Комментарии
- 24 фев 2021 17:57Зиёда Умурзакова
- 24 фев 2021 20:05Просто СалимСупер!
- 24 фев 2021 20:05Просто Салим
- 24 фев 2021 20:05Просто Салим
- 24 фев 2021 20:05Просто Салим
- 24 фев 2021 20:05Просто Салим
- 25 фев 2021 14:41bek BekDavomi bomi
- 25 фев 2021 14:45ЎЗБЕГИМДАН АЙЛАНАЙ... ответила bek BekБор.. Лекин кўпчиликка ёқмаяптими деб қуйишга ҳайронмиз.
- 25 фев 2021 14:46bek Bek ответил ЎЗБЕГИМДАН АЙЛАНАЙ...Judayam zor hikoya qowib boring muxlislar kop dib oylayman
- 25 фев 2021 15:37ЎЗБЕГИМДАН АЙЛАНАЙ... ответила bek Bekhttps://ok.ru/group/54072452644929/topic/152928275420481
- Дилрабо Р МКомментарий удалён.
Для того чтобы оставить комментарий, войдите или зарегистрируйтесь
ЎЗБЕГИМДАН АЙЛАНАЙ...
#ҚАССОБ_СИРИ
3*
Йук-йук, унга шундай туюлганди. Аслида афсона-
вий сигир аллақачон суйилган, буниси кушнининг
оддий к,исир сигири эди. К,онсираган ёш кассоб уз
«чанқоғири»ни ҳуши бошидан учган х;олда кондирганди.
Кишлок кексалари «Назар к,ассобчилик к,илмаса касб
касаллиги бир фалокат келтиради», дейдилар. Шу-шу
Назар ака қассобчиликка киришади. Тошкентга к,айтиб, кушхоналарда кеча-кундуз тиним билмай ишлай-
ди. Пул орттиради, узи кушхона очади.Эндиликда бозорларда узининг гушт расталари бор эди. Кул остида
унлаб кассоблар ишлайдиган бизнесмен кейинчалик
колбаса цех х;ам ташкил килади.Салтанатида бир кун-
да элликталаб мол суйиладиган вак,тлар келади.
Орадан утган шунча йил мобайнида Назар аканинг
оилавий х;аёти к,анак,а булди, деб к,изик,аётганин-
гиз аник,. Х икоянинг янада сирли, янада ачинарли
к,исмига гал келди. Ота-онаси Назар акани Тошкентдан
чак,иртиришиб, кушни кишлоқда яшовчи мулланинг
Арофат исмли к,изига уйлантиришади. Туйдан сунг
келин-куёв Тошкентга жунашади. Арофат янга ака-
мизга иккита к,из тугиб беради. Тўнгичининг исми
Зумрад, кенжасиники Муслима эди. ХаДемай йигирма йил утади-кетади, кизларнинг буйи етади. К,из-
лар хозирча уз йўлига. Гап улар ҳак;ида эмас, фак;ат
бир жих,атдан алокадор, аникроги, беайб сабабчилар.
Назар ака угил фарзанд х;ак,ида куп уйларди. Айрим
киш илар каби у угилсизликни катта бахтсизлик ҳисобларди. Бундай олиб корсак, иккита к;из тугул бит-
та к,из билан ҳам одам бахтли яшаши мумкин. фарзанд турмуш кечириб х,ам бахтсизлик нима, ҳи с
этмаслиги одамнинг узига боглик- Дунёқараш нотўғри
илдиз отса, битта угли борлар х,ам армон килади-да,
«эх,, углим иккита эмас», деб. Худо иккита угал берса,
шунда х,ам армонли уйлар...
Мухтор аканинг х,икоясини Назар аканинг ғазабнок
йутали .
— Одатда, мен х,икоямга уз фикримни хам куши-
шим керак, — упкалади Мухтор ака.
— К,уш, лекин чайналма, — украйди Назар ака. —
М енинг ҳаётимни журналистга барибир чувалашти-
риб гапираяпсан. Уйланганимдан кейин икки қизли
булдим, туғри, гушт расталари очдим, буям тўғри.
Хато жойи шу — қизларимнинг буйи етганида мен
х,али колбаса цех очмагандим. Расталарга гушт тарка-
тиб юрганимда, х;аётимда бир вокеа юз берган. Бу вокеа
бошк,аларига боглик, булгани учун сенга айтганман.
Сен бунга айт.
Шу пайт официант учта ликобчада товук, келтирди.
Бушаб к,олаёзган арок шишаси ёнида очилмагани ғудайди. Назар ака огир уйга толганди. Афтидан у етти
улчаётганди ва айтадиганини зум утмай тилига чикар-
мокчи эди.Хурмат юзасидан кутдик.
