Раніцай перад Купальскім вечарам - то бок раніцай сённешняга дня, калі лічыць дзень Летняга Сонцавароту за сапраўднае Купалле, - некаторыя лекавыя ці чорна-магічныя травы набывалі асабістую моц. Паводле адных традыцый іх збіралі за дзень да Купалля, паводле іншых раніцай ці днём перад Купальскім вечарам. Распавесці пра ўсе травы ў мяне не хопіць часу, таму згадаю некаторыя. Святаяннік (русск. "зверобой", калі нехта не ведае) атрымаў назву таму, што збіраўся менавіта за дзень перад Святым Янам (Іванам). Цікава, што і ў англійскай традыцыі трава завецца "st-john's-wort", бо і там збіралася менавіта ў дзень перад Святым Джонам (Іванам, Янам). Праўда, кажуць, каб святаяннік лепей лекаваў, трэба пратрымаць яго сухім каля трох год, хаця ёсць і выключэнні. Адвар дапамагае пры захворваннях страўніка, кішэчніка, пры гемароі, недамаганнях сэрца, лёгкіх, падагры, рэўматызму і інш. Брат-і-Сястрыца, або браткі (русск. Иван-да-Марья). Паходжанню расліны прысвечаныя легенды, балады, купальскія песні. Сюжэт у іх адзін - сястра і брат бяруцца шлюбам, не ведаючы, што яны - дзеці адной маці. Калі ж таямніца ўсплывае, яны не бачаць іншага паратунку, акрамя як скінуцца кветкамі - з сястры атрымаўся жоўты цвет, з брата - сіні (беларуская традыцыя не вылучала фіялеватага колера і прымала яго за "сіні"). Адварамі Брата-Сястрыца можна лекаваць хваробы страўніка і сэрца, а ванна з гэтай травою дапамагае ад рэўматызму, экзэмы, дыятэза і інш. Багатка (русск. "молочай"). З гэтай кветкай была звязаная злавесная традыцыя. Перад Купаллем багаткі прыносілі ў хату і ўтыкалі паміж бярвеннямі сценкі, па адной на кожнага чалавека ў сям'я (татка, маці, дзеці) і па адной на кожную хатнюю жывёлу (коніка, каровачку, гуску...). Ноччу нават сарваныя кветкі, калі яны яшчэ не звялі, павінны распусціцца. Калі чыясьці не заквітнее - яму могуць пагражаць бедствы ці нават смерць. Што да мяне, то ў маёй практыцы купальскія зёлкі трапляюць з большасці ў гербарый. У маім доме рэдкую кнігу можна разгарнуць, каб адтуль не пасыпалася рознатраўе. Раман Плавінскі 279 Аŭtentyčnaść сегодня в 8:45 #святы #купалле КУПАЛЛЕ... АСТРАНАМІЧНАЕ, НОВАЮЛІЯНСКАЕ, ЮЛІЯНСКАЕ Па-першае, віншую з самым доўгім днём году. З цэнтрам сонечнага цыклу, з Летнім Сонцаваротам. Адносна таго, калі святкаваць Купалле, ёсць разыходжанні: ад 20 чэрвеня да 6 ліпеня. Першапачаткова Купалле было прымеркаванае да дня Летняга Сонцаварота, як літоўскі Расос (Rasos), англійскі Мідсамэр (Midsummer), брытана-кельцкая Літа (Litha) і г.д. Потым у большасці традыцый да Летняга Святы быў прыстасаваны дзень Іаана Хрысціцеля - відаць таму, што свята было звязанае з вадою, у якой Іаан хрысціў сваіх паслядоўнікаў. Так Расос ператварыўся ў Ноч перад святам Йонінэс (Іаана яны завуць Йонас), Мідсамэр - у Ноч перад Днём святога Джона (St. John's Eve), Купалле - у Ноч на святога Яна (ці Івана), і ўсе гэтыя святы пераскочылі з Летняга Сонцаварота на вечар 23 чэрвеня. Але нашае Купалле стала ахвяраю яшчэ і каляндарнай рэформы 1918 года, а дакладней нежаданнем царквы прымаць яе. У выніку ўсе рэлігійныя святы нашая царква працягвае ладзіць па Юліянскаму календару, які адстае ад рэальнага часу на 13 дзён. Прычым з цягам год гэтае адставанне будзе толькі расці. Таму Купалле - у ноч на 7 ліпеня, Каляды - у ноч на 7 студзеня, Вялікдзень часам выпадае на травень-месяц і г.д. Такім чынам першапачатковае астранамічнае Купалле - менавіта 20 чэрвеня, у вечар сённешняга дня.
Bel.Lit.
