İngilis casusu Mister Hemfin Ebdulvahhabla tanişliği ve onu azdirmasi - - - Vaxti ile ingileslerin müstemlekelere çevirdiyi ölkeler ki var,o müstemlekelere nezaret etmek üçün 1710-cu ilde xususi bir nazirlik quruldu.
Müstemlekelere nezaret nazirliyi (MNN).Müstemlekelere nezaret nazirliyi 10 nefer casus teyin etdi ki bunlardan biri de Mister Hemf idi.Bunlarin ilk tapşiriği iki maddeden ibaret olur. 1.Elimize keçmiş erazileri elimizde saxlamaq. 2.Elimize keçmemiş erazileri ele keçirmek. Bunlari Hindistan,Çin,Fransa,Rusiya kimi böyük dövletlere ve esasen müselman ölkelerine başda Türkiye,Misir,İraq,Necef ve İran olmaqla.Mister Hemf ilk olaraq Türkiyeye- İstanbula gedir.İstanbulda Ehmed efendi adinda bir alimle taniş olur.Mister Hemf Ehmed efendiye deyir:Menim valideynlerim ölüb,özümede heç bir şey miras qalmayib.İsteyirem hem dini öyrenim,hem de işleyib pul qazanim. Ehmed Efendi:Sene üç sebebden ötrü hörmet lazimdir. 1.Sen müselmansan.Unutma ki bütün müselmanlar qardaşdilar. 2.Sen qonaqsan.Peyğember buyurur:Qonağa hörmet edin. 3.Sen işlemek isteyirsen. Çalişib işlemek de savabdir. Mister Hemf iki il erzinde İslami (Henefi fiqhini) ve Qurani öyrenir.Cüme günleri ise bir dülgerin yaninda işleyir.Hemçinin Ehmed efendi ona erebce ve türkce dil dersleri de keçir.Mister Hemf tez bir müddetde Ehmed efendinin hörmetini qazanir.Ehmed efendi qizini ona vermek istese de o bundan imtina edir.İstanbulda öz işini bitiren Mister Hemf yeni tapşiriq almaq üçün Londuna gedir.Alti ay Londunda qalir ve emisi qizi Mariya ile evlenir.Bu vaxt onun 22 yaşi olur. MNN-yi Mister Hemfe iki maddeden ibaret yeni bir tapşiriq verir. 1.Müselmanlarin zeif nöqtelerini öyrenib qarşi durma yaratmaq üçün onlari qruplara bölmek. 2.Bunlari etdikden sonra ümumi proqrami tedricen heyata keçirtmek.Tapşiriği alan Mister Hemf Besre şeherine gelir.Bu şeherde hem şie hem de sünni olur.O,şielerin de fiqhini öyrenir. Mister Hemf deyir ki;Men bir defe MNN- de dedim ki,eger müselmanlar öz aralarindaki ixtilafi başa düşseydiler,sünni şie söhbetini aradan qaldira bilseler onlar birleşerdiler.Mene dediler:Senin vezifen bu ixtilafi qizişdirmaqdir onlari birleşdirmek yox.Bir müddet Besrede baqqal dükaninda qalir ve fars dilini öyrenir. Mister Hemf deyir:Bir gün bir cavan oğlan iştirak etdiyim meclise geldi.O ereb fars ve türk dilini bilirdi.O son derece çilğin,yüksek sesle danişan ve esebi bir adam idi. Hemişe Osmanli hökümetini pisleyerdi.Bu cavanin adi Muhammed ibn Ebdülvahhab idi.O zahiren özünü sünni kimi qeleme verirdi.Amma o ehli sünnenin dörd mezhebden olmasini qebul etmirdi ve deyirdi ki;Quranda mezhebler haqda heç bir delil yoxdur.O peyğemberin hedislerine heç bir ehemiyyet vermirdi.Ebdulvahhab özüne güvenen ve lovğa biri idi.Ebdulvehhab deyirdi: peyğember buyurub:Men sizin aranizda Qurani ve sünneni emanet qoyuram. Peyğember