КОНКУРС РАБОТ ТВОРЧЕСКОЙ МОЛОДЕЖИ «ЗОЛОТОЕ ПЕРО «БЕЛОЙ РУСИ» – 2024».
Лунькоў Глеб Аляксеевіч, 05.09.2006 г.н., Беларуска-Расійскі ўніверсітэт. Катыгорыя удзельніка: Студэнт. Назва конкурсной работы: "У вайны не жаночы твар…". Якімі толькі мянушкамі He клікалі гэтых салдат З няпудранымі вяснушкамі, У шынялях да пят!.. Еўдакія Лось “Дзяўчаты мінулай вайны” 80 год Вялікай Перамогі адзначае планета Зямля. Перамога… Зямля… Такія велічныя словы з іменем жаночым цеплынёй ахутваюць здаўна. Жыццё даюць спакон вякоў чалавецтву. Як жанчына, ад якой і нарадзілася Зямля. А Перамога? І ў гэтым заслуга жанчыны была! 80 год назад жанчыны, што жыццё далі, усталі на абарону гэтага жыцця. У страі плячом к плячу з мужчынамі на фронт пайшлі, са зброяй мужна мір адстойвалі спаўна. Связісткамі працавалі і мінёрамі. Са снайперскімі вінтоўкамі ўпраўляліся не горш за мужчын. Падпарадкоўваліся ім цяжкія грузавікі, што “дарогай смерці” на поле бою снарады падвозілі, каб жыццё абараніць. Падпольшчыцамі былі, і сувязнымі партызанскіх атрадаў. А “начныя ведзьмы” на самалётах-бамбардзіроўшчыках міны цяжкія на пазіцыі ворага скідвалі, аэрадромы знішчаючы, чыгуначныя станцыі і цягнікі разбіваючы са складамі боепрыпасаў (колькі іх, тых смяротных прыпасаў і цягнікоў, да фронту не дайшло!) Мужныя, смелыя, адважныя – паплечнікі мужчын, “у шынялях да пят” Крочылі полем спаленым, Шляхамі страшнай вайны, I плакалі на развалінах, I мерзлі ў акопах яны... І званне Героя Савецкага Саюза жанчыны мелі нараўне з мужчынамі. Сярод такіх зямлячка мая – Харужая Вера. Партызанка, падпольшчыца – зусім маладая была, калі смерць ад катаў прыняла. Гонарам сэрца напаўняецца, калі чытаеш пра “баявых” зямлячак – ураджэнак роднай Магілёўскай вобласці. Сакалоўская Алена Іванаўна, 17 год было, калі пачалася вайна. Спачатку партызанка, потым радавая на фронце. Родны Магілёў вызваляла. Да Берліна дайшла. На карысць роднай зямлі папрацавала спаўна. Ніна Іванаўна Мяшкова. Ваенкамат. Медсясцёр і радыстак курсы. Пад мінамётным агнём перадачы вяла. “У кашулі нарадзілася”, - так пра сябе гаварыла яна. А пасля вайны званне “Ветэран працы”, бо закаліла вайна на жыццё доўгае дзеля людзей. Ікусава Маргарыта Васільеўна ў 16 год сустрэла вайну. Школа малодшых авіяспецыялістаў, радыёмеханікам была – ледзь вінтоўку падняць магла на першых парах. Вайна закаліла характар, у Вене Перамогу сустракала яна. А пасля студэнтаў БРУ і тэхналагічнага ўніверсітэта навучала – памяць пра вайну перадавала. У ваенкамат у туфлях на высокіх абцасах прыйшла Літвінава Аляксандра Паўлаўна, фельдшар НКУС, – у цяжкіх армейскіх ботах прайшла франтамі вайны, параненых ад смерці выратоўваючы. “Ніколі ніякія фільмы, ніякія кнігі не змогуць перадаць той жах, што давялося перажыць на вайне жанчынам. Стрыжкі ва ўсіх “пад хлопчыка”, а душы юныя, дзявочыя…”, – так пісала пасля яна. Колькі яшчэ такіх зямлячак маіх перамералі землі розных франтоў. Ганаруся імі, мужнымі і смелымі, да ворага бязлітаснымі. А колькі тых было, што з сумкай медсястры на полі бою да кожнага салдата дапаўзці змаглі. Ці страшна ім было? Адназначна: да. Але кожная з іх разумела, што ратаваць павінна тых, хто зямлю ад ворага бараніў, жыцця не шкадуючы, пра мір на зямлі марыў без следа варожага. Выратаваных салдат у шпіталі ласкавыя рукі жанчын-дактароў, ваенных