Карим ёшлигида юрган йўлларни чамалаб катта холасиникини топиб борди. Орадан ўтган йиллар мобайнида қишлоқда катта ўзгаришлар бўлган, эски уйлар деярли қолмаганди. Аммо, йигитнинг хотирасида қолган ўша эск тут дарахтлари, симёғочлар хамон ўз ўрнида эди. Тут пишиғида Умид акаси устига чиқиб қоқиб берадиган қари марвартак халиям дарвозаларидан сал нарида савлат тўкиб турибди. Тўғри, хозир унда биронтаям япроқ йўқ, қишки уйқуда. Аммо, уйқуда бўлса хам хомуш нигохини Каримга қадаб “келдингми зумраша” дегандек қараб турарди. Йигит машинасини тут тагига қўйиб, дарвоза томон юрди.–Умид ако! –деди очиқ дарвозадан ичкари қадам қўяркан. Бироздан кейин ичкаридан мактабни битирган ёшдаги чиройлигина қиз чиқиб келди. Умиджон бу қизча Мехринисо бўлса керак деб тахминлади.–Яхшимисан Мехринса? –деди ховли ўртасигача юриб бориб.–Рахмат, хуш келибсиз.–Хушвақт бўл! Мени танидингми, Карим акангман.–Карим ака?–қиз аввалига танимай каловланиб қолди. Кейин эслаб қолди шекилли уй ичига чопиб кириб кетти. Бироздан сўнг онасини бошлаб чиқди. Машхура йўл йўлакай қалин рўмолини тўғриларкан Каримга қараб чопди.–Вой жигарим кептию! Каримчон, болажони–им!–аёл йигитни бағрига босаркан бошини пастга тортиб юзларидан пешоналаридан ўпа бошлади.–Бормисан ёруғ оламда? Сени кўрадиган кунам бор экану. Қани, мундоқ турчи!У йигитни ўзидан сал нари тутиб юзларига разм сола бошлади. Афтидан, унинг юзидан рахматли синглисини белгиларини қидираётганди.–Кўзларинг ...фақат кўзларингда синглимни топтиб. Қуйиб қўйгандек дадангга тортибсан. Ха... ўша...Солижонни ўппа–ўзи.Машхура жиянини яна бағрига босди. Узоқ йиллар ўртага солган соғинчни босмоқчи бўларкан, ичи тўлиб, бўғзига нимадир тиқила бошлади.–Мехри, нега турипсан қизим. Жой сол, акангга чой тайёрла. Қани, Каримжон, юр уйга қўзичоғим. Бўйларингдан айланай, роса ўсиб кетипсану а? Даданг бунчалик дароз эмасди, сен новча бўлипсан. Қийналмай кеволдингми? Холам тузукми, қизлари неваралари хаммалари тинч–омонми?–Рахмат хола, хаммалари яхши. Ўзингиз қалесиз? Поччам яхшими, Умид акам яхши юриптими? Улуғбекчи?–Яхши...хаммалари яхши болам. Поччанг кўчага чиқиб кетувди. Умид акангни сени ховлингга кўчирганмиз, оиласи билан ўша ерда. Улуғбек мактабга кетувди, хали замон келиб қолади.Қани, юқорига чиқиб ўтирчи. Мехри, печкага ўтин солиб қўй, аканг совқотиб келгандир.–Йўқ, шартмас, ўзи иссиқ эканку хола.–Э–э, хавони қара, совуқдан дарахтлар тарс ёрилиб кетяпти, одам нима экан. Сен совқотиб қолмадингми ишқилиб.–Йўқ хола, менга билингани йўқ.Машхура секин–аста хамма қариндошлари хақида сўраб–суриштира бошлади. Карим хам билганича жавоб қиларкан, оёғи ўрнашмаётганидан безовталана бошлади. Чўнтагидаги телефони сонига ботиб, эркин ўтиришига халал бераётган экан. Қўлини тиқиб телефонини қўлига олди.–Зарядчик борми хола, телефоним заряди қолмабди.–Зарядчикми? Мен билмасам болам, хозир Мехридан сўраймизда. Мехринса, хой Мехринса?Қизи Мехринисо қўлида чойнак кўтариб кириб келди.–Чақирдингизми?–Акангни телефонини кўрчи, заряди тугабди. Бизникига тушадими?–Бизники универсалку ая, хозир қўйиб бераман! Берингчи ака!–қиз телефонни олиб чиқиб кетди.–Оббо Каримжоней, нихоят қонинг тортиб келибсан–да, а! Қалей, у ёқда хаёт оғирмасми?–Хамма жойдаям оғири бор енгили бор хола. Бир амаллаяпмиз.–Ўзинг нима иш қиляпсан?–Мен Темирчилик қиляпман хола. Бибини хўжайини темирчи, мениям шогирд тутиб хунарини ўргатди.–Биби ким?–Опамку, Бибихожар!