demeyib ki; Men Qurani,sünneni,sehabe ve mezheb alimlerini emanet qoyub gedirem.Mister Hemf deyir ki;Men axtardiğimi tapmişdim. Ebdulvahhabin alimlere hörmetsizliyi,heç bir mezhebe inanmaği,Quran ve sünneni öz fikirlerine uyğun tefsir etmesi onun zeif cehetleri idi.Onu yoldan azdirmaq çox rahat idi.Ebdulvehhab Ebu Henifeye çox yüngül bir şexsiyyet kimi baxir ve men ondan daha çox bilirem"deyirdi.Men onunla çox yaxin ve semimi bir elaqe qurdum.Daim onu terifleyerdim.Bir defe ona dedim."Sen Ömer ve Eliden daha böyüksen.Eger peyğember heyatda olsaydi seni öz canişini teyin ederdi.Men İslamin senin elinle genişlenib yükseleceyini görürem.İslami bütün dünyaya ancaq sen yayacaqsan"Mister Hemf deyir: Ebdulvahhabla qerara geldik ki Qurana yeni bir tefsir yazaq.Ele bir tefsir ki bütün tefsirlere müxalif olsun.Bu işde meqsedim onu tamam yoldan azdirmaq idi.Ebdulvahhab da menim etimadimi qazanmaq üçün dediklerimi qebul edirdi. Mister Hemf:Bir gün ona dedim ki şerab haram deyil.O mene ne qeder Quran ayesi ve hedis getirsede men hamisini inkar edib deyirdim.Yezid ve onun kimi bezi xelifeler şerab içmişler.Özünu onlarla müqayise et.Gör onlar düz yoldadadilar yoxsa sen.Onlar Quran ve sünneni senden daha yaxşi bilirdiler.Şerab Quranda haram yox,mekruhdur.Ebdulvahhab bu sözlerden sonra içki içir.Mister Hemf bu barede MNN (Müstemlekelere Nezaret Nazirliyine)xeber verir. MNN- yi deyir:Biz İspanyani (Endelusu)da içki ve zina ile ele aldiq.Sözüne davam eden Mister Hemf deyir: Ona dedim:Allah Quranda buyurur:"Rebbinizi zikr etmekle secde edenlerden ol." Bu ayeden bele netice çixir ki namaz evezine Allahi zikr etmek de olar. Ebdulvahhab: Düz deyirsen! Bezi möteber şexsler olub ki namaz evezine Allahi zikr edibler.Mister Hemf: Onun bu sözüne çox sevindim.Çünki onda namaz haqda bu cür fikir yarada bilmişdim.Sonralar gördüm ki o namaza ehemiyyet vermir,bezen qilir bezen qilmirdi.Esasen sübh namazini qilmirdi.Men iman libasini yavaş-yavaş onun eyninden çixartdim.Mister Hemf bir müddet Ebdulvahhabla bu cür tebliğat aparir ve her ay öz fealiyyeti bağli MNN-ne melumat gönderir.Mister Hemf deyir:Bir gün ona yuxu gördüyümü söyledim.Dedim ki dünen gece peyğemberi yuxuda gördüm.O bir kürsüde eyleşmişdi.Sen içeri daxil olanda üzünden nur saçilirdi.Peyğember senin alnindan öpdü ve dedi:Sen menim elmimin varisisen.Din ve dünya işlerimde vekilimsen.Sen dedin:Ya Resulullah! Men öz elmimi insanlara açmağa qorxuram.Peyğember buyurdu:Sen dahisen heç neden qorxma. Ebdulvahhab bu yuxuya o qeder inanir ki hetta Mister Hemfden bir neçe defe soruşur ki "Sen heqiqeten bele bir yuxu görmüsen ya yox." Vehhabiler bele bir şexsin dalinca düşübler ki o içki içir,namaza bigane yanaşir.