хірургаў, медыцынскіх сясцёр і санітарак выходжвалі, даглядалі. Дзень і ноч за кожнага параненага салдата змагаліся, як на перадавой. Гераізм? Несумнена: да. На ногі паставіць, жыццё ўдыхнуць у тых, хто ворага зноў бязлітасна нішчыць будзе. Нялёгкая справа была. Колькі начэй бяссонных яны, жанчыны, кволыя на першы пагляд, каля ложкаў праводзілі ў шпіталях. І плакалі ціха, калі не бачыў ніхто. Паходамі, зброяй занятыя, Справай ваеннай пары, Былі яны проста дзяўчатамі, Што там ні гавары. А былі і тыя жанчыны, што нягоды вайны прайшлі каля завадскіх станкоў, на палях сялянскіх, мужчынскай цяжкай працай занятыя. Дні і ночы без сну, каб байцам і салдатам на фронт перадаць снарады, што ворагу смерць прынясуць, і адзенне, што сагрэе байца, і ежу, што зробіць мацнейшым яго. А яшчэ дзяцей расцілі – працяг жыцця сваіх мужоў, каб кожны ведаў, што жыццё не спыніла вайна, што ідзе жыццё, якое салдаты баранілі ад варожай навалы. Мая прабабуля, Салаўёва Праскоўя Ігнацьеўна, з самага пачатку вайны засталася адна з трыма малымі дзецьмі – сямі, пяці і трох год. Мужа забралі на фронт з першых дзён вайны. Як выжывала і выжыла з трыма малымі? - на гэта пытанне складана адказаць. Голад, холад, страх смерці – не за сябе баялася прабабуля, а за дзяцей, якім без яе, калі што, не выжыць. У памяці маёй бабулі слёзы маці, калі яна расказвала, як вялі на растрэл разам з іншымі аднавяскоўцамі і як выпадкова ўцякла, схаваўшыся ў бульбоўніку… Як, зайшоўшы да суседкі, тайком пачула, што паліцай выхваляўся, як забіў ужо некалькі жанчын і збіраецца да яе… Тры дні тады не заходзіла ў дом разам з дзецьмі, хаваючыся ў лесе і па суседзях… Як выжыла, калі адступалі немцы і палілі ўсё на сваім шляху, стралялі ў кожнага, хто трапляўся на вока? Як амаль бегам разам з іншымі перадолела шлях у некалькі кіламетраў з малой дачушкай за плячамі ад г. Касцюковічы да в. Печанеж? А потым, упаўшы на зямлю, не магла амаль паўдня скрануцца з месца – ногі не слухаліся…І думкі толькі пра дзяцей… І так жылі ў вайну многія маці. Жылі… Выжылі… Жыцця працяг захавалі на Зямлі! А яшчэ чакалі маці сыноў і дачок з франтоў вайны, думкамі і словамі-закляццямі стараючыся абараніць ад смерці лютай: Старая маці за лучынай кашулю шые і узор… Чырвонай ніткаю закляцце тчэ на кужэльным палатне. (Максім Танк) Чакалі, жыццё аддаць былі гатовы, каб воін-сын вярнуўся зноў дамоў. Ці лёгка чакаць было? Аб гэтым толькі вочы тых жанчын, няўчасна састарэлых, сказаць маглі. Іх позірк пільны сягаў праз многія вярсты – і сын уставаў на ногі, каб ворага прагнаць з зямлі сваёй хутчэй. Чакалі… Не ўсе дачакаліся… У камні застылі навек… Пры шумнай дарозе пад Жодзіна Настасся Фамінічна Купрыянава, выправіўшы пяцярых сыноў на фронт, з надзеяй і малітвай узіраецца ў спіны мужных сыноў-байцоў. Ці вернуцца дзеці? – У камні застыў адказ. Храбрасць, смеласць, мужнасць, адвага, Непахіснасць, рашучасць... — І гэтыя словы і паняцці маюць жаночае імя. Спакон вякоў валодалі жанчыны смеласцю, мужнасцю, непахіснасцю і рашучасцю – усё гэта яны паказалі ў час вайны. 80 год Вялікай Перамогі адзначае планета Зямля. Перамога… Зямля… Такія велічныя словы з іменем жаночым цеплынёй ахутваюць здаўна. Жыццё даюць спакон вякоў чалавецтву. Як жанчына, ад якой і нарадзілася Зямля. А Перамога? І ў гэтым заслуга жанчыны была! Хоць і не жаночы твар у вайны!