— Мухтор, бас, — деди у, — тухтатамиз.
— Гапирмайми? Чала ҳикоя мева бермайди, Назар
ака.
— Хотиним улдирилганини кискача айтиб куя кол,
— кул силкиди собик кассоб.— Илтимос, узингдан х,ар
бало кушма. Уғил фарзанд х,акида менинг фикрим жа
сен уйлаганчанлик эмас, Арофатнинг х;ам катта айб-
лари бор. Ҳа , айнан айблари! Яна уйланган эканман,
кур-к^рона мени айблашнинг нима кераги бор?!
— Янгамнинг айблари ҳакида айтмагансиз. Билга-
ним — иккита киз туккани.
— Бу айб эмас, — ran кушдим мен.
Назаримда, мавзу одамгарчилик каби и ёриб
чиқмокда эди.Аёл тўққиз ой коррнида кутариб юрган
фарзанди тугилгач, унинг к,из экани учун «қандай айбдор
булиши мумкин? Бунинг учун онани диний, тиббий,
жиноий, ахлокий жавобгарликлардан к,айси бирида-
дир айблаш инсонийлик мезонларига тугри келарми-
кан? Крлаверса, собик, к^ассобнинг хотини улдирилган
экан, мавзу нихоятда жиддий. Мен жиддийликни инсонийлик билан жиловлаб олишим керак эди.
— Назар аканинг биринчи хотини Арофат янга ул-
дирилмаган, у тирик, — деди Мухтор ака менга к,араб.
— К,из туккани айби эмас, фикрингизга кушиламан.
Ш унинг учун қизларни «беайб сабабчилар» дедим.
К,излари балогатга етгач, Назар ака бошка аёл билан
танишиб к;олади. И ккинчи хотини бозорда кукат сотиш билан шугулланувчи тулачадан келган кух;лик-
кина к,из булиб, ёши йигирма бешга бориб қолганига
Карамай турмушга чик,маганди. Кимдандир яшириб,
кимларнидир туйга айтиб, никох, базми утказадилар.
Бу янганинг исми Махлиё эди. Уч йил яшайдилар.
Фарзанд булмайди. И кки йил мукаддам Назар ака
колбаса цех очади. Ёлгиз кампир билан истиқомат
к,илувчи, як,инда эридан ажрашган Зарина исмли
бева келинчак «санэпидемстанция»да ишларди. Назар аканинг унга иши тушади. Иш юзасидан бир
неча марта ташкилотда учрашадилар. Зарина хусн-
жамол бобида минглаб тенгк^урларини чангида қолдириб кетадиган гузал эди. Эри х;ам айнан чирой масаласида рашк килиб, талогини берган экан. Шахсий
Ҳаёти йигирмага ҳам кирмай барбод булганидан куй-
ган Зарина шаҳардаги узоқрок, кариндоши бўлмиш
момоникига келиб яшай бошлаганди. Кдриндошлари
ёрдамида ҳалиги ташкилотга ишга кирганди. И кки
хотини билан х;ам тенг яшаб юрган Назар ака учинчи
хотин ҳак,ида хаёл сурадиган даражада хотинбоз эмас-
ди. Бирок, Заринанинг ёлгизлигини, шахарда яшаши-
дан мак;сади — уй-жой сотиб олиб, бундан кейин узи
учун умргузаронлик килмокчилигини эшитгач, хаёли-
дан «эх;, сал кечрок, учради-да», деган уй утади. Тез
орада Зарина қорасини учиради. Хойнах,ой, ёш нарсани уйдагилари шаҳарда ёлгиз юришга куймай эрга
бериб юборишган булса керак, деб уйлаган Назар ака
янглишган эди. Кунларнинг бирида корни огриб, бозор бик;инидаги дорихонага киради-ю аптекачи урни-
да Заринани куради. Билардики, жувон фармацевтика
буйича укимаган. Иккиси ҳол-ах;вол сурашади. Назар
ака унинг дорихонага к,андай келиб к,олгани билан к,изиқадди. Зарина очик,кунгил эдими, соддадиллиги тут-
дими, кушхона, гушт расталари ва колбаса цех эгаси
булган салкам отаси к;атори кишининг них,оятда мех,-
рибонлик билан оилавий шароитини суриштиргани-
дан эридими, х,арк,алай сирини очади.Дорихона эгаси
Заринанинг вилоятидан, у улгайган тумандан булиб,
она томонидан икки авлод нари к,ариндош экан.Бегона
шах,арда бегона одамлар билан ишлама, деб нок,онунийлигига к,арамай, дорихонага ишга олибди. Аслида
вазифаси ичкарида дори-дармон идишларини жойлаштириш экану шу тобда сотувчи йуклиги важидан
бирровга турган экан. Назар ака яна икки-уч саволдан
сунг сезадики, кариндошчилик ришталари аллак,ачон
узилиб кетган. Аптекачи эгасиз жувонни илинтириш
учун арк,онни узун ташлаган, холос. Назар ака уша
куни уйига бориб иккала хотини х;акида уйлаб куради
ва Заринадек навниҳол, сох,ибжамол жувонга уйланиш
учун улардан воз кечиш керак, деган карорга келади.
