Bütün şeri hökümler ve islami eqideler sehabelerin vastesi ile bize catibdir. Sehabelerden başqa heç kes kitab ve sünnet üzünden Allaha ibadet iddia etmir. Kitab ve sünneti şerq ve qerb aleminde müselmanlara çatdiran da ele sehabeler olmuşlar. Sehabelerin Allah Resulundan (s.) Sonra ixtilaf ederek bir_birinden ayrilmasini elece de bir_birine qarşi söyüş ve lenet demesini, hetta bir_birini öldürmesini bildiyimiz üçün heç bir tehqiq etmeden islam ehkamini bir başa onlardan qebul ede bilmerik. Bununla yanaşi birinin xeyirine, digerinin ise eleyhine hökm ede bilmerik. Bu yalniz onlarin heyat ve veziyyetlerini axtarib bilenden sonra mümkündür. Belelikle, bu tehqiq ve tedqiq vastesile haqq yolun sahibini batil ardinca olandan, mömini kafirden, müxlisi münafiqden ve mürtedi şakirden ayira bilerik. Teessüfler olsun ki, Ehli Sünnetin hamisi bu üslubu qebul etmir ve keskin suretde sehabeye olunan her bir etiraza qarşi öz müxalif seslerini ucaldirlar. Onlarin hamisini yaxşi taniyir, bilir, belelikle ele onlara Muhammed (s.) Ve ali Muhammede (e.s.) gönderdikleri Salam ve Salavatdan gönderirler. Bu merhelede ise heç kimi ne unudur ne de istisna edirler. Ehli Sünnetin qarşisinda duran mühüm suallardan biri budur: Sehabeye qarşi etiraz etmek ve ya onlarin bezisini mehkum etmek islamdan çixmaqliqdir yoxsa kitab ve sünnetle müxalifet etmeklik ?! Bu suala cavab vermek üçün bezi sehabelerin Peyğemberin (s.) Sağliğinda ve vefatindan sonra olan exlaq ve reftarini araşdirmaq mecburiyyetindeyem. Bu esnada Şielerin heç bir kitabina istinad etmek istemirem, Çünki, onlarin bezi sehabelerin baresinde olan nezerleri mehşur olduğu üçün heç bir şerhe de ehtiyac yoxdur. Ele buna göre de bu behsde yalniz Ehli Sunnetin kitab, sihah, müsned ve tarixcilerinden istifade edeceyem. Hetta kiçik bir qaranliq nöqtenin qalmamasindan ötürü, elece de müxalif etirazlari susdurmaq üçün tekid edirem ki, sehabe dedikde meqsedimiz bezi sehabelerdir. Bu sözün onlarin bezisine yoxsa çoxuna aid olmasi helelik melum deyil. Çünki, bu behsin gedişatinda aşkar olacaqdir, inşaallah. Her halda çox teessüfler olsun ki, bir çox hay_küy salanlar bizi sehabelerin eleyhine çixmağimizda elece de onlara nalayiq sözler söylediyimize ve bununlada eşidenleri tesir altina saldiğimiza göre qinayir, müxtelif behs ve tehqiqimizin ya qarşisini alir yada ondan boyun qaçirirlar. Halbu ki, biz Şieler sehabeleri söyüb tehqir etmekden çekinir, Qurani_Kerimin şakirler kimi tanitdirdiği ixlasli sehabeler üçün Allahdan daimi xeyir arzulayiriq, lakin, Peyğemberden (s.) Sonra deyişerek fitne fesad menbeyine çevrilen, belelikle de çox müselmanlarin düz yoldan azmasina bais olan sehabelere ise nifret edir ve onlardan uzaqlaşiriq. Amma bütün bunlarla yanaşi yene de onlari ne söyür ne de tehqir edirik. Gördüyümüz yegane iş tarixci ve hediscilerin onlarin reftar ve emellerinde qeyd etdiklerini açiqlamaq, hicablari kenara çekib haqqi üze çixarmaqdan ibaretdir ki, bu da sünnü qardaşlarimizin (burada sünnü qardaşlarimiz dedikde sünnüler nezerde tutulur, özünü ehli sünnet adlandiran ve ehli sunnetle heç bir elaqesi olmayan İngilis, İsrail oyucaği olan selefiler (vehabiler) yox. Heçde onlar bizim qardaşimiz ola bilmez.) naraziliq ve nigarançiliğina sebeb olmuş, belelikle de bu araşdirmani söyüş ve leyaqetsizlik adlandirmişlar. Allah kelami olan Qurani_Kerim heç vaxt haqqi demekden xecalet çekmir. Bele ki, sehabelerin bezisini münafiq, bezisini pis emel sahibi, bezisini zalim, bir qurupunu yalançi, digerini müşrik, bir desteni haqqdan dönmüş, digerini ise Allah ve Resuluna (s.) Eziyyet verenler kimi tanitdirir. Elecede Allah Resulu (s.) Heç vaxt heva_heves üzünden söz danişmir. Allah yaninda heç bir kesin mezemmet ve danlağindan qorxub çekunmir. Bu yolu bizim de üzümüze açmiş, bununlada sehabelerden bezisinin mürted maraqin, bir qurupunu nakesin, bir destenide qasitin olduğunu bize anladir. Bele ki, onlardan bezisinin cehennemlik olduğunu söyleyir ki, bele adamlarin Peyğemberle (s.) (Öz zamaninda zahirde) dostluq etmesinin heç bir faydasi yoxdur. Belke de ezabinin iki qat beraber artmasina sebeb olacaqdir ki, o zaman heç bir pul ve meqam kömeye çatmayacaqdir. Allah Resulu şehadet verdiyi bir halda niye Ehli Sünnet müselmanlara sehabeler baresinde söhbet ve behs etmelerini qadağan edirler ki, birce haqq üze çixmasin ve müselmanlar Allah dostlarini taniyib onlarin ardicilina çevirilmesinler. Yaxud