–Ха, Бибихожар де, Камолани қизимиди у?–Ха, Камола холамни қизи.–Куёви темирчими?–Ха, менгаям ўргатди. Хозир ўзим мустақил бўлганман, алохида устахона очиб иш юритаман.–Яша жияним, қўлинг дард кўрмасин! Даромади яхшими ишқилиб?–Ха хола, қора қозон қайнаб турипти.–Майли, омадингни берсин ўғлим. Акмал хам соғ–омонми? Бола–чақаси билан тинч яшаяппи?–Ха, тоғам хам ишлаб юрипти. Биласку у харбий одам, қаёққа жўнатишса ўша ерда ишлайди. Хозир Сурхандарёда ишлаяпти. Тез орада пенсияга чиқса керак.–Карим, тоғанг охирги келганда уйни сотмоқчи бўлувди, хабаринг борми?–Ха хола, амаким агар сотсанг мени сарфлаган пулимни чиқариб берасан деган экан. Кейинги келганида эса кимгадир сотиб юборган эмиш.–Ха, тўғри Абдурасул ака уйни ноқонуний сотганини биламан. Акмал судга мурожат қилиб, уйингни қайтариб олган. Кейин уни бизга ташлаб кетувди. Хозир Умид аканг оиласи билан ўша ерда яшаб турибди.Мега қара, сен бу ерга кўчиб келасанми? Келсанг келин топайлик, уйлаб қўяйлик.–Хола, мен Фарғонада қоламан. Ўша ерда катта бўлдим, ишим бор, даромади яхши Худога шукр. Бу ерга келсам нима қилардим?–Энди, келсанг ота уйинг ўғлим. Тирикчилик хам бир гап бўлар. Агар, мабода ўша ёқда қолмоқчи бўлсанг, сенга у ёқда хам уй керак бўлади. Зухра холамни уйи ўз йингдек, биламан. Аммо, Акмал пенсияга чиқиб уйига қайтиб борса, барибир яна битта ховли сотиб олишларингга тўғри келади. Шунга... агар уйни сотсаларингиз бегона бўлмасин. Ўзимиз олиб қоламиз деб, Умид аканг анчадан бери пул йиғиб юрипти.–Хола, пул йиғиб нима қилади, яшоврсин.–Унақа дема ўғлим. Ахир, сенгаям уй олиш керакку. Шунга, уйларни нарх–навосини суриштириб кўриб бир нарх айтсанг, биз ўша пулни тўғрилаб берамиз.–Пул керакмас хола, яшоврсин деяпману. Мен уй керак бўлса ўзим сотиб оламан.–Э–э, ўғлимей, бунақаси кетмайди. Хисобли дўст айрилмас дейишган. Агар бу ерга кўчиб келмайдиган бўлсанг, унда биз сенга Фарғонадан уй сотиб олишинг учун пул берамиз. Сен хам уйсиз қолмаслигинг керак ахир.–Ундай бўлса атаганингиз бераверасиз–да хола, мен нима дердим.–Мен Фарғонадаги нархни билмайманку. Сен ўзинг айт, яқин орада атрофингда бирон ер сотилдими?–Ха, махаллада ўн беш сотихли қуруқ ер сотилганди.–Қанчага сотилди ўша ер?–Саккиз минг доллар.–Ха, демак қуруқ ер саккиз минг доллар. Унда, уйли ер сал қимматроқ кетади.–Билмасам,–елка қисди йигит.–Умиджон ўн беш минг мўлжаллаб юрганди. Шу маъқулми сенгаям?–Хола, айтяппану, бермасангиз хам майли, менга пул керакмас.–Йўқ, бунақаси кетмайди. Сен қайтар махалинг айтсанг, биз пулни нақд қилиб қўямиз. Неча кунга келдинг?–Холаларимни кўриб чиқаман, кейин аммаларимникига ўтмоқчиман. Охирида амакимни кўриб чиқсам, шомда қайтиб кетаман.–Яхши, унда кетар махалинг шу ерда маслахат қиламиз.–Хола, мен имкон қадар тезроқ қайтиб кетишим керак. Энди турсам, кичик холамларни хам кўриб кесам, майлими?–Майли ўғлим, майли. Мехри сен билан боради, холангларникига битта–битта бошлаб киради. Сен барибир уйларини билмайсанку. Мехри, кийин қизим, аканг билан борасан.–Хўп ая!–Мехринисо туриб, нарги уйга чиқиб кетти. Машхура жияни билан гаплашиб туаркан, Карим “Хола, мен Фарғонада қоламан. Ўша ерда катта бўлдим, ишим бор, даромади яхши худога шукр. Бу ерга келсам нима қилардим?” деган гапларни айтаётганда қизи мунғайиб қолганига эътибор қилганди. Хозир қизи чиқиб кетганда шу масалага ойдинлик киритиб олмоқчи бўлди.–Каримжон, онанг рахматли Мехринисо туғилганда шу қизни ўзим келин қиламан, опа–сингил қуда бўламиз, деб ният қилувди.