг ортидан кувиб келинойисининг хонасига кириб кетди. Собира билан ота-онаси хай-хайлаганча колишди. Дам утмай аввал келинойининг шангиллагани, кейин тарсаки товуши эшитилди. Собира болаларча шухлик килган жиянининг бундай жазоланишини кутмаган эди. Шерзодга уйинчокни акаси билан бирга уйнашни айтиш учун урнидан турди. Лекин кейинги кургани калбига муз булиб кадалди. Келинойининг хонасидан луппи юзларида ингичка бармокларнинг излари кизариб куриниб турган Шерзод йиглаб чикиб келди. Дераза ортида уйинчокни кучиб олганича болаларга хос булмаган захарханда кулганича акасининг угли караб турарди.Томоги гиппа бугилди. Дастурхондаги ош оиланинг кичкинагина байрами каби совуди. Боласининг кучиб ётганича узок йиглади. Ширингина булиб ухлаб колган Шерзоднинг панжа изи тушган юзини силади, янокларида котиб колган тиник куз ёшларини кафти билан артиб олди. Хар канча ситам узига булса чидар, боласида нима гунох?!Вакт утган сайин онасининг гаплари асосли туюла бошлади. Бу хонадонда омонатлигини хис килаверди.Совчи келди.Аввалги хотинининг тили ёмон экан, кайнонаси жанжаллардан безиб ажратиб юборибди. Собиранинг тили ёмонмас, яшаб кетиши керак. Факат боласи ота-онаси билан колади, катталарнинг келишуви шундай!Собира йиглаб-сиктаб ахийри рози булди. Шерзодни тез-тез олиб бориб турадиган, яна фарзандли булганида бутунлай олиб келишни уйлаб курадиган булишди. Угай отанинг, янги куёвнинг феълини билмагунча онаси шундай йул тутишга карор килди.* * *Янги хонадон аъзолари сомсапазлик килишаркан. Уйларининг кучага караган бикинида иккита тандир урнатилган. Эри Икром эртаю кеч тинмайди, ука-сингилларини хам бир зум тиндирмайди. Харидорлари куп, ясалган сомсалар уй ичидан чикиб келаверади, Икром дурра ёпиниб тандир ичига бош сукаверади, онаси кип-кизил сомсаларни пуллайверади. Собира хам ишга киришиб кетди.Аввалдан чаккон эди, лекин бу хонадон аъзоларига етиб ишлаш учун янаям тиришди. Бу оиладагилар чумолидай гимирлаб рузгор бутлашар, жуда бой булмасаларда узларига тук эдилар. Икром бу хонадоннинг норасмий бошлиги. Каттиккуллиги учун хамма ундан хайикиб турар, арзимаган айб учун хам аччик-аччик гаплар эшитишарди. Бир хафта ичидаёк эрининг сукишидан икки марта бахра топишга улгурган Собира углини олиб келмай тугри килганига ишонч хосил килди. Лекин олдинги гиёхванд эри олдида Икром фариштадек куринарди. Аста-секин эрининг бироз тупорилигига хам куникиб кетди.* * *Икром билармикан? Бугун тугилган кунлари эканлигини эслармикан?! Узику майли, боласи келганида совга бермаса хам икки огиз ширин сузи билан кунглини кутариб куярмикан?! Бу каби саволлар бугун ич-ичидан кайнаб чикарди. Бу хонадонга келин булиб тушганидан бери углининг хар келиши хам кувонч, хам хадикда утади. Биринчи келишида эри Икром Шерзоднинг кичкинагина бурунчасини бармоклари орасига кисиб эркалаган булди. Аяжонисига эга чиккан одамнинг бу килиги болага аксинча таъсир килиб йиглаб юборди. Собира боласини кучиб олди, эри бир нималар деб гулдираганча урнидан туриб кетди. Шу-шу бола билан угай отанинг учрашувлари совуккина ута бошлади.Лекин бугун тугилган кунлари, хеч булмаса болагинаси бугун бир огиз ширин суз эшитар…Эри эрта тонгдан йулга отланди.