da Allah düşmenlerini tanidiqdan sonra onlardan uzaqlaşsinlar. Evveller Sünnü alimi olan (sonra dönüb şie olmuşdur.) Tunisli Mehemmed Ticani öz kitabinda bele yazir: Men Tunisde olduğum zaman (dönüb şie olduğu üçün sonralar ölkeden departasiya olundu) oranin böyük mescidlerinden birine getdim. Namaz qilib qurtardiqdan sonra İmam Camaat üzünü Namaz qilanlara tutub Peyğemberin (s.) Sehabelerine nalayiq sözler söyleyenlere etiraz elameti olaraq onlara söyüş vermeye başladi. O, sözünün ardinda bele dedi: Elmi baximdan haqqa yetişmek iddiasi ile Peyğemberin (s.) Sehabelerini rüsvay ve mesxere edenlerle hemsöhbet olmayin, Allahin meleklerinin ve bütün xalqin leneti onlara olsun ! Onlar camaati öz dininde şekke salmaq isteyirler. Allah Resulu buyurmuşdur: Her vaxt sehabe haqqinda söz düşse susun. Allaha and olsun, eger ühid daği qeder qizi infaq etseniz yene de onlarin feziletinin onda birine yetişmez. Menimle birge ora getmiş müstebsirlerden biri (müstebsir o, kesdir ki, artiq haqq onun üçün aşkar olmuş ve Şie olmağa hazirlaşir) onun sözünü kesib dedi: Bu hedis sehih deyildir, Peyğemberin (s.) Adindan yalan söylenmişdir. İmamin üzü deyişdi ve eyleşenlerin bezisi bize qezeb ve nifretle baxirdi. Men tez veziyyeti derk edib mülayim ve yumuşaqliqla İmama dedim: Menim ağam: Ey hörmetli Şeyx ! Müselmanlarin Quran oxuduğu vaxt günahlari nedir ki, orada bele deyilir: Ve Mehemmed Allah terefinden seçilmiş bir Peyğemberden başqa deyildir, ondan evvel de Peyğemberler gelmişler. Bes eger o dünyadan getse ya öldürülse siz (yene de) cahiliyyete qayidacaqsiniz ve sözsüz her kes mürted olsa, Allaha ziyan yetirmez ve Allah şakirlere (xeyir) enam verecekdir. Ali İmran suresi 144. Sehihi Buxari, Sehihi Müslümde Allah Resulunun sehabelerden birine olan sözünü oxuyan müselmanin ne günahi vardir ki, Hezret orada bele buyurur: Qiyamet günü sizi şimala doğru aparaqcaqlar. (O zaman) Men bele deyerem onlari hara aparirsiniz ? Deyerler: Allaha and olsun cehenneme. Men deyerem: İlahi bunlar menim sehabelerimdir. Deyerler: Sen bilmirsen ki, senin vefatindan sonra dinde (bu sehabelerin) ne bidetler qoydular. Onlardan bir anliq uzaqlaşdin mürted olub cahiliyyete qayitdilar. Men deyerem uzaq olsun, uzaq olsun İlahi rehmetden o kes ki, menden sonra bidet ve tehrif töretdi. Onlardan nicat tapan görmeyeceyem, yalniz böyük bir deve sürüsünden nicat tapmiş bir neçe devenin sayi qeder. Hami ölümü andiran sükut içerisinde meni dinleyirdi. Onlardan bezisi menden soruşdular: Siz bu revayetin Sehihi Buxaride olmasina eminsiniz ? Cavab verdim: Beli ! Allahin tekliyine ve şeriki olmamasina ve Muhammedin Onun Resulu olmasina inandiğim qeder eminem. İmam menim sözlerimin onlarda qoyduğu böyük tesiri görüb sakitce dedi: Biz öz merhum Şeyximizden eşitmişdik ki, fitne yatibdir (yeni daha yoxdur) ve onu qaldirana lenet olsun. Dedim: Menim ağam ! Fitne heç vaxt sönmemişdir, sadece biz qeflet yuxusundayiq. Her vaxt bizlerden biri ayilib gözlerini açmaq istese ve haqqi derk etmek istedikde tez onu fitne qaldirmaqdan müttehim edirik. Her halda müselmanlarin Allah kitabindan ve Resulunun sünnetinden etmeleri lazimdir, neinki, keçmiş Şeyxlerimizin bu sözlerinden Müaviye, Yezid ve Emr Ası öz rehmetlerinde qerar versinler. İmam sözümü kesib dedi: Bes sen serverimiz Müaviye üçün xeyir duasi edib onun bağişlanmasini istemirsen ? Dedim: Bu söhbetin behsi uzundur. Eger menim bu bareden olan nezerimi bilmek isteyirsense "o vaxt Nece Hidayet oldum" adli kitabimi size hediyye ederem. Belke senin yuxudan ayildib gözlerini heqiqete doğru açdirsin. İmam sözlerimi qebul etdi ve hediyyemi şekk ile de olsa qebul etdi. Amma bir aydan sonra mene maraqli bir mektub yazdi. O mektubuda Allaha, onu düz yola hidayet etdiyi üçün, elece de Ehli Beyt Eleyhissalama çoxlu mehebbet beslediyi üçün şükür edirdi. Mende ondan kitabimin üçüncü buraxilişinda mektubunu derc etmeyimi xahiş etdim. Çünki, bu Ehli Sunnetden haqqa teref üz getirenlerin bir nümunesi idi. Amma o, menden adini gizli saxlamağimi xahiş etdi. Çünki, ona iqtida edib Namaz qilanlarin qane olması üçün hele kifayet qeder vaxt isteyirdi ve özünün dediyine göre devetini sakit, hem de herc_mercsiz olmasina çalişirdi. Dr. Şeyx Mehemmed Ticani Semavi Bilik_Ehlinden soruşun kitabi 204, 205, 206, 207_e qeder olan sehfelerden. Qayidaq sehabe baresindeki esl söhbetimize: Qurani_Kerim ve Peyğemberin (s.) Pak sünnetinin isbat etdiyi