–Хола,–Карим бироз хижолатлик билан гап бошлади.–Мехринса синглимку, қўйинг шунақа гапларни.–Тўғрикуя, энди... аянгни гапини эслаттим–да.–Хола, у гаплар бизни ихтиёримизсиз бўлган. Хозир, замон бошқа, хар бир одам ўз ихтиёри билан турмуш қиладику.–Тўғри болам, тўғри. Майли, ихтиёринг, ўзинг биласан.–Кеттикми,–Мехринисо палтосини кийиб кириб келди.–Бўпти хола, биз турдик унда!–Майли, мен кечга ош дамлаб қўяман! Шу ерга келгин, хўпми?–Хўп хола!Карим бўласи билан чиқиб кетти. Шу кетишда тўрттала холасиникига хам кириб чиқди. Туш пайттидан ўтган паллада, шу ерга қайтиб келишди. Мехринисога қараб “сен уйга киравер, мен аммаларимниикига ўтиб келаман” деб машинасига ўтирди.Карим ўзига таниш йўллар орқали аввало ўз уйларига борди. Умид акаси ишга кетган экан. Кеннаяси ва фарзандлари билан билан кўришди. Кечроқ Машхура холасиникига боришларини айтиб, шундоққина кўча бошида жойлашган энг кенжа аммасиникига йўл олди. Карим хали мурғак пайтидаёқ, аммалари хақда ўз хулосаларига эга эди. Катта амммалари уни кўпам хушламаслигини, номига елкасига қоқиб қўйишини биларди. Аммо, кенжа аммаси уни жуда яхши кўрарди. Балки, у қизлик пайтида Каримжон туғулгани, ўзи кўтариб катта қилгани учундир. Мана, хозир шундоқ ховлига кирдию, супирги кўтариб юрган аммасини кўриб, беихтиёр юраги хаприқиб кетти. Аммаси хам бир қарашда уни таниди.–Каримжо–он!–дедию, қошига қараб чопти.–Жиянчам келди!–Аммажоним, яхшимисиз?–Яхшиман Каримжон, яхшиман. Сени кўрар кун хам боракане! Тавба, Соли акамни худди ўзи бўлипсан. Бўйларингга кўз тумор, Олло умрингни зиёда қилсин!–Рахмат аммажон! Тинч омонмисиз?–Худога шукр, бизлар тинч. Ўзинг қалайсан?–Яхши, рахмат.–Қани, юр ичкарига! Худога шукр, сени кўрар кун хам бор экана? Ўтган гал бир келибсану, биззикига кирмай кетипсан? Сендан хафаман!–Ха, тоғам билан келувдик. Шошиб, қайиб кетганмиз. Мана, энди хамма қариндошларни кўриб чиқяпман.–Яша жияним! Опамларнкига кирдингми?–Йўқ, холамларни зиёрат қилдим. Дадамни уруғларидан биринчи сизларникига кирдим. Шу билан қайтиб кетаман.–Нега, бошқа аммларингни кириб кўрмайсанми?–Э–э, нима қиламан, ёқтиришмайдику мени.–Амакиларингникига хам кирмадингми?–Йўқ хали кирмадим.–Карим, кирсанг Абдухамид амакингни кўриб чиқ, дуоларини ол. Аммо, Абдурасул амакингникига кирмай қўяқол.–Нега?–Э–э, орадан ёмон гаплар ўтган. Кирмаганинг маъқул. Соли акамни бехурмат қилган, кўнглим қолган.–Ўзи тинчми?–қизиқиб сўради йигит.–Э–э, қаёқда, ўзни балчиғига ўзи булғаниб ётганмиш. Кеннаям ўтгандан кейин битта тул хотинни обкеволувди. Хеч қанча ўтмай, хамма фарзандларини уйга келтирмай қўйди. Тили захар, жанжалкаш аёл экан. Катта ўғли оиласини домга олиб чиқиб кетиб қутулди. Кичик ўғли Россияга кетворган, халиям ном–нишонсиз.Хотинчаси билан катта ховлида сўппайиб ўтирипти. Қизлари хам деярли келмай қўйган. Эшитишимча, акамни хозир мазаси қочган экан. Бир кириб кўриб чиқай дейману, Соли акамга қилганларини эслаб, хеч оёғим тортмайди.–Амма, менга энди рухсат берасиз. Биласиз узоқ йўл юрип келганман. Хаммани кўриб чиқишим керак.–Абдурасул акамникигаям кирасанми?–Ха, кираман амма!–Ўзинг биласану, аммо, кириб асабингни бузмаганинг яхши.–Бўпти, амма, турдим.–Каримжон, бир пиёла чой хам ичмадингга?–Амма, кеч бўлмасдан чегарадан ўтиб олишим керак.–Бўпти унда, вақтинг бўлса кир, сал бемалолроқ гаплашайлик жияним.–Хўп амма, Худо хохласа!