ЁМОН ХОТИН.... (ДАВОМИ) ва 4 кисм...Мен бир гала кашкирлар ичига тушиб колган эдим. Уларнинг чангалидан фа-кат муъжиза куткариб колиши мумкин эди. Вахшийлар кулида номусим топта-лганидан кура улим афзал эди. "Эй Ху-дойим, бундан кура жонимли ол" деб ёлвораман. Мазлумнинг дуоси тез етиб борар эмиш. Илтижоларим Худога етиб бордими ёки муъжиза руй бердими, бирдан атрофни сирена овози, "Хеч ким кимирламасин, сизлар куршаб олинган-сизлар!" деган буйрук тутиб кетди. Хозиргина менга еб куйгудек булиб ти-килаётган вахшийлар саросима ичида колишди. Узларини куткариш учун хар томонга югуриб колишди. Бир-бирини хоинликда айблай бошлашди. Тудабо-ши эримга "Сен бошлаб келгансан милицияни" деб курол укталди. Визиллаб учиб келган ук эримниг пешо-насига кадалди, атрофга кон сачради. Эрим ит каби улим топди. Жонини кут-кармокчи булган тудабоши буйнимга пичок тираб, мени гаровга олди. Атиги бир дакика олдин узимга улим тилаб турган эдим. Жиноятчилар куршаб олингани умид бердими ёки яшаш иш-тиёки шунчалар кучлимиди, энди ичим-да факат "Зудойим, узинг мени бу зо-лимнинг чангалидан куткар" деб нола киламан. Тудабоши мени судраганча коронгилик каърига сингиб кетди. Юра-гим тухтаб колди гуё." Булди, энди ули-мим аник. Мендай нокобил фарзандин-гизни кечиринг, отажон, онажон!" деб зориллайман. Худо асрайман деса улим огзида турган бандасини хам ас-рар экан. Тудабоши мени ташландик курилишлар орасидан олиб утаётгани-да кутилмаганда кимдир бошига зарб билан урди, у хушини йукотиб, йикилди. Кейин билсам, бу корадорифурушлар-ни купдан буён кузатиб юришаркан. Улар кочиш мумкинлигини тахмин ки-либ, уша ташландик курилишда хам одамлар яшириниб туришган экан.Кейин суд булди. Судда мен гувох си-фатида катнашдим.Уша куни курганларимни барисини суд-да айтдим. Жиноий гурух аъзолари ка- малди. Жиноятчиларни суд залидан олиб чикишаётганида туда бошлиги менга "Камокдан чиксам, сени албатта топаман. Парид эринг билан милицияни бошлаб борганинг учун касос оламан" деди. Энди мен у шахарда кололмас-дим, узи булмаса, тудабошининг одам-лари мендан касд олишга харакат килиши мумкин эди. Йиглай-йиглай ту-гилиб усган шахримни тарк этдим. Бу шахарга келиб колдим. То тузук жой, иш топгунча вокзал уриндикларида ётиб юрдим, корним нонга туймасди. Яхши уй-жой, таъминланган хаётни ваъда килганлар куп булди. Аммо бунинг учун исловатхонада отам тенги одамларга танамни сотишим керак эди.Мен эса бундай килолмасдим. Ана шун-дай огир кунларнинг бирида Зохид ака-мни учратдим. У кишининг офисига фаррош керак экан, яшаш учун ётокхо-на хам бор экан. Жон деб рози булдим. Дарбадар хаёт кечириш жонимга тек-кан эди. Ишлай бошладим. Янги хаётим учун Зохид акадан миннатдор эдим. Бора-бора бу миннатдорчилик мехрга, балки ундан хам юксакрок туйгуга ай-лана бошлади. Собик гиёхванд эрим бошимга огир кунларни солганидан кейин эркак зотидан бутунлай кунглим колган, энди хеч кимни севмайман деб узимга узим суз бергандим. Лекин юра-кка буюриб булмас экан. Мен Зохид акани севиб колган эдим. У кишининг кузларида хам узгача ёлкинни кура бошладим. Охири, у киши менга юраги-ни очди. "Хаётимда биринчи марта чин дилдан севиб колдим. Тугри оилалиман икки фарзандим бор. Аммо юрак буй-сунмаса, кийин экан. Сиз туну кун хаё-лимдасиз. Энди хаётимни сизсиз таса-ввур килолмайман. Келинг, бирга яшай-лик" деди.