acı heqiqeti bir daha araşdiraq. Sözü heç vaxt batil olmayan İlahi kelamla başlayiram ki, adil ve hakim olan Allah Teala bezi sehabe baresinde bele buyurur: Medine şeherinin bezi ehalisi münafiqdir ve (onlar) öz nifaqlarında möhkemdirler. Sen onları tanımırsan amma biz tanıyırıq ve onlara iki defe ezab göndereceyik. Daha sonra (yene de) möhkem ve daimi olan ezaba düçar edeceyik. Tövbe Suresi 101. Bunlar Allaha and içirler ki, küfr söylememişler, amma, sözsüz küfr kelmesini dillerinde söylemişler ve müselman olduqdan sonra kafir oldular ve yetişmedikleri bir şeye hümmet gösterdiler. Tövbe suresi 74. Onlardan bezileri Allahla ehd bağladılar ki, eger Allah teala öz fezl ve rehmetinden bize ne'met verse, sözsüz, Peyğemberi tesdiq edib yaxşı emel sahiblerinden olacağıq. Amma Allahın fezli nesibleri olduqda paxıllıq ederek ona arxa çevirdiler ve haqq olan dinden üz dönderdiler ve neticede Allah teala bu nifaqı qelblerinde sabit etdi ta bir gün öz emellerinin cezasina yetişsinler. Çünki, Allahla bağladıqları ehd_peymanı sındırıb yalan söz söylediler. Tövbe suresi 75, 76, 77-ci ayeler. Küfr ve nifaqda çölde yaşayan köçeri erebler başqalarindan daha keskindirler. Cehalet ve nadanlıqları üzünden Allahın Peyğemberine göbderdiyi hüdud ve hökmlerine daha laiqdirlar. Allah alim ve hekimdir. Tövbe suresi 97. Camaatın bir destesi Allaha ve qiyamet gününe iman getirdiklerini söylediler amma onlar mömin deyildiler. (Onlar) Allahı ve möminleri aldatmaq isteyirdiler, amma tekce özlerini aldadırlar ve (bunu ise) bilmirler. (Onların) qelbinde xestelik vardir ve Allah xesteliklerini (daha da) artırmış ve yalanlarının ucbatından onları çetin ve derdli bir ezab gözleyir. Beqere suresi 10. Eger münafiqler senin yanına gelib şehadet verseler ki, sen Allahın resulusan ve Allah da bilir ki, sen Onun resulusan ve Allahın özü şehadet verir ki, münafiqler yalan deyirler. Bunlar öz yalançı peymanlarını öz canları üçün qalxan etdiler ta Allahın yolunu bendelerin üzüne bağlasınlar, bunlar ne pis iş görürler ?! Çünki, dilde iman getirdiler, amma (qelbde) ise kafir oldular, bes Allah onların qelblerine möhür vurdu ki, heç bir şeyi anlayıb bilmesinler. Münafiqun suresi 1, 2, 3, Münafiqler Allahı aldatmaq isteyirler, lakin Allah onlara mekr edir (mekrlerini batil edir) eger namaza qalxsalar üzgünlük ve pis bir halda qalxarlar, onlar özlerini camaata göstermek isteyirler ve Allahı çox az (riya qesdi ile) xatırlayırlar. Nisa suresi 142. Allah onların xalqı müharibe ile qorxutmalarından yaxşı xeberdardır. Ve (onlar) öz qardaşlarına (ve qohumuna) deyirler bizimle onun ve onların qorxudan hereket eden nezerlerle sene baxdıqlarını görersen, sanki, can vermenin eserinden huşsuzdurlar. Ve müharibe qurtarıb tehlüke sovuşduqdan sonra ise acı dil, tünd xasiyyet ve qezeble qenimet teleb edirler. Bunlar heç vaxt iman getirmemişler ve Allah onların emellerini nabud eder (çünki, emelleri riya üzündendir) ve bu Allah üçün asan bir işdir. Ezhab suresi 19. Meger üreklerinde xestelik olanlar bele fikirleşirler ki, Allah teala batillerinin kinesini (müselmanlar üçün) zahir etmeyecek ? Eger biz (Ey peyğember) isteseydik onların heqiqetini senin üçün aşkar ederdik ta onları üzlerinden daha yaxşı taniyasan ve şübhesiz sen onları danışıqlarından tanıyacaqsan ve Allah sizin işlerinize agahdir. Mehemmed suresi 30. Müharibeden boyun qaçıran köçeri erebler sene deyirler ki, biz aile ve mallarımızı qorumaq istediyimizden seninle birge gelmedik, bes bizim üçün bağışlanmağımızı iste. Onlar dilde bir şey, qelblerinde ise ayrı bir şey deyirler. Feth suresi 11. Onların bezisi senin sözlerine qulaq asırlar, amma senin yanından getdikden sonra ise elm ehline (mesxere üzünden) deyirler: Peyğember ne demek isteyirdi ? Onlar Allahın üreklerine möhür vurduğu ve hemişe öz heva_heveslerine itaet eden şexslerdir. Mehemmed suresi 16. Meger sen ve senden qabaq çekmiş peyğemberlere nazil olmuş şeye imanları olduğunu iddia edenleri görmürsen ? (Onlar) yene de tağutu öz hakimleri etmek arzusundadılar, halbu ki, bu halda tağuda qarşı kafir olmalı idiler. Ve şeytan onları azdırmaq isteyir ki, ilahi rehmetden daha çox uzaqlaşsınlar. Ve eger onlara: gelin, Allahın ve resulun hökmüne emel edin deyilse, münafiqleri camaatı senden uzaqlaşdıran göreceksen. Bes onların halı nece olacaqdır ? Eger onlara öz pis emellerinin ucbatından bir müsibet yetişse o vaxt senin yanına gelib and içerler ki, biz