Карим аммаси билан хайрлашиб, ортига қайтди. Амакисининг уйига яқинлашаркан, Машинасини амакисининг дарвозасига тириб тўхтатди.–Амаки? Хов амаки?–дея чақираркан, ховли томон қадам босди. Ховлининг четидаги уй деразасидан печка трубаси чиқарилган, ундан эса бурқсиб тутун кўкка ўрларди. Амаким ўша уйда жойлашган шекилли, деб тахмин қилди.У чақирганда эшик очилиб, 6–7 ёшлардаги болача чиқди. Каримга бироз қараб тургач, хеч нарса демай қайтиб кириб кетти. Карим хайрон бўлиб турганди, яна эшик очилиб бир аёл киши чиқиб келди. Амакимни хотинчаси бўлса керак, деб ўйлади йигит–Ассалому алайкум!–деди у аёл томонга икки қадам ташлаб.–Валекум ассалом. Келинг ука?–деди қошлари саволомуз чимирилиб.–Яхшимисизлар? Амаким омонми?–Х–а, амакингиз отдек. Ўша уйга кираверинг, ётипти носини димла–аб!Карим бунақа жавобни кутмаганди. Хайрон бўлгача дарвозахона яқинидаги уй эшигига яқинлашди. Остонада хеч қандай оёқ кийими хам йўқ эди. Карим эшикни очиб, ичкарига калла суқди. Уйнинг поли эшикдан кираверишда бир қадамдан кейин кўтарилган, худди баланд сўридаек қоқилган экан. Амакисининг калиши хам ичкарида паст полда ечилган. Карим хам ўша калиш ёнида оёқ кийимини ечиб тўридаги кроватда ётган одам тепасига борди.–Ассалому алайкум!–деди келганини билдириш учун.–Ва...ва...вале... кум... аса...аса..лом,–деди кўрпа остида ётган одам. Карим энтикканча тез–тез нафас олаётган одамга қараб, амакисини танимади. Шумида амакиси? Хали шу одамдан қасос олмоқчимиди?–Ким... кимсан?–деди чол хириллаб.–Амаки, мен Каримман?–Кар...Карим? Қайси?“Нахотки мени танимаяпти амаким? Ё танимасликка оляптими? Йўге, ростан танимаяпти шекилли. Ахволини қара, хозир ўз боласини хам танимаса керак? Хозир танитаманда ўзимни.”–Мен жиянингиз Каримман. Чиноқнинг ўғли?Чиноқнинг ўғли дейиши билан чолнинг кўзлари катта–катта очилиб кетти. Йигит тушунди, чол эслади уни.–Чиноқ...чиноқ... Солини ўғли... Карим...–Ха, ўша, сиз ўлдирган Солини ўғлиман. Сиз зўрлаган чиноқнингўғлиман... Махбубанинг ўғлиман.–Карим...Карим келдингми жиян?–негадир унинг исмини эшитганда чол ўзини бироз бардам хис қила бошлади.Карим чўнтагидаги соатнинг қопқоғини олиб бош бармоғи билан силай бошлади. Соатнинг тангасимон қопқоғи йиллар мобайнида силанавериб ялтираб кетганди. Бунинг устига, Карим унинг қирраларини эговлаб, пичоқдан хам ўткир қилиб олганди.–Келдим амаки, келдим.–Сени... роса куттим... Ол жонимни жиян... Ол, қийналиб кеттиму!Карим сўнгги нафасини олаётган одам тепасида тураркан, қасос олиш, унинг жонини олиш хозир бу одамга мукофотдек ботишини тушунди.–Амаки, Худони ўзи уриб қўйибдию сизни, мен нима қилолардим!–Жиян, тўйдим...тўйдим хаммасидан... ол жонимни... ол!–Мени кечир, дейиш шунчалик қийими амаки? Охирги нафасингиздаям ўз рохатингизни ўйлайсизми? Азоблардан қутилиш учун тезроқ жон беришни ўйлаяпсиза?–Карим...иқрорман...айбдорман...қотилман...ол жонимни!Карим шахд билан олдинга бир қадам ташлади, аммо кейин ўзини босди. Яратганнинг берган жазосини ўзгартиришни истамади. Кафтидаги соат қопқоғини амкисининг пешонасига қўйди.–Буни танидингизми амаки, соатингизни қопқоғи?Карим бу қопқоқни эговлаб ўткирларкан, бир кун келиб амакимни ховли ўртасидаги валишга осаман. Эркаклигини кесиб, оғзига тишлатиб қўяман. Халқ кўрсин бу бузуқи қандай ўлим топганини, деб қарор қилганди. Аммо, сўнгги дақиқаларда кўрдики, Аллох унинг қасос олишини кутмабди. Қилмишларига яраша жазосини берибди. Зухра момоси тўғри айтган экан, қасос Хақдандур!
❤️MEXRIBONIM❤️
Чиноқнинг ўғли–56.
