КОНКУРС РАБОТ ТВОРЧЕСКОЙ МОЛОДЕЖИ «ЗОЛОТОЕ ПЕРО «БЕЛОЙ РУСИ» – 2025».

Сямёнава Ганна Дзмітрыеўна, 19.12.2022 г.н., Дзяржаўная ўстанова адукацыi ”Дзіцячы сад № 103 г.Магілёва”.
Катэгорыя ўдзельніка: Аматар.
Назва конкурснай работы: “Які бязмерны цяжар на жаночыя плечы лёг”.
Напярэдадні вялікай падзеі для нашага народа – 80-годдзя Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне, – як не хвалявацца і не ўзгадаць усіх тых, хто абараняў нашу Радзіму, наш дом, тых, хто загінуў і не вярнуўся з поля бою.
Рэха далёкай вайны дагэтуль адгукаецца ў нашых сэрцах болем.
Мы мала што ведаем пра тую жахлівую вайну. Мы жывём у міры і шчасці і разумеем, як страшна і цяжка было жыць у ваенныя гады і як добра жыць, калі на зямлі пануе мір і спакой.
Спадзяюся, што гісторыя народа, які змог выстаяць у гэтай вайне, цікавіць не толькі мяне, але і ўсіх. Я знаёмлюся з гістарычным мінулым нашай Радзімы, з падзеямі Вялікай Айчыннай вайны.
Усё далей сыходзяць у мінулае тыя гады, але мы памятаем і павінны памятаць тых, каму абавязаны мірным жыццём. Цяжка асэнсаваць увесь жах тых гадоў, бо мы – трэцяе пакаленне, якое нарадзілася пасля вайны. Але мы ўсе павінны ведаць, што дзякуючы гераізму і адвазе нашых людзей у гады ліхалецця мы маем магчымасць жыць у міры. Аднак я хачу ўспомніць і падзяліцца з вамі тэмай, якая мяне хвалюе найбольш. Жанчыны і вайна. Жанчынам не месца на вайне. У вайны не жаночы твар... Аднак ў гісторыі быў перыяд Вялікай Айчыннай вайны, калі жанчыны нароўні з мужчынамі ўсталі на абарону сваёй Радзімы і цаной свайго жыцця яе абаранялі.
Радзіма. Радзіма-маці… Для мяне Радзіма асацыюецца з маці, з жанчынай. Такая ж любімая і дарагая, як маці. Адзін з плакатаў тых гадоў гучаў так: “Радзіма – маці кліча!” Таму, калі прагрымела вайна, жанчыны, не задумваючыся, усталі на абарону сваёй Радзімы побач з мужчынамі. На іх далікатныя плечы ўпаў непасільны цяжар ваеннага ліхалецця. Менавіта жанчынам даводзілася працаваць, не пакладаючы рук, на заводах па дзве змены, каб адправіць байцам на фронт боепрыпасы, адзенне і правізію; яны даглядалі раненых у шпіталях, працавалі на калгасных палях, паднімалі і гадавалі дзяцей.
Ніколі не забудзем гэты дзень, калі фашысцкая Германія вераломна напала на нашу зямлю. Увесь народ падняўся на абарону сваёй Радзімы.
Жанчыны на вайне… Яны былі медсёстрамі і разведчыцамі, сувязісткамі і лётчыцамі, танкістамі і зенітчыцамі, снайперамі. Ваявалі ў партызанскіх атрадах і былі падпольшчыцамі. Каля сямідзесяці тысяч дзяўчат служылі ў часцях супрацьпаветранай абароны, прыкрывалі з паветра аб’екты па-за зонай баявых дзеянняў.
У 1941 годзе па ініцыятыве Марыны Расковай былі сфарміраваны тры жаночыя авіяпалкі. Праславіўся 588-ы авіяполк, які лётаў на начных бамбавіках У-2. Дзяўчат, якія служылі ў гэтым палку называлі “начнымі ведзьмамі”. Служылі жанчыны і на флоце. Гераічныя падпольшчыцы, мужныя партызанкі, адважныя жанчыны – байцы Чырвонай Арміі, працаўніцы тылу ваявалі і працавалі на вялікую Перамогу. Кожная жанчына ўклала ў Перамогу тое, што было ёй пад сілу. І гэты ўклад неацэнны!