xeyir, yaxşılıq ve tofiq (müselmanlar üçün) den başqa bir şey qesd etmemişdik. Nisa suresi 61, 62. Bu ayedeki tağutdan meqsed o kesdir ki, haqqın xilafına hökümet etsin ve o meqama olmaya. İmam Baqir Eleyhissalam buyurmuşdur. Onlar bir alış_veriş, yaxud bir eylence gördükleri zaman seni ayaq üste (minberde xütbe oxuduğun halda) qoyub ona teref cumdular. (Ya peyğember !) De: Allah dergahında olan savab eylenceden de, ticaretden de xeyirlidir. Cüme suresi 11. Sen ! (Ey peyğember) eger onların zahirini görsen seni teeccüblendirer ve eger söz danışsalar, sözlerine qulaq assan (sözlerinin) quru çöp kimi divara yapışdığını göreceksen her ne ses eşitseler bele xeyal edirler ki, zererlerinedir. Onlar heqiqeten dinin düşmenleridir bes (ey Allah resulu) onlardan uzaq ol. Allah onları öldürsün, ne qeder (haqqdan) dönmüşler ?! Münafiqun suresi 4. Qurani_Mecidin bu aşkar ayeleri sehabelerin bezisinin nifaqından xeber verir ki, özlerini müxlis ve Peyğemberin (s.) Dostları adlandırmışdılar. Eger İlahi vehy olmasaydı, hetta Peyğembere (s.)de etiraz ederdiler. Amma bu meselede hemişe Ehli Sünnetin etirazı ile qarşılaşırıq. Allah münafiqlere lenet etsin ! Sehabelerin münafiqlerle heç bir elaqesi yoxdur. Onlar sehabelerden sayılmır deyirler. (Uydururlar.) Eger onlardan kim olduğunu soruşsan (iki yüz elliden çox aye tövbe ve münafiqun surelerinde onların baresinde nazil olmuşdur) cavab vererler: Abdullah ibn Ubey ve Abdullah ibn Ebi Selul deyecekler. Sanki, bu iki neferden başqa daha ad çekmeye adamları yoxdur ?! Sübhan Allah ! Eger Peyğember (s.) Özü (ayelerin şehadetine esasen) onlardan çoxusunu bele tanımırsa, onda münafiqleri tekce bu iki neferde nece tamamlamaq olar ki, bütün müselmanların yanında tanınmışdılar. Eger Allah Resulu onlardan bezisini tanımamış olsaydı (özünün dediyine göre) adlarını Hüzeyfet ibn Yamaniye öyreder ve ona bu işi gizli saxlamağını tapşırardi. O, vaxta kimi ki, Ömer ibn Xettab öz xilafeti zamanı Hüzeyfeden onunda nifaq ehlinden olub olmadığını soruşaydı. Göresen, Peyğember (s.) Onun da adını hemin siyahıda yazıbdir. Axı bunu siz (Ehli Sünnet) özünüz aşağıda qeyd edeceyim kitablarınızda revayet etmişsiniz. 1. Kenzul_Ummal 1-ci cild sehfe 343. 2. Tarixi ibn Esakir 4-cü cild sehfe 928. 3. Ehyaül_Ulumi Ğezzali 1-ci cild sehfe 124. Allah Resulunun bezi vaxtlarda onlarin bezilerinin adlarini Hüzeyfeye demesi o, Hezretin hikmeti, iqtizası üzünden idi. Bezen de onlar üçün elamet ve remzler teyin edirdi ki, onlari müselmanlara çatdirsin. Belelikle hüccet camaata tamam olsun ta gelecekde demesinler ki, bizim bu işden xeberimiz yox idi. Ehli_Sünnetin dediyi bu sözün (biz Eli Eleyhissalami sevirik ve onu böyüklükle yad edirik) bu gün heç bir qiymeti yoxdur ve cavablarinda bele deyirik: Mömin bir insanin qelbinde hem Allah velisinin mehebbetinin, hem de Allah düşmeninin mehebbetinin bir yerde olmasi heç vaxt mümkün deyildir. İmam Eli Eleyhissalam özü onlara buyurmuşdur: Bizimle düşmenlerinizin arasinda ferq qoymayan adamlar bizden deyiller. Qurani-Kerim sehabeden söz açdiqda onlar üçün bariz ve sabit nişaneler gösterir. Eger biz müxlis sehabeleri onlardan ayirsaq, yerde qalanini Quran fasiq, xain, Peyğembere (s.) Kömek etmekden qaçan, ehd_peymanini sindiran, münqelib, Allah ve Resulunda şekkleri olan, Müharibeden qaçan, haqqdan kenar gezen, Allah ve Resulunun emrlerinden çixan ve s. Kimi tanitdirmişdir. Elecede başqalarini Allah yolunda olan cihaddan dönderen, Namazı atib lehv ve ticaret ardıca qaçan, alim olmadiqlarini söyleyen, İslama geldiklerine göre Allah Resulunun boynuna minnet qoyan, daş ürekli ve s. Kimi sifetlerle xatirlamişdir. Allahın zikri ve haqq sözü qarşisinda eyilmeyen, seslerini Allah Resulunun sesinden de yuxari qaldiran, Allah Resuluna ezab eziyyet veren ve daim münafiqlere qulaq asib onlarla hem fikir olan ve s. Kimi qeleme verilmişdir. Meqsedimiz bütün bunlara xülase işare etmek olduğundan tekce bunlara kifayetlenir ve başqa sayisiz_hesabsiz ayeleri qeyd edib şerh vermekden vaz keçirik. Amma her halda metlebin kamil olmasi üçün bu sifetle sifetlenmiş sehabenin danlaq ve mezemmetinde gelmiş ayeleri lazim bilmirik. Belelikle hamis heç bir istisna olmadan Sünnülerin nezerinde adil sehabeye çevrildiler. Bele ki, bu barede olanlara etiraz etmeye ve ya onlarin bu işini mehkum etmeye indi de heç bir müselmanin haqqi yoxdur deyirler. (Daha doğrusu uydururlar.) Ceyhun Salmanoğlu.
SEHABE !