Карим ёшлигида юрган йўлларни чамалаб катта холасиникини топиб борди. Орадан ўтган йиллар мобайнида қишлоқда катта ўзгаришлар бўлган, эски уйлар деярли қолмаганди. Аммо, йигитнинг хотирасида қолган ўша эск тут дарахтлари, симёғочлар хамон ўз ўрнида эди. Тут пишиғида Умид акаси устига чиқиб қоқиб берадиган қари марвартак халиям дарвозаларидан сал нарида савлат тўкиб турибди. Тўғри, хозир унда биронтаям япроқ йўқ, қишки уйқуда. Аммо, уйқуда бўлса хам хомуш нигохини Каримга қадаб “келдингми зумраша” дегандек қараб турарди. Йигит машинасини тут тагига қўйиб, дарвоза томон юрди.
–Умид ако! –деди очиқ дарвозадан ичкари қадам қўяркан. Бироздан кейин ичкаридан мактабни битирган ёшдаги чиройлигина қиз чиқиб келди. Умиджон бу қизча Мехринисо бўлса керак деб тахминлади.
–Яхшимисан Мехринса? –деди ховли ўртасигача юриб бориб.
–Рахмат, хуш келибсиз.
–Хушвақт бўл! Мени танидингми, Карим акангман.
–Карим ака?–қиз аввалига танимай каловланиб қолди. Кейин эслаб қолди шекилли уй ичига чопиб кириб кетти. Бироздан сўнг онасини бошлаб чиқди. Машхура йўл йўлакай қалин рўмолини тўғриларкан Каримга қараб чопди.
–Вой жигарим кептию! Каримчон, болажони–им!–аёл йигитни бағрига босаркан бошини пастга тортиб юзларидан пешоналаридан ўпа бошлади.–Бормисан ёруғ оламда? Сени кўрадиган кунам бор экану. Қани, мундоқ турчи!
У йигитни ўзидан сал нари тутиб юзларига разм сола бошлади. Афтидан, унинг юзидан рахматли синглисини белгиларини қидираётганди.
–Кўзларинг ...фақат кўзларингда синглимни топтиб. Қуйиб қўйгандек дадангга тортибсан. Ха... ўша...Солижонни ўппа–ўзи.
Машхура жиянини яна бағрига босди. Узоқ йиллар ўртага солган соғинчни босмоқчи бўларкан, ичи тўлиб, бўғзига нимадир тиқила бошлади.
–Мехри, нега турипсан қизим. Жой сол, акангга чой тайёрла. Қани, Каримжон, юр уйга қўзичоғим. Бўйларингдан айланай, роса ўсиб кетипсану а? Даданг бунчалик дароз эмасди, сен новча бўлипсан. Қийналмай кеволдингми? Холам тузукми, қизлари неваралари хаммалари тинч–омонми?
–Рахмат хола, хаммалари яхши. Ўзингиз қалесиз? Поччам яхшими, Умид акам яхши юриптими? Улуғбекчи?
–Яхши...хаммалари яхши болам. Поччанг кўчага чиқиб кетувди. Умид акангни сени ховлингга кўчирганмиз, оиласи билан ўша ерда. Улуғбек мактабга кетувди, хали замон келиб қолади.
Қани, юқорига чиқиб ўтирчи. Мехри, печкага ўтин солиб қўй, аканг совқотиб келгандир.
–Йўқ, шартмас, ўзи иссиқ эканку хола.
–Э–э, хавони қара, совуқдан дарахтлар тарс ёрилиб кетяпти, одам нима экан. Сен совқотиб қолмадингми ишқилиб.
–Йўқ хола, менга билингани йўқ.
Машхура секин–аста хамма қариндошлари хақида сўраб–суриштира бошлади. Карим хам билганича жавоб қиларкан, оёғи ўрнашмаётганидан безовталана бошлади. Чўнтагидаги телефони сонига ботиб, эркин ўтиришига халал бераётган экан. Қўлини тиқиб телефонини қўлига олди.
–Зарядчик борми хола, телефоним заряди қолмабди.
–Зарядчикми? Мен билмасам болам, хозир Мехридан сўраймизда. Мехринса, хой Мехринса?
Қизи Мехринисо қўлида чойнак кўтариб кириб келди.
–Чақирдингизми?
–Акангни телефонини кўрчи, заряди тугабди. Бизникига тушадими?
–Бизники универсалку ая, хозир қўйиб бераман! Берингчи ака!–қиз телефонни олиб чиқиб кетди.
–Оббо Каримжоней, нихоят қонинг тортиб келибсан–да, а! Қалей, у ёқда хаёт оғирмасми?
–Хамма жойдаям оғири бор енгили бор хола. Бир амаллаяпмиз.
–Ўзинг нима иш қиляпсан?
–Мен Темирчилик қиляпман хола. Бибини хўжайини темирчи, мениям шогирд тутиб хунарини ўргатди.
–Биби ким?
–Опамку, Бибихожар!
–Ха, Бибихожар де, Камолани қизимиди у?
–Ха, Камола холамни қизи.
–Куёви темирчими?