Нозима шу сузларни айтаётганида Гулшириннинг куксига пичок санчилга-ндек булди. Кузларини чирт юмиб олди, мужгонларидан иссик дурлар тукилди. Огир киприкларини зурга кутарди.- Сиз эса бунга жон деб рози булдингиз, шундайми? Ахир, сизга айни шу керак эди-ку, - деди алам билан.- Ха, мен кундим, - деди Нозима синик кулимсираб. - Аммо уй-жой, Зохид ака-нинг пуллари учун эмас. Мен хам севиб колгандим, ахир!- Сизнинг севгингиз капалак сингари у гулдан бу гулга кунавераркан-да? - за-харханда килди Гулширин. - Хали эрин-гизнинг тупроги совимай бошкаларни-нг эрини йулдан урибсиз-да?! Сиздака енгилтаклар хамма ёкни расво килади.- Огзингизга караб гапиринг! - боягина утмишини гапириб бераётганида мах-зун тортиб колган Нозима бирдан жид-дийлашди, кошла- ри чимирилди. - Мени енгилтак аёлга чикаришдан олдин узи-нгизга бир караганмисиз?- Менга нима булибди? - кип-кизариб кетди Гулширин.- Ахволингизга бир каранг! Юзингиз шу-ралаб кетган, кошларингиз эркакларни-кидек усиб кетган. Устингиздаги мана-ви куйлак урфдан колганига неча йил-лар булиб кетди. Шу ахволингизда узи-нгизни Зохид акамга мос деб уйлайси-зми?Сузлар уки бир зум Гулширинни кара-хт ахволга солиб куйди. Улжасини махв этиш учун тайёр турган йулбарс синга-ри шайланган ракибасига муносиб жа-воб бериш учун огиз жуфтлади. Аммо сузини айтишга улгуролмади. Нозима-нинг кутилмаганда жиринглаган теле-фони уларнинг даханаки жангига бар-хам берди. Стол устида турган шапало-кдек "Айфон"да "Зохид акам" деган ёзув ёниб-учарди. Гулшириннинг юраги тукилиб кетгандек булди. Нозима унга бир караб куйдию, ракиби устидан го-либ булган кишидек мамнун киёфада телефонни кулига олди..- Эшитаман, жо-он! - эркаланди у."Жо-он!" - бу суз Гулшириннинг шундок хам куяётган юрагига баттар ут каладиТурмуш курганига неча йил булибдию, бирор марта эрига "Жон!" деб эркалани-шни билмабди. Шу эр энди бир умр ме-ники деб юраверибди.Каршисидаги ракибаси жоду кузла-рини чакнатиб хамон унинг эрига эрка-ланарди:- Тушликка келасизми, жоним? Кандай овкат килиб ууяй? Хуп булади, сиз айт-гандай кулбола ош дамлаб куяман. Де-сертига эса...- Нозиманинг кузлари кув-лик билан чакнади. - Десертига "Нози-ма хоним" номли ширинлик, - уз гапига узи нашъа килиб кулиб юборди. Сунг телефонга "чулп" этиб буса хадя килиб, гушакнинг нариги томонидаги кишига йуллаган булди. Телефонни учиргач, Нозима Гулширинга "Хуш, бунга нима дейсиз?" дегандек тикилди.- Сиз...сиз беорсиз...ич-ичидан какша-ди Гулширин. - Сиз бир оилани бузиб, икки болани отасидан айиряпсиз. Худо жазойингизни берсин.- Узингизни босиб олинг, опа! - менси-маган охангда янгради Нозиманинг овози. - Майли, бу масалани Зохид ака-мнинг узлари хал килсинлар. Кани, ким-ни танлар эканлар, сизними ё меними?- Сени худога солдим! - бутун вужуди азобланаётган Гулширин маст одамдек гандираклаб эшик томон юрди. - Сени-ям, Зохид акамниям болаларимнинг уволи, куз ёши тутсин!Бу жуда каттик хукм эди, Нозиманинг сочидан тортиб товонигача музлаб колгандек булди. У илгари хам шунга ухшаш каргишни эшитган эди. Ушанда онаси уларни норози килиб эрга текка-ни учун "Хали бир кун кузларингдан ёш урнига кон окиб кайтиб келасан" деб какшаганди. Нозима зиналардан паст-га тушиб кетаётган Гулшириннинг орти-дан "Жодугар!" деб чинкирдию, аммо эшикни ёпгач, деворга бехол суяниб колди.