💥КУНДОШЛИ УЙ.

(хаётли хикоя) 4-қисм.
Гр: 🔥Ҳикоя ва қиссалар 🔥
ОПА-СИНГИЛЛАР..
Каттик ухлаб колган экан, тонг корон-гисида эрининг саросимали овозини ги-ра-шира эшитди: "Ойи, тезрок булинг, бошланибди!" Эшикнинг тараклаб очил-гани кайнонасининг "Машинани ут ол-диравер, хозир чикаман" деган овози эшитилди. Гулширин бу овозларни ту-шимда эшитяпман деб уйлади. Уйку че-
киниб, фикри тиниклаша бошлаганида Холида хола билан чикиб кетган эди. Гулширин уларнинг каерга кетганини аник билмаса-да, аммо тахмин килар-ди. Уларнинг тонг коронгисида шошиб чикишларига сабаб Нозима билан бог-лик булса керак. Нозиманинг тулгоги бошландимикан? Тахминларига жавоб бера оладиган хеч ким йук. Бир гапни-нг исини тезда оладиган овсини Ирода-ни хам хеч нарса сурай олмайди. Уша кунги кескин гапидан кейин Ирода Гул-ширин билан гаплашмай куйган, уни курса ошкора пешонасини тириштириб утади. Гулшириннинг ичи кизиб кетди. Узини чалгитиш учун рузгор юмушла-рига уннади, аммо хаёли бошка жойда булгани учун иши унмади. Назарида ва-кт бир жойда тухтаб колгандек.
Кун пешинга якинлашаётганда Зохид онасини машинада олиб келди. Холида холани дарвозадан киргизиб, узи яна кайгадир шошди.
- Жим булиб кетмай мени хабардор ки-либ тур, - деб колди Холида хола унинг ортидан. Мен Зийнат отинни чакириб, иримини килдираман. Зора, йуллари очилиб кетса.
Холида хола ховлига кириб, узига са-вол нигохи билан караган Гулширинни курди. Негадир айбдор кишидек нигох-ларини олиб кочди. Кайнонаси хоргин киёфада эди.
- Чарчадим, бир пиёла чой беринг, - де-ди. Хар гал амирона айтиладиган бу сузлар бу гал илтимос охангида айтил-ди. Чой кайнагунича Гулшириннинг ичи тошиб кетди. Чойнакни кутариб келиб, эшик олдида кайнонасининг ташвишли овозини эшитди. Холида хола Мардон бобога гапираётганди:
- Боякиш саккиз соатдан буён тулгок азобида кийналиб кетди. Духтирлар "ё онани, ё болани омон саклаь колиши-миз мумкин" дейишяпти. Ахволини ку-риб рахмим келиб кетди. Хеч бир бан-дасини бундай кийнамасин. Узи бир ах-волда-ю, нукул "боламни саклаб коли-нглар" дейди. Зохидгинам соб булди. Куринган духтирга "хотинимни саклаб колинглар" деб ялинади. Отаси, Гулши-рин келин каттик огриндимикан? Как-шагани учун кундоши туголмай кийна-лаяптимикан?
Гулширин кирди-ю, Холида хола жим булиб колди. Кайнонаси бир зум тара-ддудланиб, секингина томок кирди.
- Келин, келинг, ёнимда утиринг, - Холи-да хола чолига "Сиз чикиб туринг" дега-ндек имо килди.
- Келинжон, гапларимни диккат билан эшитинг, - Холида хола шу хонадонга тушиб келганидан буён биринчи марта Гулширинни "келинжон" деб атаётган-ди. Кекса аёл ажин босган кафтлари орасига келинининг кулларини олди. - Биламан Зохиддан хам, кундошингиз-дан хам каттик ранжигансиз. Лекин нима килайлик, шу ут кетгур севгиси иккисининг хам кузини кур килиб куй-ди, - Холида хола гапини кандай давом эттиришни билмай бир зум жим колди.
- Нозима...у огир ахволда. Туголмай кийналяпти. Кизим, кунглингиздаги кинларни чикариб ташланг, жон болам. Зора, мушкуллари осон булиб, боласи-ни эсон-омон багрига босса. Сизни зо-риллатгани учун жони азобдадир...- Холида хола унга илтижо билан бокди.
- Ойи, мен худомидимки, норозилигим сабаб уша аёл тугишга кийналса, - Гул-ширин кулини кайнонасининг кафтлари орасидан сугуриб олди, овози хам кес-
кин чикди. Хурлиги келди. - У сизни нега уйлантиряпти, ойи?
- У...- Холида хола нима дейишни бил-май колди. - У...Зохиддан фарзанд ку-тяпти. Узини кабул килмасак хам бола-си бизнинг авлодимиз. Уша тугилади-ган бола хаки Нозимага гамхурлик ки-лишимиз керак. Бу ерда онаси йук, биз одамгарчилик килмасак ким килади?
- Ойи, мени хам хеч кимим йук эди. Онам улиб кетганини билардингиз, - йиллар давомида Гулшириннинг юраги-да йигилиб колган аламлар тилига куч-ди. - Менинг болаларим хам сизнинг авлодингиз, ойи, - овози кинояли чикди. Кайнонасига гап кайтариш у ёк-да турсин, бирор марта кузига тик ка-рамаган Гулширин хозир узини таний олмасди. Бу исёнмиди ёки Гулширинни-нг асл табиати шундайми? Хозир у бу-ларни идрок кила оладиган ахволда эмас эди. Билгани-ундан севимли ки-шисини тортиб олган ракибаси энди фарзандларидан отасини тортиб ола-ди. У тугадиган бола Зохидни "дада" деб чакиради. Сарвар ва Мадинага аталиши керак булган мехр уша болага берилади.
Гулширин кайнонасининг гапларини ортик эшитишга токат килолмади. Хо-надан ук тезлигида чикиб кетди. Хамма сиккан кенг дунёга у сигмаётган эди гуё. Бугилиб кетди. Кайнонаси уша аёл хакида кайгураётгани, хали тугил-маган болани "неварам" дегани алам килиб кетди. Лекин...уша бола тугилар-микан? Хаёлига кетган уйдан узи сес-каниб кетди. Аммо вужудига яна бир бошка Гулширин кириб олган эди гуё. "Сен галаба киладиган кун келди!" - дерди иккинчи Гулширин.
"Шу пайтгача нохакликлардан азоб чакдинг. Садокат эвазига хиёнатга лойик курилдинг. Энди кийнокларинг поёнига етади. Сенга, болаларингга зу-лм килган аёл тулгок азобида".
