Qirgʻiz transgenderlari nima uchun Rossiyaga koʻchib ketishni afzal bilmoqda?

Rossiya transgenderlar yoki geylarni xushlamaydigan mamlakat ekanligini bilan mashhur, lekin Qirgʻizistondagi LGBT hamjamiyati vakillari vatandagi ogʻir hayotdan koʻra Rossiyani maʼqul koʻrmoqdalar, deb yozadi Bishkekdan Keti Arnold.
Anna jinsiy xizmat koʻrsatish uchun mijozlarni internetdan qidirish yomon gʻoya ekanligini bilar edi.
Homofob toʻdalar koʻpincha mijoz niqobi ostida internetda jinsiy xizmat taklif qilayotgan shaxslarga tuzoq qoʻyadilar.
"Men oldindan odamlarni farqiga yaxshi borar edim, lekin bu yigitlar xavfli ekanligi hayolimga ham kelmadi", deydi qoʻl harakatidan asabiylashib turgani sezilayotgan Anna.
Uch hafta oldin oʻzini mijoz deb tanishtirgan ikki erkak Annani oʻgʻirlab ketadi. Uning pivosiga uyqu dori qoʻshib bergan erkaklar, xushidan ketgandan soʻng Annani Bishkek yaqinida qad rostlagan Tyan-Shan togʻlari ichiga olib ketadilar.
Anna boshiga va koʻkragiga tushgan ogʻir zarbalardan uygʻonib ketadi. "Erkak boʻlib tugʻildingmi, erkak boʻlishing kerak", deya baqirardi boyagi erkaklar. Uyqu dori tufayli tanasini yaxshi harakatlantira olmayotgan Anna ulardan shafqat qilishlarini yolvorib soʻrar edi.
"Oʻsha payt oʻlimimga ham rozi edim", deydi Anna. Erkaklar Annaning qon oqayotgan boshiga plastik paket kiydirib qoʻyadilar, momataloq boʻlib ketgan tanasiga sigaret choʻgʻini bosadilar. Soʻngra uni togʻda oʻlib ketishi uchun tashlab ketadilar.
Anna amallab plastik paketdan xalos boʻladi. Togʻ soʻqmogʻida tuproqqa qorishib yotgan yasama sochini topib, Bishkek tomon yoʻl izlaydi. Togʻ asirligidan qutilgandan soʻng poytaxtdagi yagona LGBT hamjamiyatidan boshpana soʻraydi.
"Men Qirgʻizistonda ortiq qololmayman, bu yer juda xavfli", deydi Anna. "Undan koʻra Rossiyada yashayman."
"Axloq tuzatish uchun zoʻrlash keng tarqalgan"
2014 yilda hukumat homoseksual munosabatlar va hayot tarzini targʻib qilishni taqiqlovchi qonun loyihasi ustida ish boshlaganidan buyon Qirgʻiziston LGBT hamjamiyati vakillari soya ostida yashashga majbur boʻlib kelmoqda.
Joriy etilishidan oldin soʻnggi bor parlament muhokamasidan oʻtishi lozim boʻlgan ushbu qonun loyihasi mamlakatda oʻzgacha jins vakillariga qarshi keng miqyosdagi zoʻravonliklar boshlanib kelishiga turki berdi. Bu holat haliga qadar davom etib kelmoqda.
2016 yilda LGBT tashkiloti boʻlmish Kyrgyz Indigo tomonidan oʻtkazilgan soʻrovnoma natijasiga koʻra, soʻrovda qatnashgan oʻzgacha jins vakillarining 84 foizi umri davomida jismoniy zoʻravonlikka uchragan boʻlsa,35 foiz ishtirokchi jinsiy tajovuz qurboni boʻlganini maʼlum qilgan.
"Axloq tuzatish uchun zoʻrlash LGBT, ayniqsa, transgender hamjamiyati ichida keng tarqalgan", deydi Kyrgyz Indigo tashkilotiga qarashli LGBT boshpanasi xodimi Rudolf.
Hamjamiyatning boshqa vakillari kabi Rudolf ham qoʻrquv tufayli oʻzining toʻliq ismini ochiqlashni istamaydi.
"Hamjamiyatning barcha vakillari hayotining qaysidir nuqtasida zoʻravonlik qurboniga aylanadi. Biz hozir butun boshli bir guruh tomonidan jinsan zoʻrlangan shaxsga gʻamxoʻrlik qilmoqdamiz."
Rossiyaga parvoz
Zoʻravonliklar ayni avjiga chiqqan bir paytda hamjamiyatning sisgender (biologik jinsi bilan jinsiy oʻzligi bir-biriga mos shaxs) aʼzolari oʻz jinsiy tegishliligini ommadan yashirishni maʼqul koʻrmoqda.
Biroq transgenderlar oʻzining jinsiy oʻzligini yashirishga tabiatan qiynaladilar. Ishdagi diskriminatsiya tufayli esa bu hamjamiyat vakillarining aksariyati jinsiy xizmat koʻrsatish sohasiga oʻtib ketishga majbur boʻladi.