Гулширин кандай килиб туртинчи ка-ватдан биринчи каватга тушганини билмай колди. "Нима булар экан?" дея кизикиб, хамон уриндикда унинг чики-шини кутиб утирган аёллар куришлари билан жонланиб колишди.- Ха, айланай, Нозима уйда эканми? - суради унга йул курсатган аёл.- Яшшамагурнинг сочини битта колдир-май юлмадингизми? - кушилди иккин-чиси.- Мана шунака келгиндилар эркаклар-ни йулдан уради-да! Булмаса, уша жу-вонмаргдан ортик булса ортик булса ортикдирсиз, кам жойингиз йук, - жав-ради учинчи аёл.Аммо бу гапларнинг бирортаси Гулши-риннинг кулогига кирмасди. Хурланган, ишончи, туйгулари топталган аёл бу ер-лардан, бу шахардан узокларда, хеч кимнинг оёги етмайдиган жойларга ке-тишни, ёлгиз колишни истарди. Наинки ёлгиз колишни, жисму жони бу дунёдан буткул йук булиб кетишини истарди.Ранги буздек окариб кетган, паришон Гулширинни куриб кайнонасининг эс-хуши бошидан учди. Бошида калтак синса хам дардини ичига ютиб тураве-рдиган келини нега йиглаяпти?- Нима булди? - суради Гулшириндан. Аммо Гулшириннинг жавоб беришга хо-ли йук эди.- Аяжон, нега йиглаяпсиз? сингилчаси-нинг кулидан етаклаб олган угли онаси-га хайрон бокди. Гулширин чидолмади.Болаларини кучоклаб бор овозда йиг-лаб юборди:- Сарваржон, дадангдан айрилиб кол-дик, углим! Холида холанинг оёклари-дан мадор кочди, деворга суяниб кол-ди.- Ни...ма деяпсиз, келин? - тили зурга гапга келди.- Ойижон, углингиз...углингиз...- Гулши-рин гапининг давомини айтолмай яна хикиллади.- Нима булди углимга? Зохидга нима булди? - Холида келинининг ёкасига чанг солди.- Ойижон, углингиз.. бошкасини топиб олибди. Ишлари куплиги хам, хамкор-лар топгани хам ёлгон. Углингизнинг хуштори бор.Углига бирор кор-хол юз берди деб жони бугзига тикилиб колган Холида хола бу гапдан узига келгандек булди. Барча оналар сигари унга хам фарзандларининг борлиги, соглиги, хотиржам-лиги хар нарсадан устун эди.- Шунга шунчами? Мен углимга бирор нима булибди деб уйлаб, юрагим тух-таб колай деди, - Холида хола Гулши-риннинг ёкасидан кулини бушатиб, ен-гил нафас солди.- Ойи, углингизнинг бошка хотини бор. Сизга барибирми? - какшади Гулширин. Кайнонасининг бепарволиги унинг хамиятига тегди.- Эркак киши куча одами. Ха, битта-яримтаси кузини сузган булса, илакиш-гандир-да. Сизга кам коляптими? Бокиб, кийинтириб куйган булса.- Ойи;одам факат корнини туйдириш учун яшайдими? Кадр-кимматим йук-ми? Дадам устингизга уйлансалар чи-даб тура олармидингиз?- Индамаганга тилингизга эрк беравер-манг! Эри устига хотин олган бир сиз эмас. Бир-икки йил айланишиб, меъда-сига теккач, ташлаб кетади. Барибир сизга кайтиб келади. От айланиб кози-гини топади.Гулшириннинг юраги музлади. Нега одамлар бунака? Нега факат корнини, уст-бошини уйлайди булар? У ёкларини зурга судраб уйга кирди. Энг бахтиёр дамларига гувох булган бу уй энди унга совук туюларди. Хамаси утмишда кол-ди, энди Гулшириннинг бахтиёр кунла-ри поёнига етди. Нега, нега бундай бул-ди? Унинг жисму жонини азоблаётган бу кийнокларнинг чеки борми?- Бошингизга осмон кулаб тушгандай намунча аза очдингиз? Чикинг бу ёкка, тушлик пайти аллакачон утиб кетди, бирор нима пиширинг. Болаларнинг корни очкаб кетди, ташкаридан кайно-насининг овози эшитилди.