Келинчакка уй олиб бериш, молиявий таъминлаш ҳечам к;ийин эмасди унга...
— Тухта! — деди Назар ака бир кошини чимириб,—
Мухтор, сен гапга гапни ёмон кушаркансан.Хаётимни
ажойиб килиб гапир, мен барибир ҳикоя к,илолмай-
ман, десам, кушиб-чатма-да энди! Бировнинг х;аётий
Карорларини узингдан хулоса чикариб гапираркансан.
Мени хотинбоз килиб курсатадиган аҳмокона хуло-
саларинг умуман керакмас! Заринага уйландим, бу
— такдир эди! Такдирдан кочиб кугулолмайман-ку!
Кейин у улди, чунки танлаган уйи хосиятсиз макон
эди. Хикояни талабалигимдаги сирли сигир билан
боғла! Узинг «дебоча» дединг-ку! Мен журналист ука-
миздан шундан сунг сурайман, бу нима сир-синоат
эканини.
— Тушундим. Зарина хрмиладор булади, — х;икоя
ипини улади Мухтор ака, — «УЗИ»да текширишса,
угил! Назар ака узида йук шоду хуррам эди. Заринага
алох,ида ховли совга килади. Бирок, кувончли дамлар
узокка чузилмайди. Кунларнинг бирида, кеч соат ун
бирларда Заринаникига борса, эшиклар ланг очик-
Бояк,иш учинчи хотин зинапоя тагида улиб ётиб-
ди, унг кулида пичок,. Шу пичокдан кукраги тагига,
кейин аник,ланишича, упкасига зарба берилган. Хо-
зиргача жумбок, булиб келаётгани шуки, мархума чап
Кулида «А4» ҳажмдаги фин когозини гижимлаган х,о-
латда улганди. Чангалидаги когозни очиб куришади.
Назар ака суратга к,арайдию сесканиб тушади. Су-
ратда нима акс этганди, дейсизми? Бир йигит боши-
га коп кийиб, кулида пичок билан турибди, оёклари
остида эса суйилган кора сигир! Ха, молнинг кузлари
шах,ло кузли кизларникидан андоза олиб чизилган-
ди. Юкорирокда учта аёлнинг боши тасвирланган.
Нунок рассом ухшатолмаган эса-да, бу бошлар Арофат, Мах;лиё ва Заринаники эканини пайкаш муш-
кул эмасди. Тергов-суриштирув, экспертизасининг текширувлари шуни курсатадики, Заринанинг
хузурига кечаси бир йигит келган. Гарчи йигитнинг
шахси ва айнан у пичок, урган-урмагани аникданма-
ган булса-да, котилликда гумон килинади. Йигит ким
эди? Нега у Заринани улдирди ёки улдиришга уринди?
Булар ҳақида унлаб тахминлар олга сурилади, гу-
мондорлар камокда олинади. Хатто айрим экспертлар
Зарина бахтсиз хрдиса туфайли улган, анави йигит
куркканидан кочиб кетган, деган фикрларни ҳам айтишади. Хақикатан, бир тоифа текширувчилар очикдан-
очик, котиллик килинганини рад этишади. Оддий к,и-
либ айтганда, ё усталик билан суикасд уюштирилган,
ё бахтсиз ходиса руй берган, яъни Зарина зинапоядан
йикилаётиб узига огир жарох,ат етказган.Мана шу мен
айтмокчи булган фожиали х,икоя! Етмай колган айрим
далилларни, лавх,аларни Назар аканинг узидан сурай-
сиз. Бу киши х,икоя килишдан кура савол-жавобларга
яхширок, жавоб беради, шу сабаб менга бошланмаси-
ни юклади. Назар акани кийнаётган муаммо — мархуманинг кулидаги сурат эди. Ажабланарлиси, Назар ака
талабалик чогида бир х;овлига бориб кузлари одамни-
кига ухшаш сигирни суйганини Заринага х,еч качон
айтмаган, рах,матли бировдан бу хакда эшитгани х;ам
даргумон. Х,а, Зарина янгамиз сигир вок;еасидан бу-
тунлай бехабар эди.Суратни узи чизмагани х,ам аник-
Хуш, сурат каердан келиб к,олди? Ё уни котил «сах,-
налаштирдими»? У х;олда к,отил Назар аканинг утмишини каёкдан билди ва нега айнан учинчи хотинини
улдирди? Учта аёл сурати Назар аканинг уч хотинига
ишорами? Бундан кандай хулоса чик,ариш мумкин?