(onu müsteheb sayir)Bir sözle Ebdulvahhab Mister Hemfin elinde oyuncaq olmuşdu.Eleki Ebdulvahhab Mister Hemfin yuxusunu eş idir.Bu yuxudan sonra o mezheb qurmaq fikrine düşür.Amma ilk ehalinin ona qarşi çixacağindan qorxur ve buna cesaret etmir.Bundan xeber tutan MNN-yi Ebdulvahhaba lazim olan qeder pul hetta tehlükesizliyini qorumaq üçün esger de gönderir.Bundan üreklenen ve cesarete gelen Ebdulvahhab hicri qemeri 1143,miladi 1730-cu ilde öz çirkin fealiyyetini yaymaq üçün terefdar yiğmağa başlayir.Daha sonra Mehemmed ibn Seud da ona qoşulur.Dini işlere Ebdulvahhab,siyasi islere Mehemmed ibn Seud rehberlik edir.Ve belelikle Deriyye şeherinde Vehhabi firqesi yarandi.Ebdulvahhab Mister Hemfin iki planini heyta keçirtmir. 1.Kebeni dağitmaq 2.Quranin tehrif olunmuş variantini çap edib yaymaq. Herbi emeliyyatlar Ebdulvahhab özüne deste düzelderek İslama zidd fikirlerini yaymağa başlayir.Alimler görende ki bunlar açiq-aşkar İslamla müharibe edir onlari 1745-ci ilde hebs etdiler.Vahhabiler 1785,1797-1798- ci ilde Meke Medineye hucum edib orani işğal etmek istediler.Nehayet 1800-cu ilde vahhabiler şeheri her terefden mühasireye alib,şeherin giriş ve çixişini bağlayirlar.M ühasirede olan Mekke ehalisi şiddetli acliq çekir.Hetta iş o yere çatir ki camaat it ve pişik eti yemeli olur.Acliq ve çetinliye doze bilmeyen ehali vahhabilerle müqavile bağlayir.Bundan sonra vahhabiler şehere daxil olub yeddi il orda hakimlik etdiler.Bu iller erzinde Kebeye qarşi hörmetsizlik olundu ve insanlar yeddi il hecc ziyaretine gede bilmediler.Hemçinin Medineye hucum ederek İslam peyğemberinin mezari yerleşen müqeddes otaği dağidib içinde olan qiymetli eşyalari ve xezineni qaret etdiler.Bütün bunlar o zaman baş verirdi ki Osmanli dövletinin daxilinde parçalanma gedir,sultanlar tez-tez deyişir,başqa dövletlerle müharibe aparirdi.Eleki Osmanli dövletinin başi muharibeden açildi ve gördü ki vahhabiler Mekke, Medine,Yemen,Şam,Misir ve Hicazi talan edib xaraba qoyurlar.1806-ci ilde Sultan 2-ci Mahmud vahhabilerin üzerine Tosun paşanin komandanliği ile ordu gönderse de döyüş meğlubiyyetle başa ç atir.Bu meğlubiyyetden sonra Osmanli dövleti 1807-ci ilde Mehemmed Eli Paşanin başçiliği altinda hazirliqli ve müteşekkil bir ordu gö nderir.Bu ordu vasitesi ile vahhabileri o torpaqlardan çixarirlar. Vehhabiler evvelki merkezlerine Deriyye şeherine qaçirlar.Vahhabiler görende ki insanlar azad şekilde onlari qebul etmir başladilar mecburi şekilde onlari vahhabileşdirmeye.Her kim vahhabileri qebul etmirdi onlari ayaqyalin şekilde sehraya aparir ve öldürmekle hedeleyirdiler.Hetta onlari qebul etmeyen lakin Quran oxuyub öyretmekle meşgul olan insanlarinda başlarini kesirdiler.İş o yere çatir ki vahhabiler mescide girib rüku ve secdede olanlari qetle yetirirdiler.Mescidde olan Quran ve hedis kitablarini küçeye ataraq onu ayaqlayib keçirdiler. (Bu hadiseler hicri qemeri 1217-ci ilde baş verib).Vahhabilerin bu işlerini gören İslam dünyasinin görkemli alimleri vahhabileri kafir adlandirirlar.Bu batil ve azğin firqe yaranan günden,dinine mehebbet besleyen her bir alim o,firqenin batil olmasi haqda kitablar yaziblar.Nümune üçün bir neçesini qeyd edirem. 