Bütün şeri hökümler ve islami eqideler sehabelerin vastesi ile bize catibdir. Sehabelerden başqa heç kes kitab ve sünnet üzünden Allaha ibadet iddia etmir. Kitab ve sünneti şerq ve qerb aleminde müselmanlara çatdiran da ele sehabeler olmuşlar. Sehabelerin Allah Resulundan (s.) Sonra ixtilaf ederek bir_birinden ayrilmasini elece de bir_birine qarşi söyüş ve lenet demesini, hetta bir_birini öldürmesini bildiyimiz üçün heç bir tehqiq etmeden islam ehkamini bir başa onlardan qebul ede bilmerik. Bununla yanaşi birinin xeyirine, digerinin ise eleyhine hökm ede bilmerik. Bu yalniz onlarin heyat ve veziyyetlerini axtarib bilenden sonra mümkündür. Belelikle, bu tehqiq ve tedqiq vastesile haqq yolun sahibini batil ardinca olandan, mömini kafirden, müxlisi münafiqden ve mürtedi şakirden ayira bilerik.
Teessüfler olsun ki, Ehli Sünnetin hamisi bu üslubu qebul etmir ve keskin suretde sehabeye olunan her bir etiraza qarşi öz müxalif seslerini ucaldirlar. Onlarin hamisini yaxşi taniyir, bilir, belelikle ele onlara Muhammed (s.) Ve ali Muhammede (e.s.) gönderdikleri Salam ve Salavatdan gönderirler. Bu merhelede ise heç kimi ne unudur ne de istisna edirler. Ehli Sünnetin qarşisinda duran mühüm suallardan biri budur: Sehabeye qarşi etiraz etmek ve ya onlarin bezisini mehkum etmek islamdan çixmaqliqdir yoxsa kitab ve sünnetle müxalifet etmeklik ?!
Bu suala cavab vermek üçün bezi sehabelerin Peyğemberin (s.) Sağliğinda ve vefatindan sonra olan exlaq ve reftarini araşdirmaq mecburiyyetindeyem. Bu esnada Şielerin heç bir kitabina istinad etmek istemirem, Çünki, onlarin bezi sehabelerin baresinde olan nezerleri mehşur olduğu üçün heç bir şerhe de ehtiyac yoxdur.
Ele buna göre de bu behsde yalniz Ehli Sunnetin kitab, sihah, müsned ve tarixcilerinden istifade edeceyem. Hetta kiçik bir qaranliq nöqtenin qalmamasindan ötürü, elece de müxalif etirazlari susdurmaq üçün tekid edirem ki, sehabe dedikde meqsedimiz bezi sehabelerdir. Bu sözün onlarin bezisine yoxsa çoxuna aid olmasi helelik melum deyil. Çünki, bu behsin gedişatinda aşkar olacaqdir, inşaallah.
Her halda çox teessüfler olsun ki, bir çox hay_küy salanlar bizi sehabelerin eleyhine çixmağimizda elece de onlara nalayiq sözler söylediyimize ve bununlada eşidenleri tesir altina saldiğimiza göre qinayir, müxtelif behs ve tehqiqimizin ya qarşisini alir yada ondan boyun qaçirirlar. Halbu ki, biz Şieler sehabeleri söyüb tehqir etmekden çekinir, Qurani_Kerimin şakirler kimi tanitdirdiği ixlasli sehabeler üçün Allahdan daimi xeyir arzulayiriq, lakin, Peyğemberden (s.) Sonra deyişerek fitne fesad menbeyine çevrilen, belelikle de çox müselmanlarin düz yoldan azmasina bais olan sehabelere ise nifret edir ve onlardan uzaqlaşiriq. Amma bütün bunlarla yanaşi yene de onlari ne söyür ne de tehqir edirik. Gördüyümüz yegane iş tarixci ve hediscilerin onlarin reftar ve emellerinde qeyd etdiklerini açiqlamaq, hicablari kenara çekib haqqi üze çixarmaqdan ibaretdir ki, bu da sünnü qardaşlarimizin (burada sünnü qardaşlarimiz dedikde sünnüler nezerde tutulur, özünü ehli sünnet adlandiran ve ehli sunnetle heç bir elaqesi olmayan İngilis, İsrail oyucaği olan selefiler (vehabiler) yox. Heçde onlar bizim qardaşimiz ola bilmez.) naraziliq ve nigarançiliğina sebeb olmuş, belelikle de bu araşdirmani söyüş ve leyaqetsizlik adlandirmişlar.
Allah kelami olan Qurani_Kerim heç vaxt haqqi demekden xecalet çekmir. Bele ki, sehabelerin bezisini münafiq, bezisini pis emel sahibi, bezisini zalim, bir qurupunu yalançi, digerini müşrik, bir desteni haqqdan dönmüş, digerini ise Allah ve Resuluna (s.) Eziyyet verenler kimi tanitdirir. Elecede Allah Resulu (s.) Heç vaxt heva_heves üzünden söz danişmir. Allah yaninda heç bir kesin mezemmet ve danlağindan qorxub çekunmir. Bu yolu bizim de üzümüze açmiş, bununlada sehabelerden bezisinin mürted maraqin, bir qurupunu nakesin, bir destenide qasitin olduğunu bize anladir. Bele ki, onlardan bezisinin cehennemlik olduğunu söyleyir ki, bele adamlarin Peyğemberle (s.) (Öz zamaninda zahirde) dostluq etmesinin heç bir faydasi yoxdur. Belke de ezabinin iki qat beraber artmasina sebeb olacaqdir ki, o zaman heç bir pul ve meqam kömeye çatmayacaqdir.
Allah Resulu şehadet verdiyi bir halda niye Ehli Sünnet müselmanlara sehabeler baresinde söhbet ve behs etmelerini qadağan edirler ki, birce haqq üze çixmasin ve müselmanlar Allah dostlarini taniyib onlarin ardicilina çevirilmesinler. Yaxud da Allah düşmenlerini tanidiqdan sonra onlardan uzaqlaşsinlar.