Гулширин ташкарига чикди. Йук, у эмас, унинг курук танаси чикди. Энди бу танада куз очиб курган эрини севган оиласи учун жонини фидо килишга тайёр Гулширин эмас, буйрукларни суз-сиз бажарадиган кугирчок яшайди. Юрагидан мосуво этилган кугирчок....Кечгача тиним билмади. Овкат пиши-риб, болаларни овкатлантирди, ухлатдиКейин кир ювди, хоналарни бирин-ке-тин супуриб, тозалади, хамир кориб, нон ёпди. Юрагини куйдираётган алам тафтини шу билан сундирмокчи булди. Илгари буларнинг барини чин дилдан бажарган булса, энди хиссиз кугирчок сингари киларди.Хар куни ярим тунда ширакайф кай-тадиган эри бугун кош корайганда кел-ди. Бугун хам ичган, авзойи бузук эди. Эрини куриб Гулширин титраб кетди, кизини багрига каттик босди.- Сен...бу ёкка юр, - кузлари конга тул-ган Зохид хотинининг устига бостириб келди. Гулширин нохуш бир нимани се-зиб кизини янаям каттикрок кучди.Зохид кизалокни онасининг багридан юлкиб олиб, зарб билан курпачага иткитди. Кизча куркув ва огрикдан чи-рралаб йиглаб юборди. Гулширин кизи томон чузилди, аммо улгуролмади. Ча-ккасига тушган кучли зарбдан узини йукотиб куйди.- Сен ифлос, Нозиманикига боришга кандай журъат килдинг? - кутуриб кет-ган Зохид Гулшириннинг сочидан торт-ди.- Куйиб юборинг, нега урасиз? - алам билан фарёд урди Гулширин.- Негалини билмайсанми? - Зохиднинг катта кафтлари Гулшириннинг нозик ёнокларини эзгилади. - Нозимани нега хафа килдинг? Нега уникига бординг? Ким рухсат берди сенга?-Зохид борган сайин кутурарди. Отасининг газабини куриб кизи хам, угли хам куркиб чири-ллай бошлади. Беш ёшли Сарвар Зохи-днинг тиззаларига ёпишиб зориллади:- Дадажон, аямни урманг!- Йукол! - Зохид болани силтаб, оёкла-рини унинг кулларидан бушатди.Шовкин-суронни эшитиб, Холида хола чоли билан, Ирода эри билан югуриб келишди.- Нима буляпти, нега бунча шовкин-су-рон? - Холида хола йиглаётган невара-ларини багрига олди.- Бир-бирларингнинг гуштларингни еб, болаларни куркитиб юборибсизлар-ку. Нималар буляпти узи бу уйда?- Ойи, сизлар аралашманглар. Бу билан узимнинг хисоб-китобим бор, - Зохид Гулшириннинг кулидан тортиб тургиз-ди. - Худога шукур кил, сени онам кут-кариб колди. Лекин сен билан алохида гаплашаман хали.- Зохид, чик бу ёкка! Ичиб келиб, хоти-нингга кул кутаряпсанми? - отаси Зо-хиднинг билагидан тутиб, ташкарига судради. Улар чикиб кетиши билан Гул-ширин хунграб йиглаб юборди.- Узингиз айбдорсиз, - жеркиди кайно-наси. - Уйда тинчгина утирсангиз бул-майдими? Яхши хотин ер куриклар, ёмон хотин эр ку- риклар. Урнингиздан туриб, юз-кулингизни ювиб олинг.Уша тун Зохид отаси билан мехмон-хонада, болалар кайнонаси билан ётишди. Хайхотдек уйда Гулширин узи билан узи ёлгиз колди. Энди уйку бу кузларга харом. Уйнинг деворлари, жа-мики жихозлар унга Нозима, Зохид, Хо-лида хола булиб сузлари гуё: "Узингиз-га бир каранг...Зохид акам кимни тан-ларкан курамиз...Устингиздаги куйлак урфдан колган...." "...ёмон хотин ер ку-риклар..." "Хали сен билан бошкача гап-лашаман!..." Еру осмон чир айланиб, гуё бутун олам шу сузларга тулиб кетган-дек эди."Мен шу хурликларга муносибманми? Кайси гунохларим учун?".Осмон узок, ер каттик. Гулшириннинг фарёдлари уз кунглидан булак хеч каерга сигмайди.
Табассум Чойхонаси
:ШИРИНГИНА АРМОНИМ
✍КИССА: "КУНДОШЛИ УЙ" (хаётли хикоя)
ЁМОН ХОТИН.... (ДАВОМИ) ва 4 кисм...