–Ха, менгаям ўргатди. Хозир ўзим мустақил бўлганман, алохида устахона очиб иш юритаман.
–Яша жияним, қўлинг дард кўрмасин! Даромади яхшими ишқилиб?
–Ха хола, қора қозон қайнаб турипти.
–Майли, омадингни берсин ўғлим. Акмал хам соғ–омонми? Бола–чақаси билан тинч яшаяппи?
–Ха, тоғам хам ишлаб юрипти. Биласку у харбий одам, қаёққа жўнатишса ўша ерда ишлайди. Хозир Сурхандарёда ишлаяпти. Тез орада пенсияга чиқса керак.
–Карим, тоғанг охирги келганда уйни сотмоқчи бўлувди, хабаринг борми?
–Ха хола, амаким агар сотсанг мени сарфлаган пулимни чиқариб берасан деган экан. Кейинги келганида эса кимгадир сотиб юборган эмиш.
–Ха, тўғри Абдурасул ака уйни ноқонуний сотганини биламан. Акмал судга мурожат қилиб, уйингни қайтариб олган. Кейин уни бизга ташлаб кетувди. Хозир Умид аканг оиласи билан ўша ерда яшаб турибди.
Мега қара, сен бу ерга кўчиб келасанми? Келсанг келин топайлик, уйлаб қўяйлик.
–Хола, мен Фарғонада қоламан. Ўша ерда катта бўлдим, ишим бор, даромади яхши Худога шукр. Бу ерга келсам нима қилардим?
–Энди, келсанг ота уйинг ўғлим. Тирикчилик хам бир гап бўлар. Агар, мабода ўша ёқда қолмоқчи бўлсанг, сенга у ёқда хам уй керак бўлади. Зухра холамни уйи ўз йингдек, биламан. Аммо, Акмал пенсияга чиқиб уйига қайтиб борса, барибир яна битта ховли сотиб олишларингга тўғри келади. Шунга... агар уйни сотсаларингиз бегона бўлмасин. Ўзимиз олиб қоламиз деб, Умид аканг анчадан бери пул йиғиб юрипти.
–Хола, пул йиғиб нима қилади, яшоврсин.
–Унақа дема ўғлим. Ахир, сенгаям уй олиш керакку. Шунга, уйларни нарх–навосини суриштириб кўриб бир нарх айтсанг, биз ўша пулни тўғрилаб берамиз.
–Пул керакмас хола, яшоврсин деяпману. Мен уй керак бўлса ўзим сотиб оламан.
–Э–э, ўғлимей, бунақаси кетмайди. Хисобли дўст айрилмас дейишган. Агар бу ерга кўчиб келмайдиган бўлсанг, унда биз сенга Фарғонадан уй сотиб олишинг учун пул берамиз. Сен хам уйсиз қолмаслигинг керак ахир.
–Ундай бўлса атаганингиз бераверасиз–да хола, мен нима дердим.
–Мен Фарғонадаги нархни билмайманку. Сен ўзинг айт, яқин орада атрофингда бирон ер сотилдими?
–Ха, махаллада ўн беш сотихли қуруқ ер сотилганди.
–Қанчага сотилди ўша ер?
–Саккиз минг доллар.
–Ха, демак қуруқ ер саккиз минг доллар. Унда, уйли ер сал қимматроқ кетади.
–Билмасам,–елка қисди йигит.
–Умиджон ўн беш минг мўлжаллаб юрганди. Шу маъқулми сенгаям?
–Хола, айтяппану, бермасангиз хам майли, менга пул керакмас.
–Йўқ, бунақаси кетмайди. Сен қайтар махалинг айтсанг, биз пулни нақд қилиб қўямиз. Неча кунга келдинг?
–Холаларимни кўриб чиқаман, кейин аммаларимникига ўтмоқчиман. Охирида амакимни кўриб чиқсам, шомда қайтиб кетаман.
–Яхши, унда кетар махалинг шу ерда маслахат қиламиз.
–Хола, мен имкон қадар тезроқ қайтиб кетишим керак. Энди турсам, кичик холамларни хам кўриб кесам, майлими?
–Майли ўғлим, майли. Мехри сен билан боради, холангларникига битта–битта бошлаб киради. Сен барибир уйларини билмайсанку. Мехри, кийин қизим, аканг билан борасан.
–Хўп ая!–Мехринисо туриб, нарги уйга чиқиб кетти. Машхура жияни билан гаплашиб туаркан, Карим “Хола, мен Фарғонада қоламан. Ўша ерда катта бўлдим, ишим бор, даромади яхши худога шукр. Бу ерга келсам нима қилардим?” деган гапларни айтаётганда қизи мунғайиб қолганига эътибор қилганди. Хозир қизи чиқиб кетганда шу масалага ойдинлик киритиб олмоқчи бўлди.
–Каримжон, онанг рахматли Мехринисо туғилганда шу қизни ўзим келин қиламан, опа–сингил қуда бўламиз, деб ният қилувди.