1.Ebdulvahhabin qardaşi Şeyx Süleyman yazdiği "Essevaiqul- ilahiye fi reddi elel vehhabiye 2.En nuquluş-şeriyye fi reddi elel vehhabiye- Şeyx Hesen ibn Ömer Şetta Henbeli Demeşqi 3.İzhaqul batil fi reddi elel vehhabiye- Mehemmed ibn Davud Hemedani 4.Ed-dururus seniyye fi reddi elel vehhabiye-Şeyxulislam ve Mekkenin böyük müftisi Ehmed Zeyni Dehlan 5.Er reddu elel vahhabiye- Mehemmed Cavad Belaği. 6.El intimar lil-evliyail ebrar-Taifli Şeyx Tahir Henefi 7.Vehhabilere cavab-Şeyx Mehdi ibn Mehemmedeli İsfehani 8.Essevaiqu ver ruud- Efifuddin Abdullah ibn Davud Henbeli 9.Vehhabiler-Eli Esğer Feqihi 10.Ebdul vahhabin ustadi Mehemmed ibn Süleyman da onun eleyhine bir meqale yazib.O meqale Şeyx Süleymanin kitabina elave olunub.Hemçinin diger müellimi Abdullah ibn Ebdul Letif Şafai "Tecridu Seyfil cihad,limuddetik ictihad"adli kitabinda onu tenqid edir. İstifade olunmuş menbeler 1.İngilis casusunun etiraflari ve ingilislerin İslamla düşmençiliyi(ingilis dilinden tercume eden M.Siddiq Gümüş-türkce 1999) 2.İslam heqiqetlerini öyrenek,vahhabi toruna düşmeyek(Düşmenin İslami nece yixaq adli plani) - Türkceden çeviren Muhammed İntixabov -2009 3.Vehhabilik nedir ve vahhabiler kimdir?(kitabça -2004,Şeki)
İngilis casusu Mister Hemfin Ebdulvahhabla tanişliği ve onu azdirmasi - - - Vaxti ile ingileslerin müstemlekelere çevirdiyi ölkeler ki var,o müstemlekelere nezaret etmek üçün 1710-cu ilde xususi bir nazirlik quruldu.
Müstemlekelere nezaret nazirliyi (MNN).Müstemlekelere nezaret nazirliyi 10 nefer casus teyin etdi ki bunlardan biri de Mister Hemf idi.Bunlarin ilk tapşiriği iki maddeden ibaret olur. 1.Elimize keçmiş erazileri elimizde saxlamaq. 2.Elimize keçmemiş erazileri ele keçirmek. Bunlari Hindistan,Çin,Fransa,Rusiya kimi böyük dövletlere ve esasen müselman ölkelerine başda Türkiye,Misir,İraq,Necef ve İran olmaqla.Mister Hemf ilk olaraq Türkiyeye- İstanbula gedir.İstanbulda Ehmed efendi adinda bir alimle taniş olur.Mister Hemf Ehmed efendiye deyir:Menim valideynlerim ölüb,özümede heç bir şey miras qalmayib.İsteyirem hem dini öyrenim,hem de işleyib pul qazanim. Ehmed Efendi:Sene üç sebebden ötrü hörmet lazimdir. 1.Sen müselmansan.Unutma ki bütün müselmanlar qardaşdilar. 2.Sen qonaqsan.Peyğember buyurur:Qonağa hörmet edin. 3.Sen işlemek isteyirsen. Çalişib işlemek de savabdir. Mister Hemf iki il erzinde İslami (Henefi fiqhini) ve Qurani öyrenir.Cüme günleri ise bir dülgerin yaninda işleyir.Hemçinin Ehmed efendi ona erebce ve türkce dil dersleri de keçir.Mister Hemf tez bir müddetde Ehmed efendinin hörmetini qazanir.Ehmed efendi qizini ona vermek istese de o bundan imtina edir.