"Йук, бундай уйлаш гунох, - деди асл Гулширин. - Ахир, икки дунё оралигида турган аёлга кандай килиб ёмонлик со-гинасан? Узинг хам онасан-ку, тулгок азоби кандай булишини биласан. Туга-ётган аёлнинг огзига бир пиёла чой тут-казган одам савобга коладику...Яхшилик килмасанг, хеч булмаса ёмон-лик килма..."
"Шундай деб утираверганинг учун эрингни бировга бериб куйдинг. Нега утирибсан? Бор, сени взобларга куйган кундошингнинг кандай азобланаётга-нини сен хам куриб куй!"
Кийиниб, каергадир отланган Гулши-ринни куриб Холида хола ажабланди.
- Йул булсин, келин?
- Тугрукхонага бораман. Уша Нозимани уз кузим билан курмокчиман.
- Йук, бормайсиз! - деди Холида хола жон холатда. - Борсангиз, сизни кайтиб келин демайман!
- Сиз хеч качон мени келин демагансиз, ойи, - Гулширин кузларидан куйилиб келаётган ёшларни тия олмади. Орка-сига карамай дарвозадан отилиб чикди
Мана, у тугрукхонада. Икки фарзан-дини шу ерда дунёга келтирган. Энди уларнинг угай укаси хам шу тугрукхо-нада дунёга келади. Гулширин тугрук зали томон юрди. Асабийлашганидан-ми ё каттик хаяжонданми, юрагининг дукури узига хам эшитиларди.
Тугрук зали эшиги олдида турган са-нитар аёл уни ичкарига куймади:
- Бегоналар кириши мумкинмас!
- Опажон, мен куп колиб кетмайман. Шундок кираману, чикаман, - Гулширин аёлнинг эшикка тиралган кулини туши-риб, утиб кетмокчи булди.
- Мен сизга хозиргина нима дедим? - аёлнинг жахли чикди. - Бегоналар ки-риши мумкинмас!
- Опажон, кирмасам булмайди. Мен...Нозиманинг олдига кирмокчиман, уни кечаси олиб келишган.
Нозима деган исмни эшитиб санитар аёл шаштидан тушди. Юзида ачиниш ифодаси зохир булди.
- Нозимани куришга келдингизми? Шуни олдинрок айтмайсизми? Нозима-нинг кими буласиз?
Бундай савол берилишини кутмаган Гулширин нима дейишни билмай тили гапга келмади. Хамон жавоб кутаётган аёлга караб зурга жавоб берди:
- Мен...унинг опасиман! - бу суз кандай килиб тилига келиб колганини узи хам билмайди.
- Кираколинг опаси булсангиз,-аёл Гул-ширинга йул бушатди. - Синглингиз жу-даям кийналиб кетди. Эри бечора ёни-дан бир кадам кетгани йук. Синглингизни жудаям яхши кураркан.
Гулшириннинг юрагини алам ва рашк тиги ялаб утгандек булди. Икки боласи тугилганида зам эри тугрукхонага уни куришга келмаган. Биринчи боласи ду-нёга келганида хизмат сафарида эди, кизи тугилганида "эркак киши хам туг-рукхонага борадими?" деб бормаган. Суюкли хотини учун келаркан-ку!
Гулширин коридорда шошиб келаёт-ган хамширадан Нозима каерда экани-
ни суради. Хамшира киз шифокорлар бирин-кетин кириб-чикаётган хона эшигини курсатди. Уша томонга якин-лашгани сайин Гулшириннинг оёклари ердан кутарилмаётгандек туюлди узи-га. Гуё оёкларига кишан солингану, хар кадам босганида минг йил утиб кетган-дек буларди.
- Мен Нозиманинг опасиман, унинг ол-дига кирсам буладими?-суради у эшик-дан чикаётган шифокор аёлдан. Аёл унга диккат билан разм солди.
- Шу пайтгача каерда эдингиз? - сура-ди надомат билан. - Синглингизни туг-дирдик, аммо узининг хам, боланинг хам ахволи огир. Зудлик билан кон куйилмаса уни йукотиб куйишингиз мумкин. Синглингизнинг олдига бир да-кикага киришингиз мумкин. Колган ка-риндошларни хам чакиртиринг. Токи...- врач аёл гапини охиригача айтмади. Аммо унинг "Кариндошлар Нозимани охирги марта куриб колсин" демокчи булганини Гулширин англади.
Кундоши ётган хонага кирганида оёк-лари калтираб, гандираклаб кетди. Мана, унинг хаётини остин-устун килиб юборган аёл совук кушетка устида кузлари юмик холда ётибди. Юзи дока-дек окариб кетган, хаёт нишони йук, бир пайтлар Гулширинга "Зохид акам кимни танлар экан, курамиз" деган чи-ройли лабларидан кон кочган. Билагига бутун танасига Гулширин умрида кур-маган ускуналар уланган. Салгина на-рирокда шишасимон идишда чакалок-ни ёткизиб куйишибди. Гулширин беих-тиёр гудак томон кадам босди. Гудакка хам аллакандай ускуналар уланган, нафас оляптими, йукми, билиб булмайди. Чакалок дунёга келиб, хали она исини туймай, сутдан бахраманд булмай туриб хаёт билан видолашишга махкум. Чакалокка тикилиб, Гулширин-нинг юраги калкиб кетди. Ё тавба, бун-чалар Сарварга ухшамаса бу гудак! Бошка-бошка оналардан тугилган бо-лалар бир-бирига шу кадар ухшаши мумкинми? Гулшириннинг наздида ту-гилиши билан улим билан курашаётган бола кундошининг эмас, узининг бола-сидек куриниб кетди. Тугилиб, хаётни эмас, зулматга ботган бу кузлар Сарва-ржоннинг кузлари эди гуё. Пешонасини совук тер босди. Гандираклаганча эшикдан чикди.
- Синглингизнинг санокли соатлари колган булиши мумкин, - деди унинг ортидан чиккан врач. Гулшириннинг вудудига титрок кирди. Бу ерга келаёт-ганида Нозиманинг кузларига бокиб, "менга берган азобларинг эвазига шу куйга тушдинг" демокчи эди. Аммо хо-зир касд олиш истагидан асар хам кол-маганди.
- Синглим...нега бу ахволга тушди? - суради у.