-Кийимларимни тайёрла, бозорга тушиб майда-чуйда килиб келаман.Кувонганидан урнидан туриб кетди, тугилган кунлари байрам буларканда. Лекин кейинги сузлар уни жойига михлаб ташлади.-Соат туртга уч юзта сомсага буюртма бор. Пиёзни туграб куйинглар, мен тоза ун билан гушт олиб келаман.Дадаси билан аяси кундузи келишади, уйлари узок, кечга колмай кайтишади. Демак тугилган кун, боланинг кунгли деган гаплар пуч орзу, етиб булмас армон...Уйлаганидек кайнонаси, кайнсинглиси билан тушгача сомсага уринишди. Кузи йулда булди. Эшик такиллаб аввал Шерзод, кейин дадаси билан аяси куринди. Сакраб кетди. Югуриб бориб боласини кучиб йиглайверди. Кайнонаси мехмонларни ичкарига бошлади. Ота-онаси билан хол-ахвол сурашиб яна боласига талпинди. Катта булиб колибди, кош кузлари бобосини эслатади, тиллари бурро, шеърлар айтишни ургатишибди. Хонасига олиб кириб бошкатдан багрига босди. Яна йиглади, боласини хидлаб-хидлаб йиглади.Вакт шувиллаб утди. Чой ичишдию овкатга хам карамай кайтиш харакатига тушишди.Хозир боласи кетади, кетиши керак, шарт кетиши! Кайнонасидан нажот кутди. Бир огиз колаколсин деса-чи, бир кунгина болагинасини багрига олиб ётса-чи?! Мулозаматни урнига куяётган кайнона углининг рухсатисиз бу ишни килолмайди, хонадонида угай набира эмас, узининг авлоди чопкиллаб юриши керак!Шерзоднинг камзулчаси тугмаларини утказа бошлади. Хозир икки тугмани утказса булди, бола ташкарига чикади, кейин олиб кетишади. Куллари титраб тугмаларни кайтадан ечди.Онасининг бу иши сабабини тушунмай турган бола бийрон тиллари билан гапирди:-Ая, туйма утказишти билмайсизми? Мана-мана, мен кандай утказишти биламан.Бола худди койил килиб куйгандек жилмайиб турарди.Куз ёшлари куйилиб кетди. Яна Шерзодни кучиб олди. Айвон деразаси ортида бу холни кузатиб турган ота-онаси билан кайнонаси огизда хайрлашсаларда, ичларидан зил кетаётгандилар. Такдир, иложи йук…Эшикка етганларида бола хам аяси колишини англаб йиглай бошлади.Бобоси билан бувиси уни эркалаб кутариб кетишди. Яна ишга утирдилар. Пиёзмас, узининг юрагини туградигуё. Пиёз аччигидан минг карра аччик кузёшлар милт-милт окди.Эшик очилиб эри кириб келди. Бир коп ун билан, битта кутини машинадан туширди. Афтидан тугилган кун хакида эсламаган хам. Йукса угай боласига булмаса хам жуфти-халолига кичкинагина совга кутариб келарди. Совгаси хам бошини есин, боласининг дарди калбини тилимлаб ташлаяпти.Нигохларини ерга кадаганча лабини тишлаб ишини килаверди.- Нега мени кутмай мехмонларга жавоб бериб юбординглар, -деди Икром онасига карата.-Шошилишаётган экан, кеч колишмасин деб…Эри кутини очди. Ичидан ростмона автомобилдан сал кичикрок уйинчок машина чикарди.-Кани тойчок, кел буёкка.Эшикдан Шерзод чопиб кирди. Икром болани даст кутариб юзларидан упди.-Мана бу тугилган кунингга совга, углим.Собира ялт этиб эрига каради.Икром гапини давом эттирди.-Даданг билан аянгни бекатда куриб колдим. Шунча кистасам хам кайтишмади. Камига Шерзоджонни хам олиб кетмокчи булишди. Уларга хам айтдим, сизлар хам эшитинглар, Шерзоджон бугундан бошлаб шу уйда яшайди!Собира хунграб йиглаганича боласи билан Икромни кучиб олди. Ун гарди кунган эрининг чопонига ёшли кузларини суртди.