Mamlakatda transfobiya shu darajada kuchayganidan hamjamiyatning koʻplab aʼzolari LGBT vakillariga dushmanona qarashi bilan tanilgan Rossiyaga koʻchib ketishni afzal bilmoqda.
Ular har yili ish ilinjida Qirgʻizistondan Rossiyaga boradigan mehnat muhojirlari safiga qoʻshilmoqdalar. Rossiyada esa til bilan bogʻliq toʻsiqlarga deyarli duch kelinmaydi.
“Koʻplab transgender ayollar koʻchib ketyapti,” deydi jinsiy xizmat sohasida faoliyat yurituvchi va Tais Plus nomli mahalliy inson huquqlari tashkilotining targʻibot xodimi Roma.
"Men oʻtgan bir necha oy ichida uchrashgan 10 ta odam Moskvaga koʻchib ketdi. Ular bu yerda hayot yomon emas, deydi."
Transgenderlar jamiyatiga yaqinda qoʻshilgan yosh va baquvvat Roma hali zoʻravonlikka uchramagan.
Biroq u ham Rossiyaga koʻchib ketish arafasida.
"Menimcha Rossiyada yashash biz uchun osonroq boʻladi. U yerda jinsiy xizmat koʻrsatuvchilarga qarshi qonun qabul qilingan boʻlsada, politsiya bizni transgenderligimiz uchun taʼqib qilmaydi. Bu yerda esa politsiya bizni ochiq suratga olib, shantaj qiladi", deydi u.
Rossiyada pul evaziga jinsiy aloqaga kirishish qonunan taqiqlangan. Biroq bunday ayblov bilan qoʻlga tushgan shaxsga qoʻyiladigan eng yuqori jarima $35 ga teng va koʻp hollarda bu qonun ishlamaydi. Maʼlumotlarga koʻra, Rossiyaning koʻp qismlarida ulkan va ochiq seks sanoatlar rivojlangan. Korruptsiyaga botgan politsiya esa bunday sanoatlarni himoya qiladi.
Rossiyada homoseksuallikdan noqonuniylik tamgʻasi 1993 yili olib tashlangan. Biroq mamlakat aholisi oʻrtasida LGBTga qarshi keskin kayfiyat keng tarqalgan.
2013 yilda esa Gey Propaganda Qonuni nomi bilan mashhur boʻlgan federal nizom orqali bolalarga nisbatan "noanʼanaviy jinsiy munosabatlar"ni targʻib qilish taqiqlangan.
Xuddi Qirgʻizistondagi kabi bunday aksil-gey qonunlar mamlakat boʻylab oʻzgacha jins vakillariga nisbatan jazo kampaniyalarini urchib ketishiga sabab boʻlgan.
"Transgenderlar kundalik hayotda turli zoʻravonliklarga yoʻliqadilar", deydi Rus LGBT Tarmogʻidan Svetlana Zaxarova.
"Lekin asosiy muammo politsiyada emas, balki jamiyatning oʻzida - politsiya tartib buzilmaguncha kimningdir transgender ekanligi bilan qiziqmaydi ham."
"Politsiyaning vazifasi nima aslida?"
Shunday soʻzlar Annaning Rossiyada yangi hayot boshlashida kuch boʻlib xizmat qiladi.
Shu yilning boshida asosan transgenderlar yigʻiladigan barlarning birida Anna doʻstlari bilan ichib oʻtirgandi. Barning boshqaruvchisiga ularning tashqi koʻrinishi yoqmay, guruhga kuch bilan hujum qila boshlaydi.
"Biz politsiyani yordamga chaqirdik. Ular esa televideniye xodimlari bilan kelib, bizni butun mamlakatga tomosha qildirdilar."
"Bu yerda bizning hech qanday huquqimiz himoyalanmagan. Xavfsiz yashash, shaxsiy hayot, jinsiy erkinlik - hech qanday huquqimiz yoʻq. Qirgʻiz politsiyasi esa bizga qarshi zoʻravonlikni qoʻllab-quvvatlaydi", deydi Anna.
Ichki ishlar vazirligi esa politsiyaning transgenderlarga nisbatan zoʻravonligi haqida soʻralgan rasmiy maktubni javobsiz qoldirdi.
Togʻdan qutilib kelgan Anna oʻziga qilingan zoʻravonlik haqida politsiyaga murojaat qildi. Biroq politsiyachilar uning tashqi koʻrinishi haqida haqoratli gaplarni aytishdan boshqa ishga qoʻl urmadilar.
"Agar fuqaroni dodini eshitmasa, politsiyaning vazifasi nima unda?" deydi u politsiyaning harakatsizligiga munosabat bildirib. "Men xohlaydigan yagona narsa - bu mamlakatni tashlab chiqib, oʻzim erkin hayot kechira oladigan biror joyga joʻnab ketish."
Rossiya qirgʻiz transgender ayollariga oʻzlari istagan tinchlikni beradimi yoki yoʻq, degan savol esa ochiqligicha qolmoqda. BBCUZBEK.COM bilan Telegram orqali +44 7858860002 nomeri bilan bogʻlaning. Telegram kanalimiz: https://t.me/bbcuzbek http://www.bbc.com/uzbek/central-asia-43728428