- Куп кон йукотган. Зудлик билан кон куйилмаса бемордан ажраб колишимиз мумкин. Тугрук огир утди. Аммо синг-лингизнинг кон гурузига тугри келади-ган кон топиш мушкул. Беморнинг кон гурухи манфий туртинчи гурух экан.
- Унда нега унинг хаётини саклаб колишга харакат килмаяпсизлар?
- Гап шундаки, манфий туртинчи кон гурухи жуда кам одамда учрайди. Донорлар руйхатида хам бу гурухга мансуб одам йук экан.
- Синглимнинг эри...каерда? - Гулширин кит этиб ютинди.
- Ота-онангизга хабар бергани кетган.
Сизнинг келишингизни билмаган булса керак. Сиз билан ака-укаларингиз кел-ганми? Улардан бирортасининг кон гу-рухи манфий туртинчи гурух булиши мумкин. Хар бир дакика ганимат.
Гулширин узини Нозиманинг опасиман деб таништирганида иш бу кадар тус олиб кетишини уйламаганди.
- Синглимга...узим кон бераман, - деди кутилмаганда. Врач унга ишонкирамай каради.
- Менинг кон гурухим хам манфий тур-тинчи, - бу гал Гулшириннинг овози катъий чикди. - Вактни йукотмайлик, айтинг, каерга киришим керак?
Гулширин рост сузлаётганди. Такдир-нинг аччик хазилини карангки, кам уч-райдиган манфий туртинчи кон гурухи-га мансуб Гулширинга кон гурухи узи-ники билан бир хил булган аёлни кун-дош килиб куйибди. Яна бир калтис ха-зилни курингки, улим билан олишаётган кундоши Гулширин кон берса тирик ко-
лиши, аксинча, "менинг хаётимни захарлаган эди, энди ундан кутуламан" деб, кон беришдан бош тортса мангуга бу хаётни тарк этиши мумкин. Гулширин биринчи йулни танлади. Хозир унинг кунглида заррача рашк ва адоват колмаганди. У карор кабул ки-либ булганди....
Кейинги вокеалар гуё тушида кечди. Гулширинни махсус хонага киргизди-лар, билаги богланди, хамшира томири-га игна санчди. Аммо у огрикни хис эт-масди. Калбига етказилган огриклар олида бу нима булибди...
Канча вакт утганини билмайди. Тепа-сига келган Нозиманин врачини куриб хаёли узига келди.
- Муъжиза руй берди. Биз тирик коли-шидан батамом умид узган бемор яна хаётга кайтди. Сизга рахмат.
Гулширин маъюс жилмайди.
- бемор сизни курмокчи.
Гулширин бу гапни эшитмаганликка олди.
- Мен боришим керак. Уйдагилар каер-га кетли экан деб утиришгандир.
- Синглингизнинг олдига кирмайсизми?
- У мени синглим эмас, кундошим...
- Ким дедингиз? - яхши эшитган булса-да, кайта суради врач.
- Нозима кундошим! Гулширин эшик то-монга юрди.
- Тавба-а! - анграйиб колди врач аёл. - Шунакаси хам буларканми?
Каридорга чикканида Зохидга кузи тушди. Эрининг киртайиб колган кузла-ри унга миннатдорчилик ила бокарди. Зохид Гулширин томон келиб, унинг ку-лидан тутди.
- Размат сенга...- эрининг овощи титраб чикди. У бошка хеч нарса дейишни бил-масди.
Гулширин индамади. У хозир бир би-ровни куришни, на бирор суз эшитишни истарди. Факат ва факат ёлгиз колиш-ни истаётганди. Тугрукхонадан чикиб, уйга шошмади. Оёклари уни бегона ку-чаларга бошлади. Бир пайтлар угай онаси Мавлуданинг телефондаги гапи-ни эшитган пайтидаги каби куча кезди.
Уйга борганида кеч туша бошлаганди. Дарвозадан кириши билан кайнонаси уни кутиб олди. Афтидан, у хам булиб утган вокеадан бохабар.
Зохид телефон оркали айтган булса керак.
- Каерларда юрибсиз, келин? Хавотир-ланиб улдим-ку, - деди ташвишланиб Холида хола.
- Ойи, жуда холдан тойдим. Илтимос, хеч нарса сураманг, - Гулширин судра-либ уйга кирди. Ортидан югуриб кирган болаларининг шовкини хам ёкмади. У кузлариниюмб, хамма нарсани унутиш-ни истарди. Канийди, унута олганида...
Ташкаридан овсини Ироданинг овозиэшитилди
- Тавба! Овсиним узини фаришта деб уйлаяптими? Хеч замонда кундошининг хаётини саклаб коладими одам? Кундошлар бир-бирини отишга ук тополмайдию...
- Бас килинг, келин! - Холида холанинг кескин овози янгради. У биринчи маро-таба Иродага каттик гапирди. - Сиз ни-маниям тушунардингиз? Гулширин ке-лин бир инсоннинг жонини саклаб кол-ди.
- Эрини тортиб олгани учун рахмат ай-тиш учун шундай килибди-да, - буш келгиси келмади Ирода.
Гулширин кузлаоини каттик юмиб ол-ди. Одамлар нима деса деяверсин, энди унга фарки йук.
Эртаси куни нонуштадан кейин энди-гина кир ювишга уннамокчи булиб тур-ганди, кучага уйнагани чикиб кетган Сарвар югуриб кирди.
- Аяжон, сизни бир хола чакиряпти.
Гулширин кулини артаркан, "Чакираёт-ган ким экан?" деган уй утди хаёлидан. Кушнилар шундок кириб келаверишади.
Дарвоза ташкарисида урта ёшларда-ги бир аёл турарди. Унинг кузлари Гул-ширинга таниш куринди, аммо аёлни танимади.
- Келинг, опа...- деди кимтиниб.
Аёл шитоб билан келиб, Гулширинни багрига босди, юз-кузларидан упди. Тинмай "Узим ургилай сиздан! Сизни бизга юборган худойимга шукур!" дер-ди. Гулширин бегона аёлнинг нега бун-дай килаётганига тушунмай, бир муддат гангиб колди. Аммо аёлнинг мехрли иссик багрида эриб кетгандек булди. Бу аёл унга онасини, унинг она-лик тафти уфурган багрини эслатган-дек булди. Бир оздан кейин аёл уни багридан бушатди, юзини юваётган куз ёшларини кафти билан сидирди.