İstanbulda öz işini bitiren Mister Hemf yeni tapşiriq almaq üçün Londuna gedir.Alti ay Londunda qalir ve emisi qizi Mariya ile evlenir.Bu vaxt onun 22 yaşi olur. MNN-yi Mister Hemfe iki maddeden ibaret yeni bir tapşiriq verir. 1.Müselmanlarin zeif nöqtelerini öyrenib qarşi durma yaratmaq üçün onlari qruplara bölmek. 2.Bunlari etdikden sonra ümumi proqrami tedricen heyata keçirtmek.Tapşiriği alan Mister Hemf Besre şeherine gelir.Bu şeherde hem şie hem de sünni olur.O,şielerin de fiqhini öyrenir. Mister Hemf deyir ki;Men bir defe MNN- de dedim ki,eger müselmanlar öz aralarindaki ixtilafi başa düşseydiler,sünni şie söhbetini aradan qaldira bilseler onlar birleşerdiler.Mene dediler:Senin vezifen bu ixtilafi qizişdirmaqdir onlari birleşdirmek yox.Bir müddet Besrede baqqal dükaninda qalir ve fars dilini öyrenir. Mister Hemf deyir:Bir gün bir cavan oğlan iştirak etdiyim meclise geldi.O ereb fars ve türk dilini bilirdi.O son derece çilğin,yüksek sesle danişan ve esebi bir adam idi. Hemişe Osmanli hökümetini pisleyerdi.Bu cavanin adi Muhammed ibn Ebdülvahhab idi.O zahiren özünü sünni kimi qeleme verirdi.Amma o ehli sünnenin dörd mezhebden olmasini qebul etmirdi ve deyirdi ki;Quranda mezhebler haqda heç bir delil yoxdur.O peyğemberin hedislerine heç bir ehemiyyet vermirdi.Ebdulvahhab özüne güvenen ve lovğa biri idi.Ebdulvehhab deyirdi: peyğember buyurub:Men sizin aranizda Qurani ve sünneni emanet qoyuram. Peyğember demeyib ki; Men Qurani,sünneni,sehabe ve mezheb alimlerini emanet qoyub gedirem.Mister Hemf deyir ki;Men axtardiğimi tapmişdim. Ebdulvahhabin alimlere hörmetsizliyi,heç bir mezhebe inanmaği,Quran ve sünneni öz fikirlerine uyğun tefsir etmesi onun zeif cehetleri idi.Onu yoldan azdirmaq çox rahat idi.Ebdulvehhab Ebu Henifeye çox yüngül bir şexsiyyet kimi baxir ve men ondan daha çox bilirem"deyirdi.Men onunla çox yaxin ve semimi bir elaqe qurdum.Daim onu terifleyerdim.Bir defe ona dedim."Sen Ömer ve Eliden daha böyüksen.Eger peyğember heyatda olsaydi seni öz canişini teyin ederdi.Men İslamin senin elinle genişlenib yükseleceyini görürem.İslami bütün dünyaya ancaq sen yayacaqsan"Mister Hemf deyir: Ebdulvahhabla qerara geldik ki Qurana yeni bir tefsir yazaq.Ele bir tefsir ki bütün tefsirlere müxalif olsun.Bu işde meqsedim onu tamam yoldan azdirmaq idi.Ebdulvahhab da menim etimadimi qazanmaq üçün dediklerimi qebul edirdi. Mister Hemf:Bir gün ona dedim ki şerab haram deyil.O mene ne qeder Quran ayesi ve hedis getirsede men hamisini inkar edib deyirdim.Yezid ve onun kimi bezi xelifeler şerab içmişler.Özünu onlarla müqayise et.Gör onlar düz yoldadadilar yoxsa sen.Onlar Quran ve sünneni senden daha yaxşi bilirdiler.