Мяне заўсёды захаплялі жанчыны, моцныя духам, адданыя сваім ідэалам, сапраўдныя патрыёты, якія клапоцяцца аб дабрабыце сваёй краіны, як аб сваім родным дзіцяці.
Мы – дзеці розных пакаленняў, але дзеці адной Радзімы, і гераізм ваеннага подзвігу выхоўвае ў нас, моладзі, маральныя якасці і патрыятызм. Мяняецца час, змяняецца мода, але мы, моладзь, імкнёмся быць годнай зменай, быць карыснымі сваёй краіне. Нас вучаць шанаваць памяць усіх тых, хто аддаў сваё жыццё за мір і свабоду.
Мы часта з сябрамі наведваем помнікі і брацкія магілы часоў Вялікай Айчыннай вайны. З вялікай цікавасцю знаёмімся з гісторыяй ваеннага часу.
Усім раю прачытаць кнігу С. Алексіевіч “У вайны не жаночы твар”. Гэта кніга нікога не пакіне абыякавым. Аўтар належыць да пасляваеннага пакалення, але яе твор прасякнуты рэальнай рэчаіснасцю ваеннага часу. У дакументальных расказах паказана будзённая атмасфера той цяжкай пары, якая непасільным цяжарам ляжала на плячах жанчын: удзел у баях на перадавой і ў шпіталях, праца ў тыле на заводах і на калгасных палях.
Жанчына на вайне – гэта нешта такое, пра што яшчэ не існуе чалавечых слоў. Як было ім, васямнаццацігадовым дзяўчатам, пераадольваць у сабе жаночае і пераключацца на высокае, цалкам мужчынскае разуменне абавязку – абараняць сваю Радзіму? Жанчыны ваявалі і абаранялі, як умелі. Без іх, на маю думку, не было б гэтай Перамогі! Не дзівіцца подзвігу зусім яшчэ юных дзяўчат, якія ахвяравалі сваім жыццём у імя Радзімы, немагчыма! Трэба было імкнуцца перамагчы кожнаму паасобку, каб перамагчы ўсім!
Хачу расказаць аб адной з іх, сапраўднай патрыётцы сваёй краіны. Галіна Аржаная – падпольшчыца, сувязная партызанскіх атрадаў, кіраўніца падпольнай камсамольскай групы. З першых дзён Вялікай Айчыннай вайны ўключылася ў барацьбу супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў. У кастрычніку 1943 года была схоплена акупантамі пасля даносу. У турме яе катавалі, дапытвалі. Аржаная стойка вытрымала 28 жорсткіх катаванняў. У адной з запісак яна пісала: “Не бойцеся, памру, але нікога не выдам. Таямніцу панясу ў магілу. Бывай, Радзіма! Бывайце, савецкія людзі! Помсціце за нас фашыстам!” 30 снежня 1943 года гітлераўцы павесілі Галіну Аржаную ў двары Брэсцкай турмы. Пасмяротна яна была ўзнагароджана ордэнам Вялікай Айчыннай вайны 1-й ступені. Імем Галіны Аржаной названа адна з вуліц Брэста.
Ці вядома вам, што ў Вялікую Айчынную вайну ў радах Чырвонай Арміі змагалася больш за 490 тысяч дзяўчат і жанчын! Гэтая лічба мяне ўразіла! Перапаўняюць эмоцыі! Я захапляюся і ганаруся! Недажылі, недалюбілі… Такія маладыя, такія далікатныя… Але якая сіла духу!
Я задаюся пытаннем: ці змаглі б мы так? Ці хапіла б нам сілы духу? Якія мы? Давайце адкажам разам. Падумаем над гэтым пазней.