БЕЛАЯ РУСЬ в Могилёве
КОНКУРС РАБОТ ТВОРЧЕСКОЙ МОЛОДЕЖИ «ЗОЛОТОЕ ПЕРО «БЕЛОЙ РУСИ» – 2024».
Лунькоў Глеб Аляксеевіч, 05.09.2006 г.н., Беларуска-Расійскі ўніверсітэт.
Катыгорыя удзельніка: Студэнт.
Назва конкурсной работы: "У вайны не жаночы твар…".
Якімі толькі мянушкамі
He клікалі гэтых салдат
З няпудранымі вяснушкамі,
У шынялях да пят!..
Еўдакія Лось “Дзяўчаты мінулай вайны”
80 год Вялікай Перамогі адзначае планета Зямля.
Перамога… Зямля… Такія велічныя словы з іменем жаночым цеплынёй ахутваюць здаўна. Жыццё даюць спакон вякоў чалавецтву. Як жанчына, ад якой і нарадзілася Зямля. А Перамога? І ў гэтым заслуга жанчыны была!
80 год назад жанчыны, што жыццё далі, усталі на абарону гэтага жыцця. У страі плячом к плячу з мужчынамі на фронт пайшлі, са зброяй мужна мір адстойвалі спаўна. Связісткамі працавалі і мінёрамі. Са снайперскімі вінтоўкамі ўпраўляліся не горш за мужчын. Падпарадкоўваліся ім цяжкія грузавікі, што “дарогай смерці” на поле бою снарады падвозілі, каб жыццё абараніць. Падпольшчыцамі былі, і сувязнымі партызанскіх атрадаў. А “начныя ведзьмы” на самалётах-бамбардзіроўшчыках міны цяжкія на пазіцыі ворага скідвалі, аэрадромы знішчаючы, чыгуначныя станцыі і цягнікі разбіваючы са складамі боепрыпасаў (колькі іх, тых смяротных прыпасаў і цягнікоў, да фронту не дайшло!) Мужныя, смелыя, адважныя – паплечнікі мужчын, “у шынялях да пят”
Крочылі полем спаленым,
Шляхамі страшнай вайны,
I плакалі на развалінах,
I мерзлі ў акопах яны...
І званне Героя Савецкага Саюза жанчыны мелі нараўне з мужчынамі. Сярод такіх зямлячка мая – Харужая Вера. Партызанка, падпольшчыца – зусім маладая была, калі смерць ад катаў прыняла.
Гонарам сэрца напаўняецца, калі чытаеш пра “баявых” зямлячак – ураджэнак роднай Магілёўскай вобласці. Сакалоўская Алена Іванаўна, 17 год было, калі пачалася вайна. Спачатку партызанка, потым радавая на фронце. Родны Магілёў вызваляла. Да Берліна дайшла. На карысць роднай зямлі папрацавала спаўна.
Ніна Іванаўна Мяшкова. Ваенкамат. Медсясцёр і радыстак курсы. Пад мінамётным агнём перадачы вяла. “У кашулі нарадзілася”, - так пра сябе гаварыла яна. А пасля вайны званне “Ветэран працы”, бо закаліла вайна на жыццё доўгае дзеля людзей.
Ікусава Маргарыта Васільеўна ў 16 год сустрэла вайну. Школа малодшых авіяспецыялістаў, радыёмеханікам была – ледзь вінтоўку падняць магла на першых парах. Вайна закаліла характар, у Вене Перамогу сустракала яна. А пасля студэнтаў БРУ і тэхналагічнага ўніверсітэта навучала – памяць пра вайну перадавала.
У ваенкамат у туфлях на высокіх абцасах прыйшла Літвінава Аляксандра Паўлаўна, фельдшар НКУС, – у цяжкіх армейскіх ботах прайшла франтамі вайны, параненых ад смерці выратоўваючы. “Ніколі ніякія фільмы, ніякія кнігі не змогуць перадаць той жах, што давялося перажыць на вайне жанчынам. Стрыжкі ва ўсіх “пад хлопчыка”, а душы юныя, дзявочыя…”, – так пісала пасля яна.
Колькі яшчэ такіх зямлячак маіх перамералі землі розных франтоў. Ганаруся імі, мужнымі і смелымі, да ворага бязлітаснымі.