Хотинлар навбат билан, кичигидан бошлаб улдириб
кетилади, демок,чими? К,айси гуноҳлари учун? Йигирма беш йил аввал суйилган сигирни дебми?
Мухтор ака арокдан сузилган кузларини менга тикди,
Назар ака эса сочик, учини уйнаб, хаёлга толди.
— Фожиа к,ачон булган? — деб сурадим.
— Утган йили, ун еттинчи июнда, — жавоб берди
Мухтор ака.
— Милициянинг унлаб ходимлари тополмаган экан,
мен к,андай топаман? — икки х,амтовок,к,а бир-бир к,а-
радим.
— Менимча, сиз ҳозиргина тергов-суриштирувни
бошлаб булдингиз, — Назар ака чой хуплади,— Лекин
«К,отиллик к;ачон булган?» деганингизда савол тугри-
рок, буларди.
Улар Заринанинг к;отилини фош этишимни мендан
х,азил тарик,асида сурамаётгани х;ак;ик,ат эди. Тавба,
ҳикоя хотимаси х;ечам бу к,адар реал туғилмаганди-я!
Нахртки, бугундан бошлаб мен х,ам машъум сюжет
давомида пайдо булган янги персонажга айлансам?
— Очиги, бирор ёрдамим тегишига ишонмаяпман.
— Мухтор сизни тавсия этди, — кузларини лук, к,ил-
ди Назар ака.— Шу йигитга гапириб берсак, оз бул-
са х;ам, нафи тегиши аник,, деди. Шундай мавзулар-
да мак,ола ёзганмисиз? Ёзган одам х,аводан олмайди,
шундайми, ука? Битта мавзуда миясини куп ишлатган
одам пир булади.
— Х,аводан-ку олмаганман.Хуп, сизнингча, к,андай
ёрдамим тегиши мумкин? Бу х,икояни ипидан игнаси-
гача уларга, орган ходимларига х,ам айтиб бергансиз.
Шунда х;ам гумондор йигит топилмабди-ку.
— Милиция афсонага куп х,ам эътибор к,аратмади,
— деди Назар ака. — Сунгги умидим афсонадан. Юз
фоиз ишонч билан айтаман, Заринанинг улимига мен
йигирма беш йил аввал суйган сигир вок;еаси алок,а-
дор. Утган йили терговчи ёзиб берганларимни к,изик,иб
ук,иди, лекин алаҳсираш ёки мухим булмаган нарсалар
деб к;аради.К,андай исботлай? Сирли кимсанинг фото-
суратини курсдошим йукотиб куйганди. Олти ой вал у вафот этди. Уйига бориб, хотинидан альбомини
сурадим.Курсдошим х;ардамхаёл эди, узим шахсан ах-
тарсам сурат топилишига ишондим.Синчиклаб ахтар-
дим ва дустим йукотган суратни топдим, милицияга
бердим, йигирма беш йил аввалги раем оркали топиш
мумкин-ку, дедим.Барибир жавоб йук, садо йук-
— Демак, мен кора сигир х;акддаги афсона оркали
котилни топиб беришимни истайсиз? Худди кинолар-
дагидек!
— Шунга якинрок, — деди Назар ака аввалгидан-да
асабий чой хуплар экан.
— Ёрдамингиз аскртишига бир сабаб бор, — ran
кушди Мухтор ака.
— Бугунча етар-а? — пиёлани дук этиб куйди Назар
ака.
— Албатта, — дедим мен.— Умуман, етади! Етиб ор-
тади, хурматли акажонлар!
Назар ака яна овкатга манзират килди.Еб-ичиш да-
вомида собик, кассобнинг кайфи сезиларли даражада
ошди. Зиёфатнинг туби куринган эди. Утган бир соат
ичида мен Заринанинг улими юзасидан бирор жуяли
гаи айтмадим.Мавзуни унутишни хоҳлаётганга ухшар-
дим.Ш унда х;ам Назар ака кунгил узмаётганига кара-
ганда, каминани очилмаган яна бир саҳифа кутарди.