- Кизим, Гулширин кизим...- энтикиб, гапиролмади аёл. - Сиз энди менинг ки-зимсиз. Бир кизим энди иккита булди. Аммо сиз унинг хаётини саклаб колди-нгиз. Кизим етказган озорлар учун мен кечирим сурайман. Уни кечиринг, кизим
Гулширин бу аёл Нозиманинг онаси эканини тушунди. Унга нима дейишни билмай, туриб колди.
- Нозима...нинг ахволи яхшими? - сура-ди бир оздан кейин тутила-тутила.
- Худога шукур, яхши, - аёл синик жил-майди. - Сиз булмаганингизда ёлгизги-на кизимдан айрилиб колардим.
Боласининг ахволи хам яхши. Бугун ча-калокни онасига эмизишга беришди. Кизим, яна бир илтимос билан келдим. Утинаман, раъйимни кайтарманг.
- Кандай илтимос? - ажабланди Гулши-рин.
- Мен билан тугрукхонага, Нозимани олдига борсангиз.
- Йук, бундай килолмайман, - Гулширин оркага тисарилди.
- Илтимос, йук деманг, кизим, - аёл унинг кулларидан махкам тутди. - Сиз-ни кизим деганман. Фарзанд онасига йук дея оладими?
Гулшириннинг кузларига ёш келди. Каршисида уз онаси тургандек булиб туюлди гуё
- Майли, сиз билан бораман, - деди куз ёшларини артиб.
Улар Нозима ётган хонага кириб кели-шганида кундоши чакалогини багрига босганча, ундан кузини узолмасди. Гулширинни куриб, урнидан турмокчи булди, аммо мадори етмади. Онаси Но-зиманинг оркасига ёстик тираб, утирги-зди.
- Тузукмисиз? - Гулширин кундошига бундан ортик суз айта олмади. Нозима утирган жойидан унга кул узатди: Опа! Гулширин беихтиёр Нозиманинг кули-дан тутди.
- Мени кечиринг, опа, -хикиллади Нози-ма.
Нозиманинг онаси уларнинг иккисининг хам кулидан тутиб, уз кукси устига куйди.
- Нозима, сенга бир гап айтаман, гапла-римни яхшилаб эшит, - деди кузлари ёшланиб. - Бир марта катта хато килиб, мени ва отангни норози килдинг. Уша хатоинг окибатида бегона шахарда саргардон булдинг. Бир марта деворга урилган бош кайта тегмаслиги керак.
Лекин сен яна хато килибсан. Сен севги, мухаббат деб атаган туйгу кузларингни кур килиб куйибди. Сен ва Зохид етказ-ган ранжлар бу аёлни не куйларга туширгани ёлгиз унинг узи-ю, худога аён. Сен бу аёлнинг эрини, болаларини-нг отасини тортиб олдинг. Лекин у мард экан. Бошка аёл булганида кундошини-нг улим остонасида ётганини куриб, ич-ичидан кувонган буларди балки. Лекин бу аёл сенга кон бериб, улимдан саклаб колди. Энди бир умр ундан карздорсан.
Томирингда Гулшириннинг кони окяпти.
Энди сизлар кундош эмас, опа-сингил-сизлар, Гулширин менга киз булади.
Шуни билки, опа-сингил бир-бирининг эрига куз олайтирмайди. Болам, бизни норози килганинг окибатида бошингга огир ташвишлар тушди. Агар мени рози килишни, болангни багрингга босиб, унинг яхши кунларини куришни истаса-нг, менга суз бер: шу дакикадан бошлаб Зохиддан воз кечасан! Уни бир умрга унутасан. Гулширин билан киёматли опа-сингил булиб коласан. Агар гапим-га кунмасанг у дунё-бу дунё сендан рози булмайман!
Гулширин хам, Нозима хам ток урган каби бирдан кулини тортиб олди:
- Ойи-и! - ингради Нозима кузларини чирт юмиб.
- Керакмас, мен эримни кайтариб олиш учун бу ишни килганим йук, - Гулширин лабини каттик тишлади.
- Нозима суз бер! - овози кескин янгра-ди аёлнинг. - Сен Гулшириннинг сингли-сисан, сингил уз опасининг эрига куз олайтирмайди. Шу пайтгача нимаики булган булса, барини унут. Сен Гулши-риндан жон карздорсан. Бу карзни бир умр тулай олмайсан. Агар Зохиддан воз кечмасанг худо сени жазолайди. Болангнинг хаёти эвазига бахтли була оласанми?
- Йук,ундай деманг!-Нозиа худди биров боласини тортиб олаётгандек чакало-гини багрига каттикрок босди.
-Унда касам ич: Зохиддан воз кнчаман деб касам ич.
- Суз бераман...- титраб-какшади Нози-ма.
- Сиз хам суз беринг, кизим, - ёшли куз-ларини Гулширинга кадади аёл. - Мени-нг нодон кизимни каргамасликка, уни огриниб эсламасликка суз беринг. Токи мана шу гудаккинаси эсон-омон улгай-син. Ахир, опа-синглимири каргамайди-ку...
- Хеч качон каргамайман, - шивирлади Гулширин куз ёшларини тиёлмай. - Каерда булса хам боласи билан бирга омон булсин.
- Энди кунглим хотиржам, - деди Нози-манинг онаси. - Мен Нозимани узоклар-га олиб кетаман. У сизни бошка безов-та килмайди. Отасига кунгирок килиб, тайинладим-уйни сотиб, бизни хеч ким танимайдиган жойларга кучиб кетамиз. Пешонасида булса Нозима узига суянч, боласига оталик киладиган бирор ки-шини учратар. Гулширин кизим, энди йулларимиз туташмаса-да, шуни били-нгки, каердадир сизни доим дуо килиб турувчи онангиз ва томирида сизнинг конингиз окаётган синглингиз бор. Дуоларим сизни бало-казолардан асрасин...
Уч аёл бир-бирини кучиб узок йиглади Эхтимол, бу куз ёшлар уларнинг калби-даги нафрат ва алам, рашк туйгусини ювиб кетгандир...
Эртаси куни Нозима ва чакалокни ку-ришга келган Зохид уларни палатадан тополмади. "Хотиним билан углим каерда?" деган саволига жавоб урнида врач унга букланган бир варак когозни узатди. Когоздаги Нозиманинг чиройли дастхатини дарров таниди:
"Зохид ака! Кисмат бизни учраштирган эди, энди яна унинг узи айиряпти. Сиз-ни чин дилдан севдим, бунинг учун так-диримдан розиман. Аммо энди йулла-римиз бошка-бошка. Атиги бир неча кун илгари менга кундош булган хоти-нингиз Гулширин энди менинг опам. Чунки томиримда унинг кони окяпти. Опасининг бахтига чанг солиш сингил-нинг иши эмас. Гулширин опам туфайли хаётга кайтдим, боламни багримга бос-дим. Илтимос, унинг кузидан ёш окиз-манг. Биз туфайли чеккан озорлари хам етарли. Шу дакикадан бошлаб мен сизни унутдим, сиз хам мени унутинг. Мени изламанг, Нозима".