–Хола,–Карим бироз хижолатлик билан гап бошлади.–Мехринса синглимку, қўйинг шунақа гапларни.
–Тўғрикуя, энди... аянгни гапини эслаттим–да.
–Хола, у гаплар бизни ихтиёримизсиз бўлган. Хозир, замон бошқа, хар бир одам ўз ихтиёри билан турмуш қиладику.
–Тўғри болам, тўғри. Майли, ихтиёринг, ўзинг биласан.
–Кеттикми,–Мехринисо палтосини кийиб кириб келди.
–Бўпти хола, биз турдик унда!
–Майли, мен кечга ош дамлаб қўяман! Шу ерга келгин, хўпми?
–Хўп хола!
Карим бўласи билан чиқиб кетти. Шу кетишда тўрттала холасиникига хам кириб чиқди. Туш пайттидан ўтган паллада, шу ерга қайтиб келишди. Мехринисога қараб “сен уйга киравер, мен аммаларимниикига ўтиб келаман” деб машинасига ўтирди.
Карим ўзига таниш йўллар орқали аввало ўз уйларига борди. Умид акаси ишга кетган экан. Кеннаяси ва фарзандлари билан билан кўришди. Кечроқ Машхура холасиникига боришларини айтиб, шундоққина кўча бошида жойлашган энг кенжа аммасиникига йўл олди. Карим хали мурғак пайтидаёқ, аммалари хақда ўз хулосаларига эга эди. Катта амммалари уни кўпам хушламаслигини, номига елкасига қоқиб қўйишини биларди. Аммо, кенжа аммаси уни жуда яхши кўрарди. Балки, у қизлик пайтида Каримжон туғулгани, ўзи кўтариб катта қилгани учундир. Мана, хозир шундоқ ховлига кирдию, супирги кўтариб юрган аммасини кўриб, беихтиёр юраги хаприқиб кетти. Аммаси хам бир қарашда уни таниди.
–Каримжо–он!–дедию, қошига қараб чопти.–Жиянчам келди!
–Аммажоним, яхшимисиз?
–Яхшиман Каримжон, яхшиман. Сени кўрар кун хам боракане! Тавба, Соли акамни худди ўзи бўлипсан. Бўйларингга кўз тумор, Олло умрингни зиёда қилсин!
–Рахмат аммажон! Тинч омонмисиз?
–Худога шукр, бизлар тинч. Ўзинг қалайсан?
–Яхши, рахмат.
–Қани, юр ичкарига! Худога шукр, сени кўрар кун хам бор экана? Ўтган гал бир келибсану, биззикига кирмай кетипсан? Сендан хафаман!
–Ха, тоғам билан келувдик. Шошиб, қайиб кетганмиз. Мана, энди хамма қариндошларни кўриб чиқяпман.
–Яша жияним! Опамларнкига кирдингми?
–Йўқ, холамларни зиёрат қилдим. Дадамни уруғларидан биринчи сизларникига кирдим. Шу билан қайтиб кетаман.
–Нега, бошқа аммларингни кириб кўрмайсанми?
–Э–э, нима қиламан, ёқтиришмайдику мени.
–Амакиларингникига хам кирмадингми?
–Йўқ хали кирмадим.
–Карим, кирсанг Абдухамид амакингни кўриб чиқ, дуоларини ол. Аммо, Абдурасул амакингникига кирмай қўяқол.
–Нега?
–Э–э, орадан ёмон гаплар ўтган. Кирмаганинг маъқул. Соли акамни бехурмат қилган, кўнглим қолган.
–Ўзи тинчми?–қизиқиб сўради йигит.
–Э–э, қаёқда, ўзни балчиғига ўзи булғаниб ётганмиш. Кеннаям ўтгандан кейин битта тул хотинни обкеволувди. Хеч қанча ўтмай, хамма фарзандларини уйга келтирмай қўйди. Тили захар, жанжалкаш аёл экан. Катта ўғли оиласини домга олиб чиқиб кетиб қутулди. Кичик ўғли Россияга кетворган, халиям ном–нишонсиз.
Хотинчаси билан катта ховлида сўппайиб ўтирипти. Қизлари хам деярли келмай қўйган. Эшитишимча, акамни хозир мазаси қочган экан. Бир кириб кўриб чиқай дейману, Соли акамга қилганларини эслаб, хеч оёғим тортмайди.
–Амма, менга энди рухсат берасиз. Биласиз узоқ йўл юрип келганман. Хаммани кўриб чиқишим керак.
–Абдурасул акамникигаям кирасанми?
–Ха, кираман амма!
–Ўзинг биласану, аммо, кириб асабингни бузмаганинг яхши.
–Бўпти, амма, турдим.
–Каримжон, бир пиёла чой хам ичмадингга?
–Амма, кеч бўлмасдан чегарадан ўтиб олишим керак.
–Бўпти унда, вақтинг бўлса кир, сал бемалолроқ гаплашайлик жияним.