Evveller Sünnü alimi olan (sonra dönüb şie olmuşdur.) Tunisli Mehemmed Ticani öz kitabinda bele yazir: Men Tunisde olduğum zaman (dönüb şie olduğu üçün sonralar ölkeden departasiya olundu) oranin böyük mescidlerinden birine getdim. Namaz qilib qurtardiqdan sonra İmam Camaat üzünü Namaz qilanlara tutub Peyğemberin (s.) Sehabelerine nalayiq sözler söyleyenlere etiraz elameti olaraq onlara söyüş vermeye başladi. O, sözünün ardinda bele dedi:
Elmi baximdan haqqa yetişmek iddiasi ile Peyğemberin (s.) Sehabelerini rüsvay ve mesxere edenlerle hemsöhbet olmayin, Allahin meleklerinin ve bütün xalqin leneti onlara olsun ! Onlar camaati öz dininde şekke salmaq isteyirler. Allah Resulu buyurmuşdur:
Her vaxt sehabe haqqinda söz düşse susun. Allaha and olsun, eger ühid daği qeder qizi infaq etseniz yene de onlarin feziletinin onda birine yetişmez.
Menimle birge ora getmiş müstebsirlerden biri (müstebsir o, kesdir ki, artiq haqq onun üçün aşkar olmuş ve Şie olmağa hazirlaşir) onun sözünü kesib dedi:
Bu hedis sehih deyildir, Peyğemberin (s.) Adindan yalan söylenmişdir. İmamin üzü deyişdi ve eyleşenlerin bezisi bize qezeb ve nifretle baxirdi. Men tez veziyyeti derk edib mülayim ve yumuşaqliqla İmama dedim:
Menim ağam:
Ey hörmetli Şeyx ! Müselmanlarin Quran oxuduğu vaxt günahlari nedir ki, orada bele deyilir:
Ve Mehemmed Allah terefinden seçilmiş bir Peyğemberden başqa deyildir, ondan evvel de Peyğemberler gelmişler. Bes eger o dünyadan getse ya öldürülse siz (yene de) cahiliyyete qayidacaqsiniz ve sözsüz her kes mürted olsa, Allaha ziyan yetirmez ve Allah şakirlere (xeyir) enam verecekdir.
Ali İmran suresi 144.
Sehihi Buxari, Sehihi Müslümde Allah Resulunun sehabelerden birine olan sözünü oxuyan müselmanin ne günahi vardir ki, Hezret orada bele buyurur:
Qiyamet günü sizi şimala doğru aparaqcaqlar. (O zaman) Men bele deyerem onlari hara aparirsiniz ?
Deyerler: Allaha and olsun cehenneme. Men deyerem: İlahi bunlar menim sehabelerimdir.
Deyerler: Sen bilmirsen ki, senin vefatindan sonra dinde (bu sehabelerin) ne bidetler qoydular. Onlardan bir anliq uzaqlaşdin mürted olub cahiliyyete qayitdilar. Men deyerem uzaq olsun, uzaq olsun İlahi rehmetden o kes ki, menden sonra bidet ve tehrif töretdi. Onlardan nicat tapan görmeyeceyem, yalniz böyük bir deve sürüsünden nicat tapmiş bir neçe devenin sayi qeder.
Hami ölümü andiran sükut içerisinde meni dinleyirdi. Onlardan bezisi menden soruşdular: Siz bu revayetin Sehihi Buxaride olmasina eminsiniz ?
Cavab verdim: Beli ! Allahin tekliyine ve şeriki olmamasina ve Muhammedin Onun Resulu olmasina inandiğim qeder eminem. İmam menim sözlerimin onlarda qoyduğu böyük tesiri görüb sakitce dedi:
Biz öz merhum Şeyximizden eşitmişdik ki, fitne yatibdir (yeni daha yoxdur) ve onu qaldirana lenet olsun.
Dedim: Menim ağam ! Fitne heç vaxt sönmemişdir, sadece biz qeflet yuxusundayiq. Her vaxt bizlerden biri ayilib gözlerini açmaq istese ve haqqi derk etmek istedikde tez onu fitne qaldirmaqdan müttehim edirik. Her halda müselmanlarin Allah kitabindan ve Resulunun sünnetinden etmeleri lazimdir, neinki, keçmiş Şeyxlerimizin bu sözlerinden Müaviye, Yezid ve Emr Ası öz rehmetlerinde qerar versinler.
İmam sözümü kesib dedi: Bes sen serverimiz Müaviye üçün xeyir duasi edib onun bağişlanmasini istemirsen ?
Dedim: Bu söhbetin behsi uzundur. Eger menim bu bareden olan nezerimi bilmek isteyirsense "o vaxt Nece Hidayet oldum" adli kitabimi size hediyye ederem. Belke senin yuxudan ayildib gözlerini heqiqete doğru açdirsin. İmam sözlerimi qebul etdi ve hediyyemi şekk ile de olsa qebul etdi. Amma bir aydan sonra mene maraqli bir mektub yazdi.
O mektubuda Allaha, onu düz yola hidayet etdiyi üçün, elece de Ehli Beyt Eleyhissalama çoxlu mehebbet beslediyi üçün şükür edirdi. Mende ondan kitabimin üçüncü buraxilişinda mektubunu derc etmeyimi xahiş etdim. Çünki, bu Ehli Sunnetden haqqa teref üz getirenlerin bir nümunesi idi. Amma o, menden adini gizli saxlamağimi xahiş etdi. Çünki, ona iqtida edib Namaz qilanlarin qane olması üçün hele kifayet qeder vaxt isteyirdi ve özünün dediyine göre devetini sakit, hem de herc_mercsiz olmasina çalişirdi.
Dr. Şeyx Mehemmed Ticani Semavi Bilik_Ehlinden soruşun kitabi 204, 205, 206, 207_e qeder olan sehfelerden.
Qayidaq sehabe baresindeki esl söhbetimize: Qurani_Kerim ve Peyğemberin (s.) Pak sünnetinin isbat etdiyi acı heqiqeti bir daha araşdiraq.