Зохид турган жойида тош каби котиб колди...

КУРГУЛИК...

Инсон бошига огир кун тушганида "шу кунлар тезрок утиб кетса, албатта бахтли буламан" деб узини ишонтирди. Гулширин хам шундай фикрда эди. "Нозима булмаганида Зохид акам яна оилага кайтади, мен албатта бахтли бу-ламан" деб уйларди. Нозима хаётидан буткул кетишини истарди.
Мана, у истаган кунлар келди, энди Нозима йук. Энди у ноз-фироклари би-лан Гулшириннинг эрини ром килмайди, болаларига аталган мехр-мухаббатни угирлай олмайди. Аммо... Аммо нега Гулширин бахтли эмас? Нега у тушла-рида мудом ортидан кувиб етолмайди-ган бахт шуъласи унинг зулмат копла-ган калбини ёритмайди?
Нозимани йукотиб куйган Зохид тел-басифат булиб колди. Хатто ишини хам йигиштириб куйди. Аламини ичкилик-дан олади. Эртаю кеч мехмонхонага кириб олиб, ичади. Мехмонхона арок шишасига тулиб кетди. Баъзан Гулши-рин эрининг тунлари хунграб йиглага-нини эшитади. Ана шундай пайтларда узининг хам юраги эзилибкетади.
"Нозимага кон бериб, нотугри килдим-микан? Агар унга кон бермаганимда бу ердан кетмасди" деган фикр хаёлида йилт этади. Аммо кундошининг хаётини саклаб колганини эсласа, тугри иш кил-ганига амин булади. Агар ушанда Нози-
ма хаётдан куз юмганда Зохид акаси бунга чидай олмасди. Хозир эса унинг тириклигини, каердадир боласига мехр бериб яшаётганини билади. Хеч курса шу юрагига таскин беради.
Нозиманинг хаётга кайтиш вокеаси-дан кейин кайнонасининг Гулширинга муносабати бир оз узгарди. Буткул ме-хрини бермаса-да, олдингидек жеркиб, менсимай гапирмайди. Гарчанд, бирор марта курмаган, багрига босмаган бул-са-да, Нозиманинг боласини уз набира-си деб тан олади, гудаккинани она ме-хрига зорликдан саклаб колгани учун Гулшириндан миннатдор булади. Ота-онаси Зохидга бир неча марта танбех берди. "Келин кийналиб кетди, бундок уйласанг-чи", деди Холида хола. "Мен-чи, ойи, мен кийналмаяпманми? -кукси-га урди Зохид. - Акалли боламни кура олмадим. Бир марта курганимда, кули-мга ушлаганимдаям майли эди. Неча марта ортидан бордим, лекин Нозима-нинг онаси куришишга йул куймайди. "Кизим хотинингздан бир эмас, икки жон карздор. Унинг томирида Гулши-рин кизимнинг кони окяпти. Энди улар опа-сингил. Нозима касам ичган, агар бузса, касам бегунох болани уради", деди. Мен Нозимасиз кандай яшайман энди?"
Эркак кишининг ишламай, эртаю кеч куксини захга бериб ётиши ёмон булар-кан. Гулширин илгари эрининг ишдан эртарок кайтишини орзу килган, кеча-лари ухламай кутган булса, энди арок хиди буруксиётган хонада ётган эри у билган, борлигини багишлаган Зохид эканига ишонгиси келмайди. Хатто бо-лалари хам дадасининг олдига киришга безиллаб колган. Зохид уларни курди дегунча кучоклаб олиб, йиглайди.
Фирмасидаги ишлар хам улда-жулда булиб колди. Чет эллик хамкорлари шартнома шартларини бекор килмокчи булишибди. Бу корхона учун катта йу-котиш эди. Уринбосари аллакандай хужжатлар кутариб келди. "Зохид Мар-донович, соглигингизни тиклаб олгуни-нгизча бошкарувни вактинча менга топширсангиз. Чет эллик хамкорлар шартномани бекор килишса, бозорда урнимизни йукотиб куямиз", деди кого-зларни узатаркан. Зохид хозир укий оладиган ахволда эмас эди, укиганида хам нима ёзилганини идрок килишга кодир эмас. Уринбосари курсатган жойга бармоклари титрай-титрай имзо куйди. Уринбосарнинг юзига таббасум ёйилди. "Зохид Мардонович, буни юв-масак булмайди", деди тиржайиб ва кора папкадан буйни узун шиша чикар-ди: "Чет элники экан!" Шундай деб узи-га ва Зохидга тулдириб арок куйди. Зохид чулда колган кишидек пиёлани бир кутаришда бушатди. Уринбосар атайин килдими ёки чиндан хам шунд-ай булдими, пиёлани огзига олиб бора-ётганида калкиб кетиб, арок устига ту-килди.
- Оббо, бу палакатни каранг энди, - аф-суслагандек бош чайкади уринбосар. - Би соатдан кейин хамкорлар билан уч-рашув белгиланган. Устимдан арок хи-ди анкиб турса биз хакимизда нотугри хаёлга боришмасин тагин. Уйга бориб, кийимларимни алмаштиришим керак. Узр, Зохид Мардонович, сиз билан бош-ка куни отамлашамиз, - шундай дея у Зохиднинг пиёласига яна арок куйди.
Арокни симираётган Зохид унга кул силкитиб, "кетавер" дегандек ишора килди. Уринбосар чикаётиб, ховлида куймаланиб юрган Гулширинга кузи тушди.
- Янга, сизга кийин булибди-ку, - деди ачингандек бош чайкаб. - Акам тоза мана бунга берилиб колибдилар-ку, - у икки бармоги билан томогига чертди.
Гулширин хижолатдан ерга кириб ке-таёзди. Катта бир корхонанинг бошлиги кул остида ишлайдиган ходимига? Эр-какнинг "пиёниста" жеб ном чикариши оиласи учун хам иснод.
- Илхом ака, илтимос, бу гап шу ерда колсин, - илтимос килди Гулширин хи-жолатомуз. - Эшитган кулокка яхши-мас.