Şerab Quranda haram yox,mekruhdur.Ebdulvahhab bu sözlerden sonra içki içir.Mister Hemf bu barede MNN (Müstemlekelere Nezaret Nazirliyine)xeber verir. MNN- yi deyir:Biz İspanyani (Endelusu)da içki ve zina ile ele aldiq.Sözüne davam eden Mister Hemf deyir: Ona dedim:Allah Quranda buyurur:"Rebbinizi zikr etmekle secde edenlerden ol." Bu ayeden bele netice çixir ki namaz evezine Allahi zikr etmek de olar. Ebdulvahhab: Düz deyirsen! Bezi möteber şexsler olub ki namaz evezine Allahi zikr edibler.Mister Hemf: Onun bu sözüne çox sevindim.Çünki onda namaz haqda bu cür fikir yarada bilmişdim.Sonralar gördüm ki o namaza ehemiyyet vermir,bezen qilir bezen qilmirdi.Esasen sübh namazini qilmirdi.Men iman libasini yavaş-yavaş onun eyninden çixartdim.Mister Hemf bir müddet Ebdulvahhabla bu cür tebliğat aparir ve her ay öz fealiyyeti bağli MNN-ne melumat gönderir.Mister Hemf deyir:Bir gün ona yuxu gördüyümü söyledim.Dedim ki dünen gece peyğemberi yuxuda gördüm.O bir kürsüde eyleşmişdi.Sen içeri daxil olanda üzünden nur saçilirdi.Peyğember senin alnindan öpdü ve dedi:Sen menim elmimin varisisen.Din ve dünya işlerimde vekilimsen.Sen dedin:Ya Resulullah! Men öz elmimi insanlara açmağa qorxuram.Peyğember buyurdu:Sen dahisen heç neden qorxma. Ebdulvahhab bu yuxuya o qeder inanir ki hetta Mister Hemfden bir neçe defe soruşur ki "Sen heqiqeten bele bir yuxu görmüsen ya yox." Vehhabiler bele bir şexsin dalinca düşübler ki o içki içir,namaza bigane yanaşir.(onu müsteheb sayir)Bir sözle Ebdulvahhab Mister Hemfin elinde oyuncaq olmuşdu.Eleki Ebdulvahhab Mister Hemfin yuxusunu eş idir.Bu yuxudan sonra o mezheb qurmaq fikrine düşür.Amma ilk ehalinin ona qarşi çixacağindan qorxur ve buna cesaret etmir.Bundan xeber tutan MNN-yi Ebdulvahhaba lazim olan qeder pul hetta tehlükesizliyini qorumaq üçün esger de gönderir.Bundan üreklenen ve cesarete gelen Ebdulvahhab hicri qemeri 1143,miladi 1730-cu ilde öz çirkin fealiyyetini yaymaq üçün terefdar yiğmağa başlayir.Daha sonra Mehemmed ibn Seud da ona qoşulur.Dini işlere Ebdulvahhab,siyasi islere Mehemmed ibn Seud rehberlik edir.Ve belelikle Deriyye şeherinde Vehhabi firqesi yarandi.Ebdulvahhab Mister Hemfin iki planini heyta keçirtmir. 1.Kebeni dağitmaq 2.Quranin tehrif olunmuş variantini çap edib yaymaq. Herbi emeliyyatlar Ebdulvahhab özüne deste düzelderek İslama zidd fikirlerini yaymağa başlayir.Alimler görende ki bunlar açiq-aşkar İslamla müharibe edir onlari 1745-ci ilde hebs etdiler.Vahhabiler 1785,1797-1798- ci ilde Meke Medineye hucum edib orani işğal etmek istediler.Nehayet 1800-cu ilde vahhabiler şeheri her terefden mühasireye alib,şeherin giriş ve çixişini bağlayirlar.M ühasirede olan Mekke ehalisi şiddetli acliq çekir.Hetta iş o yere çatir ki camaat it ve pişik eti yemeli olur.Acliq ve çetinliye doze bilmeyen ehali vahhabilerle müqavile bağlayir.Bundan sonra vahhabiler şehere daxil olub yeddi il orda hakimlik etdiler.Bu iller erzinde Kebeye qarşi hörmetsizlik olundu ve insanlar yeddi il hecc ziyaretine gede bilmediler.Hemçinin