Sözü heç vaxt batil olmayan İlahi kelamla başlayiram ki, adil ve hakim olan Allah Teala bezi sehabe baresinde bele buyurur:
Medine şeherinin bezi ehalisi münafiqdir ve (onlar) öz nifaqlarında möhkemdirler. Sen onları tanımırsan amma biz tanıyırıq ve onlara iki defe ezab göndereceyik. Daha sonra (yene de) möhkem ve daimi olan ezaba düçar edeceyik.
Tövbe Suresi 101.
Bunlar Allaha and içirler ki, küfr söylememişler, amma, sözsüz küfr kelmesini dillerinde söylemişler ve müselman olduqdan sonra kafir oldular ve yetişmedikleri bir şeye hümmet gösterdiler.
Tövbe suresi 74.
Onlardan bezileri Allahla ehd bağladılar ki, eger Allah teala öz fezl ve rehmetinden bize ne'met verse, sözsüz, Peyğemberi tesdiq edib yaxşı emel sahiblerinden olacağıq. Amma Allahın fezli nesibleri olduqda paxıllıq ederek ona arxa çevirdiler ve haqq olan dinden üz dönderdiler ve neticede Allah teala bu nifaqı qelblerinde sabit etdi ta bir gün öz emellerinin cezasina yetişsinler. Çünki, Allahla bağladıqları ehd_peymanı sındırıb yalan söz söylediler.
Tövbe suresi 75, 76, 77-ci ayeler.
Küfr ve nifaqda çölde yaşayan köçeri erebler başqalarindan daha keskindirler. Cehalet ve nadanlıqları üzünden Allahın Peyğemberine göbderdiyi hüdud ve hökmlerine daha laiqdirlar. Allah alim ve hekimdir.
Tövbe suresi 97.
Camaatın bir destesi Allaha ve qiyamet gününe iman getirdiklerini söylediler amma onlar mömin deyildiler. (Onlar) Allahı ve möminleri aldatmaq isteyirdiler, amma tekce özlerini aldadırlar ve (bunu ise) bilmirler. (Onların) qelbinde xestelik vardir ve Allah xesteliklerini (daha da) artırmış ve yalanlarının ucbatından onları çetin ve derdli bir ezab gözleyir.
Beqere suresi 10.
Eger münafiqler senin yanına gelib şehadet verseler ki, sen Allahın resulusan ve Allah da bilir ki, sen Onun resulusan ve Allahın özü şehadet verir ki, münafiqler yalan deyirler. Bunlar öz yalançı peymanlarını öz canları üçün qalxan etdiler ta Allahın yolunu bendelerin üzüne bağlasınlar, bunlar ne pis iş görürler ?! Çünki, dilde iman getirdiler, amma (qelbde) ise kafir oldular, bes Allah onların qelblerine möhür vurdu ki, heç bir şeyi anlayıb bilmesinler.
Münafiqun suresi 1, 2, 3,
Münafiqler Allahı aldatmaq isteyirler, lakin Allah onlara mekr edir (mekrlerini batil edir) eger namaza qalxsalar üzgünlük ve pis bir halda qalxarlar, onlar özlerini camaata göstermek isteyirler ve Allahı çox az (riya qesdi ile) xatırlayırlar.
Nisa suresi 142.
Allah onların xalqı müharibe ile qorxutmalarından yaxşı xeberdardır. Ve (onlar) öz qardaşlarına (ve qohumuna) deyirler bizimle onun ve onların qorxudan hereket eden nezerlerle sene baxdıqlarını görersen, sanki, can vermenin eserinden huşsuzdurlar. Ve müharibe qurtarıb tehlüke sovuşduqdan sonra ise acı dil, tünd xasiyyet ve qezeble qenimet teleb edirler. Bunlar heç vaxt iman getirmemişler ve Allah onların emellerini nabud eder (çünki, emelleri riya üzündendir) ve bu Allah üçün asan bir işdir.
Ezhab suresi 19.
Meger üreklerinde xestelik olanlar bele fikirleşirler ki, Allah teala batillerinin kinesini (müselmanlar üçün) zahir etmeyecek ? Eger biz (Ey peyğember) isteseydik onların heqiqetini senin üçün aşkar ederdik ta onları üzlerinden daha yaxşı taniyasan ve şübhesiz sen onları danışıqlarından tanıyacaqsan ve Allah sizin işlerinize agahdir.
Mehemmed suresi 30.
Müharibeden boyun qaçıran köçeri erebler sene deyirler ki, biz aile ve mallarımızı qorumaq istediyimizden seninle birge gelmedik, bes bizim üçün bağışlanmağımızı iste. Onlar dilde bir şey, qelblerinde ise ayrı bir şey deyirler.
Feth suresi 11.
Onların bezisi senin sözlerine qulaq asırlar, amma senin yanından getdikden sonra ise elm ehline (mesxere üzünden) deyirler: Peyğember ne demek isteyirdi ? Onlar Allahın üreklerine möhür vurduğu ve hemişe öz heva_heveslerine itaet eden şexslerdir.
Mehemmed suresi 16.
Meger sen ve senden qabaq çekmiş peyğemberlere nazil olmuş şeye imanları olduğunu iddia edenleri görmürsen ? (Onlar) yene de tağutu öz hakimleri etmek arzusundadılar, halbu ki, bu halda tağuda qarşı kafir olmalı idiler. Ve şeytan onları azdırmaq isteyir ki, ilahi rehmetden daha çox uzaqlaşsınlar. Ve eger onlara: gelin, Allahın ve resulun hökmüne emel edin deyilse, münafiqleri camaatı senden uzaqlaşdıran göreceksen. Bes onların halı nece olacaqdır ? Eger onlara öz pis emellerinin ucbatından bir müsibet yetişse o vaxt senin yanına gelib and içerler ki, biz xeyir, yaxşılıq ve tofiq (müselmanlar üçün) den başqa bir şey qesd etmemişdik.