- Албатта, албатта! Сиз хеч нарсадан хавотир олманг, Гулширинхон, боягина "янга" деб ялтокланаётган уринбосар негадир бу гал унинг исмини айтди. - Ха-я, эрингизнинг маошини олиб келган эдим. Узига берсам, арокка сарфлаб юборади, - атиги бир неча дакика олдин "Зохид Мардонович" деб тиржа-
йиб утирган уринбосар "эрингиз" дега-
нида менсимай гапиргани сезилди. - Буни олиб куйинг. Агар керак булса, хеч тортинмай ёрдам сурайвепинг, - шун-дай дея у жувонга бир даста пул узат-ди. Пулни бераётганида гуё тасодифан булгандек, Гулшириннинг бармоклари-ни силади. Гулширин чуг устига боти-риб олгандек дарров кулини тортди. Эридан бошка кишининг кули тегмаган бармоклари оташ кувурида куйгандек булди, юзи хам лов-лов ёнди. Унинг хо-латини куриб уринбосар ич-ичидан завкланди, юзига ним табассум ёйилди
- Яхши боринг, Гулширин уринбосарнинг безбетлигидан жахли чикканини билди-риш учун кошларини чимириб дарвоза-ни очиб, "кетаверишинг мумкин" деган-дек тураверди. Унинг ортидан дарво-зани ёпаркан ич-ичидан гижинди: "Турки совук!"
Илхомнинг хозирги килигидан Гулши-рин гижинди. Нобоп нарсага тегиб кет-гандек хис килиб, кулини совунлаб юв-ди. Мехмонхона томондан Зохиднинг укчиётган овози эшитилди. Афтидан, куп ичганидан арокин кутаролмай, ук-чияпти: "Эй, худойим, бу кунларнинг охири борми? Бахтли кунларимни бер..."
Дадаси кунгирок килиб, "Бир келибкет" дейиши Гулширинни хайрон колдирди.
Хар замонда телефонда хол-ахволи-ни сурашини айтмаганда, уша кетгани-да буён дадасиникига боргани йук.
Ушандан буён дадасини бир марта - акасининг уйида курди. Жиянининг ту-гилган куни муносабати билан акаси кичикрок зиёфат уюштирганди. Дада-си эркаклар утирган хонада булгани учун Гулширин у билан салом-аликдан нарига утолмади. "Мехмонлар таркагач гаплашиб олармиз" деган нияти хам чи-ппакка чикди. Угай онаси Мавлуда кун-гирок килиб, ниманидир бахона килиб чакириб олди. "Хотин бир дадангизда бор. Телефон килиши билан учиб кет-тдилар-а! Неварамнинг тугилган куни-да бош булиб утирай хам демадилар" деб захарханда килди ушанда янгаси.
Дадасининг кутилмаганда йуклаши сабаби нимада экан? Аник билмаса-да, булажак сухбат уйгай онаси билан бог-ликлигини кунгли сезарди.
Дарвозани очган Мавлуда уни минг йилдан буён курмагандек кучок олиб каршилади:
- Вой, бормисиз бу оламда? Бундок ке-лай хам демайсиз. Болаларни олиб кел-мадингизми? Одам согиниб коларкан...
Гулширин утган гал келганида Мавлу-да кандай томоша курсатганини эслаб, худди узи айбдордек хижолат тортди:
- Бошка сафар олиб келарман...
- Эсизгина, бобоси "невараларим кела-ди" деб кузлари турт булиб утирганди-я...- танглайини тикиллатди Мавлуда.
"Бир балоси бор унинг" - кунглидан ут-казди Гулширин. Мавлуданинг оркаси-дан кирди. Угай она уни мехмонхонага эмас, онаси вафот этгач чикарилган хонага бошлади. Бу уйга деярли хеч ким кирмас, доим кулфлоглик турарди.
Гулширин ажабланиб ичкарига кадам босди.
- Кизигиз келдилар, туринг, - овоз бер-ди Мавлуда. Хона туридаги каравотда ётган дадаси огир кузгалди урнидан.
- Кел, кизим, - хаста овозда каршилади Гулширинни.
- Сизга нима булди, дада? - Гулширин отасининг ёнига шошди.
- Дадангиз эркалик киляптилар, - жа-воб берди Мавлуда дадаси огиз жуфт-ламасидан. Собир ака хотинига норози караб куйди.
- Кон босимим бир оз кутарилибди. Юрак хам сал безовта киляпти.
- Нега чакиртирмадингиз? - упкаланди Гулширин.
- Хавотир оладиган жойи йук, утиб ке-тади, - Собир ака узини дадил тутишга харакат килса-да, хансираб нафас оли-шидан соглиги яхши эмаслиги куриниб турарди. Овкат ейилиб, бир пиёладан чой ичилгач, Собир ака хотинига "чикиб тур" дегандек имо килди.
Мавлудаиссик чой дамлаб келиш бахо-насида уларни холи колдирди. Собир ака бир муддат гапни нимадан бошла-шни билмай тараддудланиб турди, сунг каравоти ёнидаги папкадан бир талай когозларни чикарди. Афтидан улар кандайдир хужжатлар эди.
- Кизим, ота булиб сенга хеч нарса ки-либ беролмадим, - шу гапларни айтар-кан, Собир аканинг кузи ёшланди.
- Нега ундай дейсиз, дада? - упкаси ту-либ келди Гулшириннинг. - Акам икки-мизни тарбиялаб, вояга етказдингиз, узатдингиз.
- Акангдан кунглим тук, уй-жойини ки-либ берганман, иши хам жойида. Сени эса на укитдим, на огир кунингда ёр-
дам бера олдим. Ота-онани хам бу ду-нёга боглаб куйган эмас, - Собир ака огир хурсинди.
- Имконим борида сен учун хам бирор нарса килишим керак, - шундай деб да-даси когозлар орасидан ок папкани ол-ди.
- Мана бу шахар марказидаги икки хо-нали уйнинг хужжати. Бу уй энди сени-ки.
Гулшириннинг кузлари катта-катта очилиб кетди. У хозир на кувонишни, на хафа булишни билмасди. Энди узининг номида уйи борлигидан кувонса, дада-сининг гапи васият килаётган кишининг гапларидек эшитилгани учун хафа эди.
- Дадажон...- кузларига ёш калкиди. - Менга хеч нарсанинг кераги йук. Сиз бошимизга сог булинг, шу энг катта давлат.