Мен бир гала кашкирлар ичига тушиб колган эдим. Уларнинг чангалидан фа-кат муъжиза куткариб колиши мумкин эди. Вахшийлар кулида номусим топта-лганидан кура улим афзал эди. "Эй Ху-дойим, бундан кура жонимли ол" деб ёлвораман. Мазлумнинг дуоси тез етиб борар эмиш. Илтижоларим Худога етиб бордими ёки муъжиза руй бердими, бирдан атрофни сирена овози, "Хеч ким кимирламасин, сизлар куршаб олинган-сизлар!" деган буйрук тутиб кетди. Хозиргина менга еб куйгудек булиб ти-килаётган вахшийлар саросима ичида колишди. Узларини куткариш учун хар томонга югуриб колишди. Бир-бирини хоинликда айблай бошлашди. Тудабо-ши эримга "Сен бошлаб келгансан милицияни" деб курол укталди. Визиллаб учиб келган ук эримниг пешо-насига кадалди, атрофга кон сачради. Эрим ит каби улим топди. Жонини кут-кармокчи булган тудабоши буйнимга пичок тираб, мени гаровга олди. Атиги бир дакика олдин узимга улим тилаб турган эдим. Жиноятчилар куршаб олингани умид бердими ёки яшаш иш-тиёки шунчалар кучлимиди, энди ичим-да факат "Зудойим, узинг мени бу зо-лимнинг чангалидан куткар" деб нола киламан. Тудабоши мени судраганча коронгилик каърига сингиб кетди. Юра-гим тухтаб колди гуё." Булди, энди ули-мим аник. Мендай нокобил фарзандин-гизни кечиринг, отажон, онажон!" деб зориллайман. Худо асрайман деса улим огзида турган бандасини хам ас-рар экан. Тудабоши мени ташландик курилишлар орасидан олиб утаётгани-да кутилмаганда кимдир бошига зарб билан урди, у хушини йукотиб, йикилди. Кейин билсам, бу корадорифурушлар-ни купдан буён кузатиб юришаркан. Улар кочиш мумкинлигини тахмин ки-либ, уша ташландик курилишда хам одамлар яшириниб туришган экан.
Кейин суд булди. Судда мен гувох си-фатида катнашдим.
Уша куни курганларимни барисини суд-да айтдим. Жиноий гурух аъзолари ка- малди. Жиноятчиларни суд залидан олиб чикишаётганида туда бошлиги менга "Камокдан чиксам, сени албатта топаман. Парид эринг билан милицияни бошлаб борганинг учун касос оламан" деди. Энди мен у шахарда кололмас-дим, узи булмаса, тудабошининг одам-лари мендан касд олишга харакат килиши мумкин эди. Йиглай-йиглай ту-гилиб усган шахримни тарк этдим. Бу шахарга келиб колдим. То тузук жой, иш топгунча вокзал уриндикларида ётиб юрдим, корним нонга туймасди. Яхши уй-жой, таъминланган хаётни ваъда килганлар куп булди. Аммо бунинг учун исловатхонада отам тенги одамларга танамни сотишим керак эди.
Мен эса бундай килолмасдим. Ана шун-дай огир кунларнинг бирида Зохид ака-мни учратдим. У кишининг офисига фаррош керак экан, яшаш учун ётокхо-на хам бор экан. Жон деб рози булдим. Дарбадар хаёт кечириш жонимга тек-кан эди. Ишлай бошладим. Янги хаётим учун Зохид акадан миннатдор эдим. Бора-бора бу миннатдорчилик мехрга, балки ундан хам юксакрок туйгуга ай-лана бошлади. Собик гиёхванд эрим бошимга огир кунларни солганидан кейин эркак зотидан бутунлай кунглим колган, энди хеч кимни севмайман деб узимга узим суз бергандим. Лекин юра-кка буюриб булмас экан. Мен Зохид акани севиб колган эдим. У кишининг кузларида хам узгача ёлкинни кура бошладим. Охири, у киши менга юраги-ни очди. "Хаётимда биринчи марта чин дилдан севиб колдим. Тугри оилалиман икки фарзандим бор. Аммо юрак буй-
сунмаса, кийин экан. Сиз туну кун хаё-лимдасиз. Энди хаётимни сизсиз таса-ввур килолмайман. Келинг, бирга яшай-лик" деди.