–Хўп амма, Худо хохласа!
Карим аммаси билан хайрлашиб, ортига қайтди. Амакисининг уйига яқинлашаркан, Машинасини амакисининг дарвозасига тириб тўхтатди.
–Амаки? Хов амаки?–дея чақираркан, ховли томон қадам босди. Ховлининг четидаги уй деразасидан печка трубаси чиқарилган, ундан эса бурқсиб тутун кўкка ўрларди. Амаким ўша уйда жойлашган шекилли, деб тахмин қилди.
У чақирганда эшик очилиб, 6–7 ёшлардаги болача чиқди. Каримга бироз қараб тургач, хеч нарса демай қайтиб кириб кетти. Карим хайрон бўлиб турганди, яна эшик очилиб бир аёл киши чиқиб келди. Амакимни хотинчаси бўлса керак, деб ўйлади йигит
–Ассалому алайкум!–деди у аёл томонга икки қадам ташлаб.
–Валекум ассалом. Келинг ука?–деди қошлари саволомуз чимирилиб.
–Яхшимисизлар? Амаким омонми?
–Х–а, амакингиз отдек. Ўша уйга кираверинг, ётипти носини димла–аб!
Карим бунақа жавобни кутмаганди. Хайрон бўлгача дарвозахона яқинидаги уй эшигига яқинлашди. Остонада хеч қандай оёқ кийими хам йўқ эди. Карим эшикни очиб, ичкарига калла суқди. Уйнинг поли эшикдан кираверишда бир қадамдан кейин кўтарилган, худди баланд сўридаек қоқилган экан. Амакисининг калиши хам ичкарида паст полда ечилган. Карим хам ўша калиш ёнида оёқ кийимини ечиб тўридаги кроватда ётган одам тепасига борди.
–Ассалому алайкум!–деди келганини билдириш учун.
–Ва...ва...вале... кум... аса...аса..лом,–деди кўрпа остида ётган одам. Карим энтикканча тез–тез нафас олаётган одамга қараб, амакисини танимади. Шумида амакиси? Хали шу одамдан қасос олмоқчимиди?
–Ким... кимсан?–деди чол хириллаб.
–Амаки, мен Каримман?
–Кар...Карим? Қайси?
“Нахотки мени танимаяпти амаким? Ё танимасликка оляптими? Йўге, ростан танимаяпти шекилли. Ахволини қара, хозир ўз боласини хам танимаса керак? Хозир танитаманда ўзимни.”
–Мен жиянингиз Каримман. Чиноқнинг ўғли?
Чиноқнинг ўғли дейиши билан чолнинг кўзлари катта–катта очилиб кетти. Йигит тушунди, чол эслади уни.
–Чиноқ...чиноқ... Солини ўғли... Карим...
–Ха, ўша, сиз ўлдирган Солини ўғлиман. Сиз зўрлаган чиноқнингўғлиман... Махбубанинг ўғлиман.
–Карим...Карим келдингми жиян?–негадир унинг исмини эшитганда чол ўзини бироз бардам хис қила бошлади.
Карим чўнтагидаги соатнинг қопқоғини олиб бош бармоғи билан силай бошлади. Соатнинг тангасимон қопқоғи йиллар мобайнида силанавериб ялтираб кетганди. Бунинг устига, Карим унинг қирраларини эговлаб, пичоқдан хам ўткир қилиб олганди.
–Келдим амаки, келдим.
–Сени... роса куттим... Ол жонимни жиян... Ол, қийналиб кеттиму!
Карим сўнгги нафасини олаётган одам тепасида тураркан, қасос олиш, унинг жонини олиш хозир бу одамга мукофотдек ботишини тушунди.
–Амаки, Худони ўзи уриб қўйибдию сизни, мен нима қилолардим!
–Жиян, тўйдим...тўйдим хаммасидан... ол жонимни... ол!
–Мени кечир, дейиш шунчалик қийими амаки? Охирги нафасингиздаям ўз рохатингизни ўйлайсизми? Азоблардан қутилиш учун тезроқ жон беришни ўйлаяпсиза?
–Карим...иқрорман...айбдорман...қотилман...ол жонимни!
Карим шахд билан олдинга бир қадам ташлади, аммо кейин ўзини босди. Яратганнинг берган жазосини ўзгартиришни истамади. Кафтидаги соат қопқоғини амкисининг пешонасига қўйди.
–Буни танидингизми амаки, соатингизни қопқоғи?
Карим бу қопқоқни эговлаб ўткирларкан, бир кун келиб амакимни ховли ўртасидаги валишга осаман. Эркаклигини кесиб, оғзига тишлатиб қўяман. Халқ кўрсин бу бузуқи қандай ўлим топганини, деб қарор қилганди. Аммо, сўнгги дақиқаларда кўрдики, Аллох унинг қасос олишини кутмабди. Қилмишларига яраша жазосини берибди. Зухра момоси тўғри айтган экан, қасос Хақдандур!