КУПАЛЬСКІЯ ЗЁЛКІ
Раніцай перад Купальскім вечарам - то бок раніцай сённешняга дня, калі лічыць дзень Летняга Сонцавароту за сапраўднае Купалле, - некаторыя лекавыя ці чорна-магічныя травы набывалі асабістую моц. Паводле адных традыцый іх збіралі за дзень да Купалля, паводле іншых раніцай ці днём перад Купальскім вечарам. Распавесці пра ўсе травы ў мяне не хопіць часу, таму згадаю некаторыя.
Святаяннік (русск. "зверобой", калі нехта не ведае) атрымаў назву таму, што збіраўся менавіта за дзень перад Святым Янам (Іванам). Цікава, што і ў англійскай традыцыі трава завецца "st-john's-wort", бо і там збіралася менавіта ў дзень перад Святым Джонам (Іванам, Янам). Праўда, кажуць, каб святаяннік лепей лекаваў, трэба пратрымаць яго сухім каля трох год, хаця ёсць і выключэнні. Адвар дапамагае пры захворваннях страўніка, кішэчніка, пры гемароі, недамаганнях сэрца, лёгкіх, падагры, рэўматызму і інш.
Брат-і-Сястрыца, або браткі (русск. Иван-да-Марья). Паходжанню расліны прысвечаныя легенды, балады, купальскія песні. Сюжэт у іх адзін - сястра і брат бяруцца шлюбам, не ведаючы, што яны - дзеці адной маці. Калі ж таямніца ўсплывае, яны не бачаць іншага паратунку, акрамя як скінуцца кветкамі - з сястры атрымаўся жоўты цвет, з брата - сіні (беларуская традыцыя не вылучала фіялеватага колера і прымала яго за "сіні"). Адварамі Брата-Сястрыца можна лекаваць хваробы страўніка і сэрца, а ванна з гэтай травою дапамагае ад рэўматызму, экзэмы, дыятэза і інш.
Багатка (русск. "молочай"). З гэтай кветкай была звязаная злавесная традыцыя. Перад Купаллем багаткі прыносілі ў хату і ўтыкалі паміж бярвеннямі сценкі, па адной на кожнага чалавека ў сям'я (татка, маці, дзеці) і па адной на кожную хатнюю жывёлу (коніка, каровачку, гуску...). Ноччу нават сарваныя кветкі, калі яны яшчэ не звялі, павінны распусціцца. Калі чыясьці не заквітнее - яму могуць пагражаць бедствы ці нават смерць.
Што да мяне, то ў маёй практыцы купальскія зёлкі трапляюць з большасці ў гербарый. У маім доме рэдкую кнігу можна разгарнуць, каб адтуль не пасыпалася рознатраўе.
Раман Плавінскі
279
Аŭtentyčnaść
сегодня в 8:45
#святы #купалле
КУПАЛЛЕ... АСТРАНАМІЧНАЕ, НОВАЮЛІЯНСКАЕ, ЮЛІЯНСКАЕ
Па-першае, віншую з самым доўгім днём году. З цэнтрам сонечнага цыклу, з Летнім Сонцаваротам.
Адносна таго, калі святкаваць Купалле, ёсць разыходжанні: ад 20 чэрвеня да 6 ліпеня. Першапачаткова Купалле было прымеркаванае да дня Летняга Сонцаварота, як літоўскі Расос (Rasos), англійскі Мідсамэр (Midsummer), брытана-кельцкая Літа (Litha) і г.д. Потым у большасці традыцый да Летняга Святы быў прыстасаваны дзень Іаана Хрысціцеля - відаць таму, што свята было звязанае з вадою, у якой Іаан хрысціў сваіх паслядоўнікаў. Так Расос ператварыўся ў Ноч перад святам Йонінэс (Іаана яны завуць Йонас), Мідсамэр - у Ноч перад Днём святога Джона (St. John's Eve), Купалле - у Ноч на святога Яна (ці Івана), і ўсе гэтыя святы пераскочылі з Летняга Сонцаварота на вечар 23 чэрвеня. Але нашае Купалле стала ахвяраю яшчэ і каляндарнай рэформы 1918 года, а дакладней нежаданнем царквы прымаць яе. У выніку ўсе рэлігійныя святы нашая царква працягвае ладзіць па Юліянскаму календару, які адстае ад рэальнага часу на 13 дзён. Прычым з цягам год гэтае адставанне будзе толькі расці. Таму Купалле - у ноч на 7 ліпеня, Каляды - у ноч на 7 студзеня, Вялікдзень часам выпадае на травень-месяц і г.д.
Такім чынам першапачатковае астранамічнае Купалле - менавіта 20 чэрвеня, у вечар сённешняга дня.