Нозима шу сузларни айтаётганида Гулшириннинг куксига пичок санчилга-ндек булди. Кузларини чирт юмиб олди, мужгонларидан иссик дурлар тукилди. Огир киприкларини зурга кутарди.
- Сиз эса бунга жон деб рози булдингиз, шундайми? Ахир, сизга айни шу керак эди-ку, - деди алам билан.
- Ха, мен кундим, - деди Нозима синик кулимсираб. - Аммо уй-жой, Зохид ака-нинг пуллари учун эмас. Мен хам севиб колгандим, ахир!
- Сизнинг севгингиз капалак сингари у гулдан бу гулга кунавераркан-да? - за-харханда килди Гулширин. - Хали эрин-гизнинг тупроги совимай бошкаларни-нг эрини йулдан урибсиз-да?! Сиздака енгилтаклар хамма ёкни расво килади.
- Огзингизга караб гапиринг! - боягина утмишини гапириб бераётганида мах-зун тортиб колган Нозима бирдан жид-дийлашди, кошла- ри чимирилди. - Мени енгилтак аёлга чикаришдан олдин узи-нгизга бир караганмисиз?
- Менга нима булибди? - кип-кизариб кетди Гулширин.
- Ахволингизга бир каранг! Юзингиз шу-ралаб кетган, кошларингиз эркакларни-кидек усиб кетган. Устингиздаги мана-ви куйлак урфдан колганига неча йил-лар булиб кетди. Шу ахволингизда узи-нгизни Зохид акамга мос деб уйлайси-зми?
Сузлар уки бир зум Гулширинни кара-хт ахволга солиб куйди. Улжасини махв этиш учун тайёр турган йулбарс синга-ри шайланган ракибасига муносиб жа-воб бериш учун огиз жуфтлади. Аммо сузини айтишга улгуролмади. Нозима-нинг кутилмаганда жиринглаган теле-фони уларнинг даханаки жангига бар-хам берди. Стол устида турган шапало-кдек "Айфон"да "Зохид акам" деган ёзув ёниб-учарди. Гулшириннинг юраги тукилиб кетгандек булди. Нозима унга бир караб куйдию, ракиби устидан го-либ булган кишидек мамнун киёфада телефонни кулига олди..
- Эшитаман, жо-он! - эркаланди у.
"Жо-он!" - бу суз Гулшириннинг шундок хам куяётган юрагига баттар ут калади
Турмуш курганига неча йил булибдию, бирор марта эрига "Жон!" деб эркалани-шни билмабди. Шу эр энди бир умр ме-
ники деб юраверибди.
Каршисидаги ракибаси жоду кузла-рини чакнатиб хамон унинг эрига эрка-ланарди:
- Тушликка келасизми, жоним? Кандай овкат килиб ууяй? Хуп булади, сиз айт-гандай кулбола ош дамлаб куяман. Де-сертига эса...- Нозиманинг кузлари кув-
лик билан чакнади. - Десертига "Нози-
ма хоним" номли ширинлик, - уз гапига узи нашъа килиб кулиб юборди. Сунг телефонга "чулп" этиб буса хадя килиб, гушакнинг нариги томонидаги кишига йуллаган булди. Телефонни учиргач, Нозима Гулширинга "Хуш, бунга нима дейсиз?" дегандек тикилди.
- Сиз...сиз беорсиз...ич-ичидан какша-ди Гулширин. - Сиз бир оилани бузиб, икки болани отасидан айиряпсиз. Худо жазойингизни берсин.
- Узингизни босиб олинг, опа! - менси-маган охангда янгради Нозиманинг овози. - Майли, бу масалани Зохид ака-мнинг узлари хал килсинлар. Кани, ким-ни танлар эканлар, сизними ё меними?
- Сени худога солдим! - бутун вужуди азобланаётган Гулширин маст одамдек гандираклаб эшик томон юрди. - Сени-ям, Зохид акамниям болаларимнинг уволи, куз ёши тутсин!
Бу жуда каттик хукм эди, Нозиманинг сочидан тортиб товонигача музлаб колгандек булди. У илгари хам шунга ухшаш каргишни эшитган эди. Ушанда онаси уларни норози килиб эрга текка-ни учун "Хали бир кун кузларингдан ёш урнига кон окиб кайтиб келасан" деб какшаганди. Нозима зиналардан паст-га тушиб кетаётган Гулшириннинг орти-дан "Жодугар!" деб чинкирдию, аммо эшикни ёпгач, деворга бехол суяниб колди.
