Iskandar Zulqarnay haqida

ma`lumot
ISKANDAR ZULQARNAYN.
Iskandar Zulqarnayn- Sharq
xalqlari adabiyotida keng
tarqalgan obraz. Bu obraz
Aleksandr Makedonskiy
faoliyati bilan bevosita bog`liq.
Iskandar Qur’onning 18-
surasidagi afsonalar orqali
Zulqarnayn nomi bilan
Sharqdagi musulmon xalqlari
orasida keng tarqalgan.
Iskandar 20 yoshida taxtga
o`tirgan.Sharqda uni shoxi bor
deb tasnif
berishgan.Iskandarning otasi
FilippIIni qastdan o`ldirilgach u
tahtga o`tiradi. Iskandar
Zulqarnayin miloddan avvalgi
356-yilda tug`ilgan. Iskandar
o`sha paytda mashxur faylasuf
Arestotel qo`lida tarbiyalangan.
Iskandar miloddan avvalgi
336- yili Makedoniya taxtiga
o`tiradi.
Iskandar Zulqarnayn deganda
asosan ikki shoxli Iskandar,
degan tushunchani
tushunamiz. Haqiqatdan ham
ko`pgina tarixiy manbalarda
hikoyat va rivoyatlarda
Iskandarning shoxi bor degan
tahminlar bor.Bazilar
Iskandarni ikkta shohi bor
desa bazilarida bitta deb tarif
berishgan. Bazi tahminlarga
ko`ra Iskandar FilippIIning
o`g`li emas balki u Misr hudosi
Ammonning o`g`li degan
tahminlar bor.
Zulqarnayn quyoshga yaqin
borib, uni ikki shoxi bilan
tutibdi va ayni paytda shoxlari
bilan Sharq va G`arbni ham
ushlab turibdi. Shu tufayli u
“Ikki shoxli” degan nom olibdi.
Iskandar xaqidagi ilk
ma’lumotlar 10-asr tarixchilari
Xamza ibn Hasan al-Isfaxoniy,
Dinovary, tabariylar asarlarida
uchraydi. Beruniy “Qadimgi
xalqlardan qolgan
yodgorliklar” kitobida
Zulqarnayn haqidagi mavjud
fikrlarga aniqlik kiritganlar.
Abu Ali Muhammad ibn
Muhammad Bal’amiyning
nasriy asarida Iskandar obrazi
salbiy shaxs tarzida talqin
qilingan. Firdavsiyning
“Shohnoma”sida tarixiy
fikrlardan birmuncha
to`g`riroq foydalanishga
xarakat qilingan. Nizomiy
Ganjaviyning “Iskandarnoma”,
Jomiyning “Xiradnomai
Iskandariy”dostonlarida
Iskandar obrazi fotih, olim,
faylasuf va payg`ambar qilib
ko`rsatilgan. Iskandar haqida
hatto “Qur’on”da keltirilgan bu
epizoddan Alisher Navoiy ham
o`zining “Saddiy Iskandariy”
dostonida mahorat bilan
foydalanganligini ko`rishimiz
mumkin. Bunday epizodni biz
“Xamza” chilikka ilk bor asos
solgan Ilyos ibn Yusuf
(Nizomiy) ijodida ham
uchratamiz. “Saddiy
Iskandariy” va
“Iskandarnoma”
dostonlarining muallifi ham
asosan
“Qur’on”da keltirilgan
epizodlardan foydalanganli-
gini ko`rishimiz mumkin.
Iskandar taxtga o`tirgach
unga chegaradosh, so`ng
boshqa yerlarni bosib olgan.
Barcha bosib olgan yerlariga
o`zining nomi(Makedoniya)ni
bergan. U taxtga o`tirgach
miloddan avvalgi 334-325-
yillarda Sharqdagi ko`p
mamlakatlarni nbosib
oladi.Iskandar miloddan
avvalgi 335- yili Illiriya va
Frakiya ustiga katta qo`shin
tortib ularni o`ziga itoat
ettiradi. Miloddan avvalgi 333-
yili Iskandar Kichik Osiyoning
o`rtasidagi Kapedoniniya
vilayatini ishg`ol qilib qishni
o`sha yerda o`tkazadi va o`sha
vaqtda eron qo`shinlari
Kapedoniya tomon kelayotgan
edi. Buni bilgan Iskandar
qo`shinlarini olib Kilikiyaga olib
o`tib, Tarsshaharchasini bosib
oladi.
Iskandar Zulqarnaynning
boshi tushirilgan tanga
hozirda muzeyda saqlanyabdi.
Bu tanga o`sha paytda
Iskandarning ko`p yerlarida
ishlatilingan. Iskandar
Zulqarnayn moloddan avvalgi
323-yil Bobil shahrida vaot
etgan. U vafot etgach
Yunonistondan Hindistongach
bo`lgan joylarda tashkil topgan
ko`pgina davlatlar parchalanib
ketadi va uning saltanatlari
o`rniga bir qancha
podsholiklar tashkil topadi.