Мухтор ака х;ам бежиз «Ёрдамингиз аскотишига бир
сабаб бор», демади.
— Туйтепага ташлаб келасиз, — деди Назар ака мен-
га. — Кайфим ошиб кодди, «Нексия»ни бу ҳолимда
х,айдолмайман.
— Умримда рулга утирмаганман, — кулдим мен.
— Булмаса, ёнимда йул курсатиб борасиз, светофор
чирокдарини аитиб турасиз. К,айтишда, бир таксичи
укага тайинлайман, Тошкентга ташлаб кетади.Мухтор
узининг меҳмонхонасида колади.Тугрими, Мухтор?
— Ха, Туйтепада менга нима бор? — огзини к и й -
шайтирди Мухтор ака. — Эрталаб нашриётларга учра-
шаман, Туйтепадан-келаманми судралиб! Пешингача
ишимни битириб, вилоятга кайтишим керак.
Биз Чорсу бозори якинидаги мехмонхона дарвоза-
сида Мухтор ака билан хайрлашиб, «Нексия»га утир-
дик.
— Чорсу атрофидаги йулларни улардек мастлигим-
да х,ам яхши биламан, — деди Назар ака, — лекин
Жанубий вокзалда адашмайлик, хупми? Сиргали йулига тушиб, куприкдан Куйлик йулига утиб оламиз.
Маък,улми? Нега индамайсиз?
— Бурилишларни эслолмайман, — дедим мен.— Жа
нубий вокзал орк,али Куйликка аввал утсам утгандир-
ман...— Елка к,исдим,— Таксида юрганингда х,ар бир
бурилиш ёдда к,олмас экан.
— Бошимга к,оп кийдиришсагина эслолмаслигим
мумкин, — курсаткич бармогини укталди Назар ака.
— Бояги гаплар ростми узи?
— Нима, ишонмадингизми?
— Сирли жиноятлар содир булишига ишонаман,
аммо одамга ухшаш сигир ростдан афсона.
— Шундай деб уйлайсизми?
- Х а .
— Фикрингизни ўзгартирмайсизми?
— Йук, ака.
— К^уйлик йулига тушганимизда, бир оз ториб, да-
лалар ёнидан утамиз. Очик х,авога чикиб, сигарет че-
камиз. Уша ерда бир ran айтаман.
Мен шаҳар чеккасида учрайдиган кизил чирокдар
порлаб турадиган узун-узун устунлар х;акида уйладим.
Хойнах;ой, Назар ака бир вактлар сигир суйилган х;ов-
лини топганини гапирса керак. этагидаги ларнинг кизил чироклари ховлини топишга хизмат
Килгандир.
«Нексия» йул четида тухтади. Биз йул ёкасида ту-
риб, тунги далага тикилдик.Назар ака сигаретини бо-
сиб-босиб чекаркан:
— Сизга катта сирни ишонсам буладими? — деб
суради.
— Ишонмасангиз айтманг, — жавоб бердим мен.—
Умуман олганда, бировларнинг сирини ёйиб юради-
ган одатим йук-
— Якинда уша ховлини топдим, — шивирлади у
менга угирилиб.— К,алай?
— Йигирма беш йилдан кейин-а? Койил, — мийигим-
да кулдим.
— Буни нега Мухторга, милицияга, прокуратурам
айтмаганимни хозирча билмай турганингиз маъкул.
Хотиним Зарина мендан анча кичик булса х,ам, шунчалик ёкиб колдики... х;еч кимни бу кадар севмаган-
ман... Ха, шу ёшимда уни севдим десам ҳам булади.
Уйим йук деганида, сотиладиган уй ахтаришни буюр-
дим. Бечора бир ой излади. Шах;ар марказидан... яъни
марказрогидан топди. Бориб курдим. Яхши... Арзон
экан нисбатан... Сейфимдаги пулларни олиб келдим.
Бир кунда совга килдим ҳовлини. Нега арзонлиги-
ни суриштирмайманми? Аввал кимлар яшаганини
мах^алладан сурамайманми? Ишкилиб, кимдир, ар
зон сотдинг, деб эгасини айнитмаслиги учун шош-
дим. Зарина улганидан кейин боргим ҳам , эслагим
х;ам келмади х;овлини. Унга зор жойим ҳам йук эди.
Уч х;афта аввал телефоним жиринглади. Уйга караб
Куйинглар, деб кушнига калитларни, телефон рака-
мимни бериб куйгандим. «Омборхонангизнинг биз
томондаги девори кулаб тушди», деди кушни. Бордим.