Eiffel minorasi — Fransiya timsoli

sifatida dunyoga tanilgan, Parijning
eng taniqli meʼmorchilik namunasi
boʻlib, oʻz konstruktori Gustave
Eiffel sharafiga nomlangan va yiliga
5,5 million kishi tashrif buyuruvchi
turizmning mashxur ob’yektidir.
Bino qurilishi, 1887 iyul.
Minora 1889-yildagi Umumjahon
koʻrgazmasi uchun qurilgan. Moris
Koshlen va Emiel Nugye tomonidan
namoyish etilgan chizmalar
koʻrgazmaga tayyorgarliklar eʼlon
qilingan musobaqada birinchi
sovrinni qoʻlga kiritgan. Eyfel zavq-u
shavq bilan : „Fransiya 300 metrlik
flagshtok joylashgan yagona
mamlakat boʻladi“, deb aytgan.
Eyfel minorasi
oʻlchovlari.
Eyfel minorasi — A.G. Eyfel loyihasi
boʻyicha Parijda qurilgan metall
minora. 19-asr texnikasi yutugʻi
ramzi sifatida Jahon koʻrgazmasi
(1889) uchun qurilgan. 1931
yilgacha dunyoning eng baland va
ogʻir inshooti hisoblangan (bal. 300
m ga yaqin, massasi 9 ming tonna,
shundan 7,3 ming tonnasi metall
konstruksiyalar). Minoraning quyi
qismi kvadrat piramida shaklida,
uchida pavilon va mayoq bor,
tepasida.diametri 1,7 m li
maydoncha qurilgan. Radioeshittirish
va telekoʻrsatuvlarning muhim
markazi hisoblanadi. E.m.ni qurishda
metall konstruksiyalarni montaj
qilishning oʻsha davr uchun eng
ilgʻor hisoblangan usullari
qoʻllangan. E.m. Parij aholisi va
sayyohlar uchun eng qiziqarli
koʻngilochar maskan hisoblanadi.
Inshoot ajoyib va tezkor omad oldi. 6
oylik koʻrgazma jarayonida „temir
leydi“ni koʻrgani 2 milliondan ortiq
kishi tashrif buyurdi. Yil oxiriga kelib,
qurilish uchun ketgan xarajatlarning
3/4 qismi qoplandi. Maʼlum
boʻlishicha, 300 yozuvchi va
rassomlar munitsipalitet nomiga
konstruksiyani „foydasiz va
koʻrimsiz“ taʼriflab raddiyalar
yozganlar.
Minora Yen koʻprigi qarshisidagi
Mars maydoni da qad tiklagan.
Qurilish ishlari 300 ishchi bilan 2
yil — 1887 yilning yanvar oyidan
1889 yilning mart oyigacha boʻlgan
oraliqda bajarilgan. Bunday rekord
natijalarga 12 000 dan ortiq metal
detallarning oʻlchamlari aniq
koʻrsatilgan yuqori sifatli chizmalar
asosida erishilgan. 2,5 mln dan ortiq
mixparchinlardan foydalanilgan.
Minoraning balandligi (uning
yuqorisidagi 22 metr uzunlikdagi
televizion antenna kiritilmagan
holda) 300 metrni tashkil etadi.
Minora oʻsha davrning eng baland
binolari Xeops piramidasi 137 m dan
deyarli 2 barobar baland edi.
Metall konstruksiyalar ogʻirligi — 7
300 t ni tashkil etadi (umumiy
ogʻirligi esa 10 100 t). Poydevor
beton asosdan iborat. Kuchli shamol
vaqtida minora chayqalishi 15 sm
dan oshmaydi. Minora 1889 yildagi
koʻrgazmada Parij timsoli sifatida
qurilgan va Parijga kirish arkasi
sifatida foydalanilgan.
Pastki qavat oʻzida 57,63 m arkali
ravoqni tutashtiruvchi 4 ustunni
ifodalagan piramidani namoyish
etadi; qubbada Eyfel minorasini
birinchi platformasi joylashgan. Bu
platformadan ham ikkinchi 115,73 m
arkali ravoqni tutashtiruvchi 4
ustunni ifodalagan piramida-minora
koʻtarilgan. Toʻrt ustun piramida
holatida pogʻonama-pogʻona
yaqinlashib, 190 metrlik piramida
shaklini beruvchi ustunni ifodalagan;
uchinchi platformada 300 m
balandlikdagi maydonda gumbazli
mayoq mavjud. Minoraga 1792
pogʻonadan iborat zinalar va lift olib
chiqadi.