Nisa suresi 61, 62.
Bu ayedeki tağutdan meqsed o kesdir ki, haqqın xilafına hökümet etsin ve o meqama olmaya. İmam Baqir Eleyhissalam buyurmuşdur.
Onlar bir alış_veriş, yaxud bir eylence gördükleri zaman seni ayaq üste (minberde xütbe oxuduğun halda) qoyub ona teref cumdular. (Ya peyğember !) De: Allah dergahında olan savab eylenceden de, ticaretden de xeyirlidir.
Cüme suresi 11.
Sen ! (Ey peyğember) eger onların zahirini görsen seni teeccüblendirer ve eger söz danışsalar, sözlerine qulaq assan (sözlerinin) quru çöp kimi divara yapışdığını göreceksen her ne ses eşitseler bele xeyal edirler ki, zererlerinedir. Onlar heqiqeten dinin düşmenleridir bes (ey Allah resulu) onlardan uzaq ol. Allah onları öldürsün, ne qeder (haqqdan) dönmüşler ?!
Münafiqun suresi 4.
Qurani_Mecidin bu aşkar ayeleri sehabelerin bezisinin nifaqından xeber verir ki, özlerini müxlis ve Peyğemberin (s.) Dostları adlandırmışdılar. Eger İlahi vehy olmasaydı, hetta Peyğembere (s.)de etiraz ederdiler. Amma bu meselede hemişe Ehli Sünnetin etirazı ile qarşılaşırıq. Allah münafiqlere lenet etsin ! Sehabelerin münafiqlerle heç bir elaqesi yoxdur. Onlar sehabelerden sayılmır deyirler. (Uydururlar.) Eger onlardan kim olduğunu soruşsan (iki yüz elliden çox aye tövbe ve münafiqun surelerinde onların baresinde nazil olmuşdur) cavab vererler: Abdullah ibn Ubey ve Abdullah ibn Ebi Selul deyecekler. Sanki, bu iki neferden başqa daha ad çekmeye adamları yoxdur ?!
Sübhan Allah ! Eger Peyğember (s.) Özü (ayelerin şehadetine esasen) onlardan çoxusunu bele tanımırsa, onda münafiqleri tekce bu iki neferde nece tamamlamaq olar ki, bütün müselmanların yanında tanınmışdılar.
Eger Allah Resulu onlardan bezisini tanımamış olsaydı (özünün dediyine göre) adlarını Hüzeyfet ibn Yamaniye öyreder ve ona bu işi gizli saxlamağını tapşırardi. O, vaxta kimi ki, Ömer ibn Xettab öz xilafeti zamanı Hüzeyfeden onunda nifaq ehlinden olub olmadığını soruşaydı. Göresen, Peyğember (s.) Onun da adını hemin siyahıda yazıbdir. Axı bunu siz (Ehli Sünnet) özünüz aşağıda qeyd edeceyim kitablarınızda revayet etmişsiniz.
1. Kenzul_Ummal 1-ci cild sehfe 343.
2. Tarixi ibn Esakir 4-cü cild sehfe 928.
3. Ehyaül_Ulumi Ğezzali 1-ci cild sehfe 124.
Allah Resulunun bezi vaxtlarda onlarin bezilerinin adlarini Hüzeyfeye demesi o, Hezretin hikmeti, iqtizası üzünden idi. Bezen de onlar üçün elamet ve remzler teyin edirdi ki, onlari müselmanlara çatdirsin. Belelikle hüccet camaata tamam olsun ta gelecekde demesinler ki, bizim bu işden xeberimiz yox idi. Ehli_Sünnetin dediyi bu sözün (biz Eli Eleyhissalami sevirik ve onu böyüklükle yad edirik) bu gün heç bir qiymeti yoxdur ve cavablarinda bele deyirik: Mömin bir insanin qelbinde hem Allah velisinin mehebbetinin, hem de Allah düşmeninin mehebbetinin bir yerde olmasi heç vaxt mümkün deyildir. İmam Eli Eleyhissalam özü onlara buyurmuşdur: Bizimle düşmenlerinizin arasinda ferq qoymayan adamlar bizden deyiller.
Qurani-Kerim sehabeden söz açdiqda onlar üçün bariz ve sabit nişaneler gösterir. Eger biz müxlis sehabeleri onlardan ayirsaq, yerde qalanini Quran fasiq, xain, Peyğembere (s.) Kömek etmekden qaçan, ehd_peymanini sindiran, münqelib, Allah ve Resulunda şekkleri olan, Müharibeden qaçan, haqqdan kenar gezen, Allah ve Resulunun emrlerinden çixan ve s. Kimi tanitdirmişdir. Elecede başqalarini Allah yolunda olan cihaddan dönderen, Namazı atib lehv ve ticaret ardıca qaçan, alim olmadiqlarini söyleyen, İslama geldiklerine göre Allah Resulunun boynuna minnet qoyan, daş ürekli ve s. Kimi sifetlerle xatirlamişdir. Allahın zikri ve haqq sözü qarşisinda eyilmeyen, seslerini Allah Resulunun sesinden de yuxari qaldiran, Allah Resuluna ezab eziyyet veren ve daim münafiqlere qulaq asib onlarla hem fikir olan ve s. Kimi qeleme verilmişdir. Meqsedimiz bütün bunlara xülase işare etmek olduğundan tekce bunlara kifayetlenir ve başqa sayisiz_hesabsiz ayeleri qeyd edib şerh vermekden vaz keçirik. Amma her halda metlebin kamil olmasi üçün bu sifetle sifetlenmiş sehabenin danlaq ve mezemmetinde gelmiş ayeleri lazim bilmirik. Belelikle hamis heç bir istisna olmadan Sünnülerin nezerinde adil sehabeye çevrildiler. Bele ki, bu barede olanlara etiraz etmeye ve ya onlarin bu işini mehkum etmeye indi de heç bir müselmanin haqqi yoxdur deyirler. (Daha doğrusu uydururlar.)
Ceyhun Salmanoğlu.