Гулширин кандай килиб туртинчи ка-ватдан биринчи каватга тушганини билмай колди. "Нима булар экан?" дея кизикиб, хамон уриндикда унинг чики-шини кутиб утирган аёллар куришлари билан жонланиб колишди.
- Ха, айланай, Нозима уйда эканми? - суради унга йул курсатган аёл.
- Яшшамагурнинг сочини битта колдир-май юлмадингизми? - кушилди иккин-чиси.
- Мана шунака келгиндилар эркаклар-ни йулдан уради-да! Булмаса, уша жу-вонмаргдан ортик булса ортик булса ортикдирсиз, кам жойингиз йук, - жав-ради учинчи аёл.
Аммо бу гапларнинг бирортаси Гулши-риннинг кулогига кирмасди. Хурланган, ишончи, туйгулари топталган аёл бу ер-лардан, бу шахардан узокларда, хеч кимнинг оёги етмайдиган жойларга ке-тишни, ёлгиз колишни истарди. Наинки ёлгиз колишни, жисму жони бу дунёдан буткул йук булиб кетишини истарди.
Ранги буздек окариб кетган, паришон Гулширинни куриб кайнонасининг эс-хуши бошидан учди. Бошида калтак синса хам дардини ичига ютиб тураве-рдиган келини нега йиглаяпти?
- Нима булди? - суради Гулшириндан. Аммо Гулшириннинг жавоб беришга хо-ли йук эди.
- Аяжон, нега йиглаяпсиз? сингилчаси-нинг кулидан етаклаб олган угли онаси-га хайрон бокди. Гулширин чидолмади.
Болаларини кучоклаб бор овозда йиг-
лаб юборди:
- Сарваржон, дадангдан айрилиб кол-дик, углим! Холида холанинг оёклари-дан мадор кочди, деворга суяниб кол-ди.
- Ни...ма деяпсиз, келин? - тили зурга гапга келди.
- Ойижон, углингиз...углингиз...- Гулши-рин гапининг давомини айтолмай яна хикиллади.
- Нима булди углимга? Зохидга нима булди? - Холида келинининг ёкасига чанг солди.
- Ойижон, углингиз.. бошкасини топиб олибди. Ишлари куплиги хам, хамкор-лар топгани хам ёлгон. Углингизнинг хуштори бор.
Углига бирор кор-хол юз берди деб жони бугзига тикилиб колган Холида хола бу гапдан узига келгандек булди. Барча оналар сигари унга хам фарзанд
ларининг борлиги, соглиги, хотиржам-лиги хар нарсадан устун эди.
- Шунга шунчами? Мен углимга бирор нима булибди деб уйлаб, юрагим тух-таб колай деди, - Холида хола Гулши-риннинг ёкасидан кулини бушатиб, ен-гил нафас солди.
- Ойи, углингизнинг бошка хотини бор. Сизга барибирми? - какшади Гулширин. Кайнонасининг бепарволиги унинг хамиятига тегди.
- Эркак киши куча одами. Ха, битта-яримтаси кузини сузган булса, илакиш-гандир-да. Сизга кам коляптими? Бокиб, кийинтириб куйган булса.
- Ойи;одам факат корнини туйдириш учун яшайдими? Кадр-кимматим йук-ми? Дадам устингизга уйлансалар чи-даб тура олармидингиз?
- Индамаганга тилингизга эрк беравер-манг! Эри устига хотин олган бир сиз эмас. Бир-икки йил айланишиб, меъда-сига теккач, ташлаб кетади. Барибир сизга кайтиб келади. От айланиб кози-гини топади.
Гулшириннинг юраги музлади. Нега одамлар бунака? Нега факат корнини, уст-бошини уйлайди булар? У ёкларини зурга судраб уйга кирди. Энг бахтиёр дамларига гувох булган бу уй энди унга совук туюларди. Хамаси утмишда кол-ди, энди Гулшириннинг бахтиёр кунла-ри поёнига етди. Нега, нега бундай бул-
ди? Унинг жисму жонини азоблаётган бу кийнокларнинг чеки борми?
- Бошингизга осмон кулаб тушгандай намунча аза очдингиз? Чикинг бу ёкка, тушлик пайти аллакачон утиб кетди, бирор нима пиширинг. Болаларнинг корни очкаб кетди, ташкаридан кайно-насининг овози эшитилди.