Medineye hucum ederek İslam peyğemberinin mezari yerleşen müqeddes otaği dağidib içinde olan qiymetli eşyalari ve xezineni qaret etdiler.Bütün bunlar o zaman baş verirdi ki Osmanli dövletinin daxilinde parçalanma gedir,sultanlar tez-tez deyişir,başqa dövletlerle müharibe aparirdi.Eleki Osmanli dövletinin başi muharibeden açildi ve gördü ki vahhabiler Mekke, Medine,Yemen,Şam,Misir ve Hicazi talan edib xaraba qoyurlar.1806-ci ilde Sultan 2-ci
Mahmud vahhabilerin üzerine Tosun paşanin komandanliği ile ordu gönderse de döyüş meğlubiyyetle başa ç atir.Bu meğlubiyyetden sonra Osmanli dövleti 1807-ci ilde Mehemmed Eli Paşanin başçiliği altinda hazirliqli ve müteşekkil bir ordu gö nderir.Bu ordu vasitesi ile vahhabileri o torpaqlardan çixarirlar. Vehhabiler evvelki merkezlerine Deriyye şeherine qaçirlar.Vahhabiler görende ki insanlar azad şekilde onlari qebul etmir başladilar mecburi şekilde onlari vahhabileşdirmeye.Her kim vahhabileri qebul etmirdi onlari ayaqyalin şekilde sehraya aparir ve öldürmekle hedeleyirdiler.Hetta onlari qebul etmeyen lakin Quran oxuyub öyretmekle meşgul olan insanlarinda başlarini kesirdiler.İş o yere çatir ki vahhabiler mescide girib rüku ve secdede olanlari qetle yetirirdiler.Mescidde olan Quran ve hedis kitablarini küçeye ataraq onu ayaqlayib keçirdiler. (Bu hadiseler hicri qemeri 1217-ci ilde baş verib).Vahhabilerin bu işlerini gören İslam dünyasinin görkemli alimleri vahhabileri kafir adlandirirlar.Bu batil ve azğin firqe yaranan günden,dinine mehebbet besleyen her bir alim o,firqenin batil olmasi haqda kitablar yaziblar.Nümune üçün bir neçesini qeyd edirem. 1.Ebdulvahhabin qardaşi Şeyx Süleyman yazdiği "Essevaiqul- ilahiye fi reddi elel vehhabiye 2.En nuquluş-şeriyye fi reddi elel vehhabiye- Şeyx Hesen ibn Ömer Şetta Henbeli Demeşqi 3.İzhaqul batil fi reddi elel vehhabiye- Mehemmed ibn Davud Hemedani 4.Ed-dururus seniyye fi reddi elel vehhabiye-Şeyxulislam ve Mekkenin böyük müftisi Ehmed Zeyni Dehlan 5.Er reddu elel vahhabiye- Mehemmed Cavad Belaği. 6.El intimar lil-evliyail ebrar-Taifli Şeyx Tahir Henefi 7.Vehhabilere cavab-Şeyx Mehdi ibn Mehemmedeli İsfehani 8.Essevaiqu ver ruud- Efifuddin Abdullah ibn Davud Henbeli 9.Vehhabiler-Eli Esğer Feqihi 10.Ebdul vahhabin ustadi Mehemmed ibn Süleyman da onun
eleyhine bir meqale yazib.O meqale Şeyx Süleymanin kitabina elave olunub.Hemçinin diger müellimi Abdullah ibn Ebdul Letif Şafai
"Tecridu Seyfil cihad,limuddetik ictihad"adli kitabinda onu tenqid edir. İstifade olunmuş menbeler 1.İngilis casusunun etiraflari ve ingilislerin İslamla düşmençiliyi(ingilis dilinden tercume eden M.Siddiq Gümüş-türkce 1999) 2.İslam heqiqetlerini öyrenek,vahhabi toruna düşmeyek(Düşmenin İslami nece yixaq adli plani) - Türkceden çeviren Muhammed İntixabov -2009 3.Vehhabilik nedir ve vahhabiler kimdir?(kitabça -2004,Şeki)