ҲАЁТ - ТАҚДИР - АРМОН - СЕВГИ - ТИББИЁТ - ТАБОБАТ
:𝙎𝘼𝙍𝙊𝘽 🕊
Мехрибон
Собира календарга каради. Ун еттинчи феврал… Эртага угли билан учрашади. Иккиларининг хам тугилган кунлари.
Юрагини темир куллар гижимлагандек булди. Согинган, жуда-жуда согинган…
Уч йил мукаддам…
Собира узи пиширган тортнинг уртасига биттагина шамча кадади. Хализамон угли Шерзоднинг шамни пуфлаб учиришини тасаввур килди. Бир ёшга эндигина тулган бола шамни учира олмайди, бу ишни дадаси билан аяжониси бажаришади. Кейин хакикий байрам булади. Йигирма бир йилдирки, февралнинг ун саккизи Собирани бир ёшга улгайтиради.
У тугилган кунини бир муъжиза юз бериши керакдек кутарди. Утган йили уша муъжиза чиндан хам юз берди. Собира тугилган кунини тугрукхонада кутиб олди, тугилган кунида угли дунёга келди. Мана шунга хам бир йил булибди. Бугун биринчи кушалок байрам. Она ва бола шодланадиган кун…
Эшик тараклаб очилиб, ширин хаёллари тузгиб кетди. Остонада кузлари кизариб кетган, ранги оппок эри турарди. У калтираб Собиранинг олдига келди. Хириллаб гапирди:
-Хотин, пулинг борми? Бер менга! Опчик пулингни!..
Собира кузёшларини тийиш учун лабини тишлади.
-Дадаси, бугун углингизнинг тугилган куни эди. Шунга дастурхонга ул-бул олиш учун озгина йигиб куювдим…
Эри бор кучи билан столни муштлади. Собира калкиб кетди.
-Бер дедим, — яноклари титраб деди Мавлон.
Собира куз ёшлари тиркираб кетган юзини куллари билан яширди.
- Бермайсанми?! Мана булмаса!
Мавлон бир зарб билан стол устидаги хамма нарсани синдириб ташлади. Идиш-товоклар билан бирга кичкинагина торт хам ер билан битта булди. Кейинги зарба мушт шаклига кириб, аламдан кузлари катта-катта булиб кетган Собиранинг юзига тушди. Ерга йикилди. Мавлон унинг чунтакларини кавлаб бор пулини олди-ю, хансираб чикиб кетди. Собира бутун колган шамчани ушлаб кечгача йиглади. Бу Собиранинг ота-оналари сабр косасига томган энг сунгги томчи булди. Кизлари билан набираларини табриклашга келдилару бу хонадондан буткул узилдилар. Суд хам булди. Гиёхванд эр турмага, Собира боласини олиб отасиникига йул олди.
«Тор корнимга сиккан болам кенг уйимга хам сигади»- дея олиб келинган Собира кенг уйга сигди, лекин кенг кунгилни топа олмади. Узга хонадонда яшаган киска муддат ичида жонажон уйидан канчалар узоклашиб кетганини хис килди. Кулф-калитга эга чиккан келинойисининг кош чимиришлари, акасининг уз болаларини панага тортиб ширинлик улашишларидан дод дегудай буларди. Ёлгиз панохи – ота-онаси эртаю кеч мехнатдан бушамас, амал-такал рузгорнинг эндиликда яна икки огиз кушилиб янаям купайиб кетган камларини бутлашга харакат килишарди. Бир йил ана шундай утди. Тугилган кунларида аяси ош дамлади. Дадаси топган-тутганини дастурхонга тукди. Акаси Шерзодга уйинчок совга килди. Кунгилдагидек утаётган кичкинагина байрамнинг нохуш якун топишига ана шу уйинчок айикча сабаб булди. Акасининг турт яшар угли уйинчокни юлкиб олиб уйларига караб чопди. Хозиргина шодлиги ичига сигмай утирган болакай кузида ёш билан атак-чечак кадамларини илдамлатиб, унинг ортидан кувиб келинойисининг хонасига кириб кетди. Собира билан ота-онаси хай-хайлаганча колишди. Дам утмай аввал келинойининг шангиллагани, кейин тарсаки товуши эшитилди. Собира болаларча шухлик килган жиянининг бундай жазоланишини кутмаган эди. Шерзодга уйинчокни акаси билан бирга уйнашни айтиш учун урнидан турди. Лекин кейинги кургани калбига муз булиб кадалди. Келинойининг хонасидан луппи юзларида ингичка бармокларнинг излари кизариб куриниб турган Шерзод йиглаб чикиб келди. Дераза ортида уйинчокни кучиб олганича болаларга хос булмаган захарханда кулганича акасининг угли караб турарди.