Хачу вам паведаміць, што дзвесце тысяч жанчын былі ўзнагароджаны баявымі ордэнамі і медалямі, дзевяноста дзве сталі Героямі Савецкага Саюза, сарака дзевяці з іх званне прысвоена пасмяротна, больш за дзвесце ўдастоены вышэйшага знака салдацкай доблесці – ордэна Славы, які нельга атрымаць ні за якія заслугі, акрамя подзвігу на полі бою! Чацвёра сталі поўнымі кавалерамі гэтага ордэна.
Я не маю права не назваць іх імёны.
Героі Савецкага Саюза: Марына Раскова – лётчык - штурман, загінула ў 1943 годзе; Лідзія Літвяк – лётчык - знішчальнік, загінула ў 1943 годзе; Людміла Паўлючэнка – снайпер; Кацярына Міхайлава – санінструктар; Валянціна Грызадубава – лётчыца, палкоўнік; Кацярына Зелянко – лётчыца, старшы лейтэнант, загінула ў 1941 годзе; Марыя Акцябрская – танкіст, загінула ў 1944 годзе.
Гэта невялікі спіс жанчын-герояў Вялікай Айчыннай вайны.
У ліку поўных кавалераў ордэна Славы: Надзея Журкіна-Кіёк – паветраны стралок; Матрона Нечапаручкава – санінструктар; Данута Станеліене – кулямётчыца; Ніна Пятрова – снайпер, якая загінула ў красавіку 1945 года, знішчыўшы каля 100 фашыстаў.
Таксама дзесяць беларускіх жанчын сталі Героямі Савецкага Саюза: Ефрасіння Зянькова – сакратар падпольнай арганізацыі; Алена Мазанік, Марыя Осіпава, Надзея Траян – падпольшчыцы з Мінска, якія 22 верасня 1943 года знішчылі ката беларускага народа гаўляйтара Вільгельма Кубэ; Ганна Маслоўская – памочнік камісара партызанскага атрада; Зінаіда Тусналобава-Марчанка – старшыня медыцынскай службы.
Чацвярым з іх званне Героя Савецкага Саюза прысвоена пасмяротна: Таццяне Марыненка – разведчыцы партызанскай брыгады; Веры Харужай – кіраўніку камуністычнага падполля; Зінаідзе Партновай – падпольшчыцы, якая на допыце застрэліла нямецкага афіцэра і начальніка гестапа капітана Краўзэ; Алене Стампкоўскай – партызанцы і радысту, малодшаму сяржанту.
Аляксандра Сцяпанава – першая з беларускіх партызанак, узнагароджаная медалём “Партызану Айчыннай вайны”.
Ганна Дудзіна, жанчына-авіятарка, узнагароджаная ордэнам Чырвонага Сцяга. 5 мая 1945 года яна зрабіла апошні, 675-ы вылет. Пасля вайны Ганна Дудзіна пераехала ў Магілёў, працавала лётчыкам-інструктарам. Больш за сто чалавек навучыла лётнай справе славутая лётчыца і таленавіты педагог.
Беларускія жанчыныі. Усе разам і кожная асобна набліжалі перамогу. Іх працу і ахвяры немагчыма пераацаніць. Яны змагаліся да апошняга ўздыху за тое, што ім дорага, за сваю зямлю, свой дом, сваіх дзяцей.
Дзіўны лёс, вельмі розны, непадобны. Адно родніць гэтых жанчын – самаахвярная любоў да сваёй Радзімы і служэнне ёй.
Я зноў звяртаюся да свайго пытання, якое не хоча мяне адпускаць, на якое трэба даць адказ... Але на яго няма адназначнага адказу. Гэта выбар асабісты, выбар кожнага з нас. Грамадзянскі абавязак і адказнасць – гэта высокія асобасныя якасці. Пачуццё абавязку і асабістай адказнасці за лёс сваёй Радзімы... Няхай кожны сам адкажа для сябе на гэтае пытанне. Але я ўпэўнена ў адным: важна памятаць аб тым, якой цаной дасталася перамога, і імкнуцца не дапусціць падобнай трагедыі. Што сказаць напрыканцы? Няхай такое ніколі не паўторыцца. Няхай усе людзі на Зямлі жывуць у міры, а моладзь вучыцца, любіць і стварае. Няхай не змаўкае дзіцячы смех!