Гулширин ташкарига чикди. Йук, у эмас, унинг курук танаси чикди. Энди бу танада куз очиб курган эрини севган оиласи учун жонини фидо килишга тайёр Гулширин эмас, буйрукларни суз-сиз бажарадиган кугирчок яшайди. Юрагидан мосуво этилган кугирчок....
Кечгача тиним билмади. Овкат пиши-риб, болаларни овкатлантирди, ухлатди
Кейин кир ювди, хоналарни бирин-ке-тин супуриб, тозалади, хамир кориб, нон ёпди. Юрагини куйдираётган алам тафтини шу билан сундирмокчи булди. Илгари буларнинг барини чин дилдан бажарган булса, энди хиссиз кугирчок сингари киларди.
Хар куни ярим тунда ширакайф кай-тадиган эри бугун кош корайганда кел-ди. Бугун хам ичган, авзойи бузук эди. Эрини куриб Гулширин титраб кетди, кизини багрига каттик босди.
- Сен...бу ёкка юр, - кузлари конга тул-ган Зохид хотинининг устига бостириб келди. Гулширин нохуш бир нимани се-зиб кизини янаям каттикрок кучди.
Зохид кизалокни онасининг багридан юлкиб олиб, зарб билан курпачага иткитди. Кизча куркув ва огрикдан чи-рралаб йиглаб юборди. Гулширин кизи томон чузилди, аммо улгуролмади. Ча-ккасига тушган кучли зарбдан узини йукотиб куйди.
- Сен ифлос, Нозиманикига боришга кандай журъат килдинг? - кутуриб кет-ган Зохид Гулшириннинг сочидан торт-ди.
- Куйиб юборинг, нега урасиз? - алам билан фарёд урди Гулширин.
- Негалини билмайсанми? - Зохиднинг катта кафтлари Гулшириннинг нозик ёнокларини эзгилади. - Нозимани нега хафа килдинг? Нега уникига бординг? Ким рухсат берди сенга?-Зохид борган сайин кутурарди. Отасининг газабини куриб кизи хам, угли хам куркиб чири-ллай бошлади. Беш ёшли Сарвар Зохи-днинг тиззаларига ёпишиб зориллади:
- Дадажон, аямни урманг!
- Йукол! - Зохид болани силтаб, оёкла-рини унинг кулларидан бушатди.
Шовкин-суронни эшитиб, Холида хола чоли билан, Ирода эри билан югуриб келишди.
- Нима буляпти, нега бунча шовкин-су-рон? - Холида хола йиглаётган невара-ларини багрига олди.
- Бир-бирларингнинг гуштларингни еб, болаларни куркитиб юборибсизлар-ку. Нималар буляпти узи бу уйда?
- Ойи, сизлар аралашманглар. Бу билан узимнинг хисоб-китобим бор, - Зохид Гулшириннинг кулидан тортиб тургиз-ди. - Худога шукур кил, сени онам кут-кариб колди. Лекин сен билан алохида гаплашаман хали.
- Зохид, чик бу ёкка! Ичиб келиб, хоти-нингга кул кутаряпсанми? - отаси Зо-хиднинг билагидан тутиб, ташкарига судради. Улар чикиб кетиши билан Гул-ширин хунграб йиглаб юборди.
- Узингиз айбдорсиз, - жеркиди кайно-наси. - Уйда тинчгина утирсангиз бул-майдими? Яхши хотин ер куриклар, ёмон хотин эр ку- риклар. Урнингиздан туриб, юз-кулингизни ювиб олинг.
Уша тун Зохид отаси билан мехмон-хонада, болалар кайнонаси билан ётишди. Хайхотдек уйда Гулширин узи билан узи ёлгиз колди. Энди уйку бу кузларга харом. Уйнинг деворлари, жа-мики жихозлар унга Нозима, Зохид, Хо-лида хола булиб сузлари гуё: "Узингиз-га бир каранг...Зохид акам кимни тан-ларкан курамиз...Устингиздаги куйлак урфдан колган...." "...ёмон хотин ер ку-риклар..." "Хали сен билан бошкача гап-лашаман!..." Еру осмон чир айланиб, гуё бутун олам шу сузларга тулиб кетган-дек эди.
"Мен шу хурликларга муносибманми? Кайси гунохларим учун?".
Осмон узок, ер каттик. Гулшириннинг фарёдлари уз кунглидан булак хеч каерга сигмайди.