Томоги гиппа бугилди. Дастурхондаги ош оиланинг кичкинагина байрами каби совуди. Боласининг кучиб ётганича узок йиглади. Ширингина булиб ухлаб колган Шерзоднинг панжа изи тушган юзини силади, янокларида котиб колган тиник куз ёшларини кафти билан артиб олди. Хар канча ситам узига булса чидар, боласида нима гунох?!
Вакт утган сайин онасининг гаплари асосли туюла бошлади. Бу хонадонда омонатлигини хис килаверди.
Совчи келди.
Аввалги хотинининг тили ёмон экан, кайнонаси жанжаллардан безиб ажратиб юборибди. Собиранинг тили ёмонмас, яшаб кетиши керак. Факат боласи ота-онаси билан колади, катталарнинг келишуви шундай!
Собира йиглаб-сиктаб ахийри рози булди. Шерзодни тез-тез олиб бориб турадиган, яна фарзандли булганида бутунлай олиб келишни уйлаб курадиган булишди. Угай отанинг, янги куёвнинг феълини билмагунча онаси шундай йул тутишга карор килди.
* * *
Янги хонадон аъзолари сомсапазлик килишаркан. Уйларининг кучага караган бикинида иккита тандир урнатилган. Эри Икром эртаю кеч тинмайди, ука-сингилларини хам бир зум тиндирмайди. Харидорлари куп, ясалган сомсалар уй ичидан чикиб келаверади, Икром дурра ёпиниб тандир ичига бош сукаверади, онаси кип-кизил сомсаларни пуллайверади. Собира хам ишга киришиб кетди.
Аввалдан чаккон эди, лекин бу хонадон аъзоларига етиб ишлаш учун янаям тиришди. Бу оиладагилар чумолидай гимирлаб рузгор бутлашар, жуда бой булмасаларда узларига тук эдилар. Икром бу хонадоннинг норасмий бошлиги. Каттиккуллиги учун хамма ундан хайикиб турар, арзимаган айб учун хам аччик-аччик гаплар эшитишарди. Бир хафта ичидаёк эрининг сукишидан икки марта бахра топишга улгурган Собира углини олиб келмай тугри килганига ишонч хосил килди. Лекин олдинги гиёхванд эри олдида Икром фариштадек куринарди. Аста-секин эрининг бироз тупорилигига хам куникиб кетди.
* * *
Икром билармикан? Бугун тугилган кунлари эканлигини эслармикан?! Узику майли, боласи келганида совга бермаса хам икки огиз ширин сузи билан кунглини кутариб куярмикан?! Бу каби саволлар бугун ич-ичидан кайнаб чикарди. Бу хонадонга келин булиб тушганидан бери углининг хар келиши хам кувонч, хам хадикда утади. Биринчи келишида эри Икром Шерзоднинг кичкинагина бурунчасини бармоклари орасига кисиб эркалаган булди. Аяжонисига эга чиккан одамнинг бу килиги болага аксинча таъсир килиб йиглаб юборди. Собира боласини кучиб олди, эри бир нималар деб гулдираганча урнидан туриб кетди. Шу-шу бола билан угай отанинг учрашувлари совуккина ута бошлади.
Лекин бугун тугилган кунлари, хеч булмаса болагинаси бугун бир огиз ширин суз эшитар…
Эри эрта тонгдан йулга отланди.
-Кийимларимни тайёрла, бозорга тушиб майда-чуйда килиб келаман.