- Биламан, кизим, куп эзилдинг хаётда, - Собир ака чукур тин олди. - Олдин онанг учун куйдинг, кейин...- у "эринг хам кийнаб куйди" дея олмади. - Кузим очиклигида шу уйни сенинг номингга расмийлаштирдим. Токи, бир кун маж-бур булганингда бошпана излаб юрма-гин дедим.
- Дада, нега бундай гапларни гапиряп-
сиз? Куркиб кетяпман...
- Бу хаётда хамма нарсага тайёр туриш керак, -деди Собир ака. Уртага нокулай сукунат тушди.
Бу жимликни яна Собир аканинг узи бузди. Бояги когозлар орасидан яна биттасини чикарди.
- Кизим, энди сендан кунглим тук. Ле-кин...бир масалада розилигинг керак.
- Кандай масалада?
- Шу...мана шу уйни Мавлуда опачангни номига утказиб берсам дегандим. Ака-нг рози, имзо куйиб берди. Гап факат сенда колди.
Гулширин дастлаб хеч нарсага тушун-май дадасига тикилиб колди. Аста-се-
кин шуури тиниклаша борди. Кузлари узи утирган деворларига, хар бир жихо-зга туймай тикилди. Болалиги утган, онасининг иси колган мана шу уй энди угай онасиники буладими? Хар келга-нида онаси билан хаёлан гаплашгандек буларди. Уй Мавлудани номига хатлан-са онасининг рухи безовта булмайди-ми?
- Нега бундай килмокчисиз, дада? - бир оз кейин узига келиб суради. - Мавлуда опачам шундок хам шу уйда яшаб юри-
бдилар-ку?...
- Кизим, яхшими, ёмонми, Мавлуда она-нгнинг улимидан кейин менга карашди, рузгорни бутлаб утирди. Менга бирор нима булса кучада колиб кетмасин дейман. Ёшлигини менга багишлади. Энди ота-онасиникига кайтиб боролма-йди, кариндошларникига сигмайди. Собир аканинг хотини кучада колиб ке-
тибди, деган гапдан ёмони йук.
"Гап бу ёкда экан-да. Менга икки хо-нали уй олиб беришларидан максад ас-лида ховлини Мавлуда опага утказиб бериш учун экан-да. Аслида бу ховлига у эмас, мен купрок хакли эмасманми?" - Гулшириннинг юрагини кизганишга ухшаш бир нима тилиб утди. Хозир ай-тажак бир огиз гапи бу муаммони узил-кесил хал килади. Йук, бу уйни Мавлу-дага бериб куёлмайди. Шундай уйлади-ю, тили буткул бошка гапга айланди:
- Майли, мен розиман, дада. Сиз хурса-нд булсангиз булди.
Собир аканинг юзига синиккина таба-ссум ёйилди. Кизи шу розилик сузини айтиш учун минг машаккат тигидан ут-ганини сезиб турарди.
- Ундай булса эртага нотариусга бориб, хар икки уйнинг хужжатини конунийла-штирамиз.
Эртаси куни чиндан хам нотариусга боришди. Кадрдон ховлиси Мавлудани номига утказилганидан кунгли бир оз хижил булса-да, узига тегишли икки хо-нали уйнинг хужжати кулига текканида Гулширин чин дилдан кувонди. Нихоят, унинг хам уз уйи бор. Уз уйларига кучиб утишса, Зохид акаси узгарар балки?
У кувончини ким биландир булишгиси келарди. Качонлардан буён куз ёшдан бошкасини курмаган кузлари бугун ку-вончдан порларди. Уйга келибок эри ётган уйга кирди.
- Зохид ака, кузингизни очинг, сизга айтадиган яхши хабарим бор, - аёл эри билан урталаридан булган кунгилсиз-ликларни буткул унутганди. Эри шира-кайф кузларини базур очди..
- Нима керак сенга?
- Зохид ака, энди менинг хам уйим бор.
Дадам икки хонали уй совга килдилар. Уша уйга кучиб утамиз. Утган хамма нарсани унутамиз. Хаётимизни янгидан бошлаймиз. Эшитяпсизми, янги хаёт бошлаймиз. Хаммасини унутамиз.
- Унутолмайман, эшитяпсанми, унутол-майман. Кетгинг келаётган булса, бор, узинг яша уша уйда. Бойвачча отанг мени сотиб олмокчи булдими? Бекорларни уйлабсанлар! Мен хеч нар-сага сотилмайман, хеч нарсани унутма-йман хам! Сен узингча олижаноблик килиб, Нозимага кон бермаганингда хозир у ёнимда буларди.
- Шунака денг....- кузларидан ёш тир-киради Гулшириннинг. - Агар кон бер-масам у тирик колармиди?
- Тириклайин айрилгунча уз кулим би-лан жасадини ерга куйиб, совук кабри-ни кучиб айрилганим яхши эди. Нима килиб куйдинг? Нималар килиб куйдинг Гул?! Мени тириклайин гурга тикдинг-ку!
Аламзадаликдан узини каерга куйиш-ни билмаётган Зохид огзига келганини валдирарди. Гулшириннинг нурафшон кун каби ёруг калби бир зумда симсиёк рангга бурканди...


Аёлнинг умри - багишлов. Аввалига
отаси, акалари обруси учун багишлайди узини. Уларнинг номига дог туширмас-лик учун номини пок саклашга уринади. Турмушга чиккач, бир мехрини эрига, бирини бола-чакасига, оиласига багиш-лайди. Фарзандлар дунёга келгач эса наинки мехрини, бутун борлигини, жону жахонини уларга багишлайди. Аёл-Сабр аталувчи дарахт. Унинг илдизлари шу кадар мустахкамки, тошлар куксини ёриб, имконсиз йуллардан узига йул кидиради. Аёл-уз кунглини узидан узга тушунолмайдиган хилкат. У севиб туриб нафратланишга, нафратланиб туриб севишга кодир.
Гулширин хам ана шу аёл зотидан эдики, боши узра ситам булутлари тин-май айланса хам, кор-ёмгирлари ости-да колса хам фарзандларини тирик етим килмаслик, отасиз устирмаслик учун гам дарёсида гарк булишга хам тайёр.