А колькі тых было, што з сумкай медсястры на полі бою да кожнага салдата дапаўзці змаглі. Ці страшна ім было? Адназначна: да. Але кожная з іх разумела, што ратаваць павінна тых, хто зямлю ад ворага бараніў, жыцця не шкадуючы, пра мір на зямлі марыў без следа варожага. Выратаваных салдат у шпіталі ласкавыя рукі жанчын-дактароў, ваенных хірургаў, медыцынскіх сясцёр і санітарак выходжвалі, даглядалі. Дзень і ноч за кожнага параненага салдата змагаліся, як на перадавой. Гераізм? Несумнена: да. На ногі паставіць, жыццё ўдыхнуць у тых, хто ворага зноў бязлітасна нішчыць будзе. Нялёгкая справа была. Колькі начэй бяссонных яны, жанчыны, кволыя на першы пагляд, каля ложкаў праводзілі ў шпіталях. І плакалі ціха, калі не бачыў ніхто.
Паходамі, зброяй занятыя,
Справай ваеннай пары,
Былі яны проста дзяўчатамі,
Што там ні гавары.
А былі і тыя жанчыны, што нягоды вайны прайшлі каля завадскіх станкоў, на палях сялянскіх, мужчынскай цяжкай працай занятыя. Дні і ночы без сну, каб байцам і салдатам на фронт перадаць снарады, што ворагу смерць прынясуць, і адзенне, што сагрэе байца, і ежу, што зробіць мацнейшым яго.
А яшчэ дзяцей расцілі – працяг жыцця сваіх мужоў, каб кожны ведаў, што жыццё не спыніла вайна, што ідзе жыццё, якое салдаты баранілі ад варожай навалы.
Мая прабабуля, Салаўёва Праскоўя Ігнацьеўна, з самага пачатку вайны засталася адна з трыма малымі дзецьмі – сямі, пяці і трох год. Мужа забралі на фронт з першых дзён вайны. Як выжывала і выжыла з трыма малымі? - на гэта пытанне складана адказаць. Голад, холад, страх смерці – не за сябе баялася прабабуля, а за дзяцей, якім без яе, калі што, не выжыць. У памяці маёй бабулі слёзы маці, калі яна расказвала, як вялі на растрэл разам з іншымі аднавяскоўцамі і як выпадкова ўцякла, схаваўшыся ў бульбоўніку… Як, зайшоўшы да суседкі, тайком пачула, што паліцай выхваляўся, як забіў ужо некалькі жанчын і збіраецца да яе… Тры дні тады не заходзіла ў дом разам з дзецьмі, хаваючыся ў лесе і па суседзях…
Як выжыла, калі адступалі немцы і палілі ўсё на сваім шляху, стралялі ў кожнага, хто трапляўся на вока? Як амаль бегам разам з іншымі перадолела шлях у некалькі кіламетраў з малой дачушкай за плячамі ад г. Касцюковічы да в. Печанеж? А потым, упаўшы на зямлю, не магла амаль паўдня скрануцца з месца – ногі не слухаліся…І думкі толькі пра дзяцей…
І так жылі ў вайну многія маці. Жылі… Выжылі… Жыцця працяг захавалі на Зямлі!
А яшчэ чакалі маці сыноў і дачок з франтоў вайны, думкамі і словамі-закляццямі стараючыся абараніць ад смерці лютай:
Старая маці за лучынай
кашулю шые і узор…
Чырвонай ніткаю закляцце
тчэ на кужэльным палатне. (Максім Танк)
Чакалі, жыццё аддаць былі гатовы, каб воін-сын вярнуўся зноў дамоў. Ці лёгка чакаць было? Аб гэтым толькі вочы тых жанчын, няўчасна састарэлых, сказаць маглі. Іх позірк пільны сягаў праз многія вярсты – і сын уставаў на ногі, каб ворага прагнаць з зямлі сваёй хутчэй.
Чакалі… Не ўсе дачакаліся… У камні застылі навек… Пры шумнай дарозе пад Жодзіна Настасся Фамінічна Купрыянава, выправіўшы пяцярых сыноў на фронт, з надзеяй і малітвай узіраецца ў спіны мужных сыноў-байцоў. Ці вернуцца дзеці? – У камні застыў адказ.
Храбрасць, смеласць, мужнасць, адвага,
Непахіснасць, рашучасць... —
І гэтыя словы і паняцці маюць жаночае імя. Спакон вякоў валодалі жанчыны смеласцю, мужнасцю, непахіснасцю і рашучасцю – усё гэта яны паказалі ў час вайны.
80 год Вялікай Перамогі адзначае планета Зямля.
Перамога… Зямля… Такія велічныя словы з іменем жаночым цеплынёй ахутваюць здаўна. Жыццё даюць спакон вякоў чалавецтву. Як жанчына, ад якой і нарадзілася Зямля. А Перамога? І ў гэтым заслуга жанчыны была! Хоць і не жаночы твар у вайны!