Кувонганидан урнидан туриб кетди, тугилган кунлари байрам буларканда. Лекин кейинги сузлар уни жойига михлаб ташлади.
-Соат туртга уч юзта сомсага буюртма бор. Пиёзни туграб куйинглар, мен тоза ун билан гушт олиб келаман.
Дадаси билан аяси кундузи келишади, уйлари узок, кечга колмай кайтишади. Демак тугилган кун, боланинг кунгли деган гаплар пуч орзу, етиб булмас армон...
Уйлаганидек кайнонаси, кайнсинглиси билан тушгача сомсага уринишди. Кузи йулда булди. Эшик такиллаб аввал Шерзод, кейин дадаси билан аяси куринди. Сакраб кетди. Югуриб бориб боласини кучиб йиглайверди. Кайнонаси мехмонларни ичкарига бошлади. Ота-онаси билан хол-ахвол сурашиб яна боласига талпинди. Катта булиб колибди, кош кузлари бобосини эслатади, тиллари бурро, шеърлар айтишни ургатишибди. Хонасига олиб кириб бошкатдан багрига босди. Яна йиглади, боласини хидлаб-хидлаб йиглади.
Вакт шувиллаб утди. Чой ичишдию овкатга хам карамай кайтиш харакатига тушишди.
Хозир боласи кетади, кетиши керак, шарт кетиши! Кайнонасидан нажот кутди. Бир огиз колаколсин деса-чи, бир кунгина болагинасини багрига олиб ётса-чи?! Мулозаматни урнига куяётган кайнона углининг рухсатисиз бу ишни килолмайди, хонадонида угай набира эмас, узининг авлоди чопкиллаб юриши керак!
Шерзоднинг камзулчаси тугмаларини утказа бошлади. Хозир икки тугмани утказса булди, бола ташкарига чикади, кейин олиб кетишади. Куллари титраб тугмаларни кайтадан ечди.
Онасининг бу иши сабабини тушунмай турган бола бийрон тиллари билан гапирди:
-Ая, туйма утказишти билмайсизми? Мана-мана, мен кандай утказишти биламан.
Бола худди койил килиб куйгандек жилмайиб турарди.
Куз ёшлари куйилиб кетди. Яна Шерзодни кучиб олди. Айвон деразаси ортида бу холни кузатиб турган ота-онаси билан кайнонаси огизда хайрлашсаларда, ичларидан зил кетаётгандилар. Такдир, иложи йук…
Эшикка етганларида бола хам аяси колишини англаб йиглай бошлади.
Бобоси билан бувиси уни эркалаб кутариб кетишди. Яна ишга утирдилар. Пиёзмас, узининг юрагини туградигуё. Пиёз аччигидан минг карра аччик кузёшлар милт-милт окди.
Эшик очилиб эри кириб келди. Бир коп ун билан, битта кутини машинадан туширди. Афтидан тугилган кун хакида эсламаган хам. Йукса угай боласига булмаса хам жуфти-халолига кичкинагина совга кутариб келарди. Совгаси хам бошини есин, боласининг дарди калбини тилимлаб ташлаяпти.
Нигохларини ерга кадаганча лабини тишлаб ишини килаверди.
- Нега мени кутмай мехмонларга жавоб бериб юбординглар, -деди Икром онасига карата.
-Шошилишаётган экан, кеч колишмасин деб…
Эри кутини очди. Ичидан ростмона автомобилдан сал кичикрок уйинчок машина чикарди.
-Кани тойчок, кел буёкка.
Эшикдан Шерзод чопиб кирди. Икром болани даст кутариб юзларидан упди.
-Мана бу тугилган кунингга совга, углим.
Собира ялт этиб эрига каради.
Икром гапини давом эттирди.
-Даданг билан аянгни бекатда куриб колдим. Шунча кистасам хам кайтишмади. Камига Шерзоджонни хам олиб кетмокчи булишди. Уларга хам айтдим, сизлар хам эшитинглар, Шерзоджон бугундан бошлаб шу уйда яшайди!
Собира хунграб йиглаганича боласи билан Икромни кучиб олди. Ун гарди кунган эрининг чопонига ёшли кузларини суртди.