Вакт хамма нарсага даво. Аста-секин Зохид узига кела бошлади. Хар-хар за-монда мехри товланиб, болаларини багрига босади. Кизи билан угли хам дадасининг багрида эриб кетади. Ана шундай пайтда Гулширин болалари учун хар кандай курбонликка тайёрли-
гини англайди. Эр-хотиннинг муносаба-ти олдингидек кескин булмаса-да, "ха", "йук"дан нарига утмайди. Зохид аста-секин оила билан дастурхон атрофида хам утирадиган булди. Ота-онаси эски яраларини янгиламаслик учун унга иши хакида хам гап очишмайди. Купдан бу-ён иши хакида деярли уйламай куйган Зохид бир куни узи ишхонасига кунги-рок килиб, ахволни билмокчи булди. Кайта-кайта кунгирок килса хам урин-босари Илхом жавоб бермади. Юраги зикланиб, бухгалтерга кунгирок килди. Чет эллик хамкорлар билан иш кандай кетаётгани билан кизикди. Унинг жаво-бини эшитиб хайратдан лол колди. Бошкарув вактинча измига утган Ил-
хом чет элликлар таклиф этаётган фойдали таклифни кабул килмабди. Бошкарганига бир ой булар-булмас ха-ммаёкни алгов-далгов килиб юборибди
Имзо куйиш хукуки узида булгани са-бабли хисоб ракамидаги пулларни кан-
дайдир номи бору, узи йук фирмалар хисобига утказибди. Бухгалтер карши-
лик килмокчи булса, "Зохид Мардоно-вичнинг шахсан узи бу ишлардан хаба-рдор", дебди. Бухгалтер Зохиднинг им-зоси билан тасдикланган бошкарувни вактинча уринбосарга бериш хакидаги хужжатни куриб ноилож колибди. Илхом хисоб ракамидаги пулларни шубхали фирмаларга утказгач, шартта ишдан бушаш хакида ариза ёзиб, кетиб колибди.
- Сизга бир неча марта телефон килдик аммо телефонингиз учирилган экан, - деди хисобчи. - Уч кундан буён текши-рувчилар ишхонани текширяпти. Зохид Мардонович, ахвол жиддий, келмасан-гиз булмайди. Номард Илхом куп ишла-
рни килиб, бизни боши берк кучага кир-гизиб куйибди. Чет элликлар билан ха-
мкорликни узганида хам гап бор экан. Сизга уринбосар булиб ишлаб юрган пайтида бошка жойда хам сиртдан иш-
ларкан, аникроги, уларнинг айгокчиси экан. Чет элликларни уша фирмага жа-лб килибди. Эшитишимча, фирма дире-ктори бу хизматлари эвазига мумайги-на пул берганмиш. Бу ёкда эса бизнинг ахволимизга маймун йиглагудек. Ходимлар маош сураб тикилинч кили-шяпти, хисоб ракамида эса бир тийин пул йук.
- Аблах Илхом! - жахлдан мияси отил-гудек булган Зохид зарб билан хонтах-та устига муштлади. Зарб шу кадар кучли эдики, хонтахтанинг тахтаси бир чеккаси купорилиб, чикиб колган михи кафтини конатди.
Бирпастда дастурхон унинг кулидан ча
киллаб томаётган конга беланди. Аммо у хозир на огрикни, на томаётган конни сезар, кузига хеч нарса куринмасди.
Унинг бошига кора булутлар соя таш-лай бошлаганди.


Текширув узок давом этди. Илхом шу кадар пихини ёрган эканки, хисобдаги пулларни номи бору узи йук фирмалар-га утказгану, аммо асосий жавобгар барибир Зохид булиб колаверган. Уша фирмалар эса пул хисобига тушиши би-лан ёпилган. Корхонанинг бор маблаги-ни талон-тарож килишда айбланиб, Зо-хид ва хисобчиси жавобгарликка тор-тилди. Судда уларга етказилган икти-содий зарарни уч кун ичида коплаш мажбурияти куйилди. Агар шу уч кун ичида зарар копланмаса уларни камок жазоси кутарди. Копланиши керак бул-ган зарар эса озмунча эмас, хатто бир ой ичида хам Зохид бунча пулни топол-майди. Хисобчиси эса бунча пул тулаш кераклигини эшитиб капалаги учиб кет-ди.
- Мен бунча пулни тутолмайман, ахир, хонумоним куйиб кетади-ку, - деди жи-гибийрон булиб. - Турт болам менга куз тикиб утирибди, хотинимнинг кузи ёри-ши керак. Камаладиган булсам ич-эти-ни еб, чала тугиб куйиши мумкин. Нега энди емаган сомсага пул тулашим ке-рак? Бировларнинг касрига колиб кета-вераманми?
"Бировлар" узи эканини Зохид тушун-ди. Чиндан хам бу ишларда хисобчини-нг айби йук. У сохта бошлик Илхомнинг курсатмаси буйича иш юритган. Зохид ойлаб узини билмай ичиб ётмаганида, Илхомга бошкарувчилик хукукини бер-маганида бу кунлар бошига тушмаган буларди.
- Олим ака, ташвишланманг, тулашга имконингиз йуклигини биламан. Сиз учун хам узим тулайман,-уни хотиржам килмокчи булди Зохид.
Хисобчи хазиллашмаяптими дегандек унга хайрон бокди.
- Зохид Мардонович, уйлаб гапиряп-сизми? Ахир, бу озмунча пул эмас. Узингизникини туласангиз хам катта гап. Мен эса...- унигг юзи аянчли тус олди, тушкунликка тушиб колганди.
- Узимникини тулай олмасам хам сиз учун пул топаман, - деди Зохид. Шунга дейишга дедию, аммо каердан пул то-пишини узи хам билмасди. Тишининг кавагида саклаб юрганлари бутун зарар у ёкда турсин, ярмини коплашга хам етмайди. Уйда юрагини ховучлаб, углининг бошидаги кора булутлар тез-рок йуколишини тилаб утирган Холида хола дарвозадан Зохиднинш буйини куриб енгил тин олди. Аммо уч кун ичи-да сарфлаб юборилган пуллар жойи копланмаса камалиши мумкинлигини эшитиб хуши бошидан учай деди.
- Бунча пулни каердан топамиз? Тагин шунча киска муддатда-я?...Бор-буди-мизни сотганимизда хам айтган пули-нгнинг ярминиям тополмаймиз-ку? Узинг айбдорсан, келиб-келиб уша бе-тайин Илхомга ишонасанми? Аслида, сени бошка нарсанинг касри урди, - Холида хола сунгги сузларида охирги булиб утган вокеаларга шама килди. Нозимага учиб, хотинингни какшатма-ганингда бу кургиликлар бошингга тушмасди демокчи булганини Зохид англади.
- Бас кил, онаси! - Мардон бобо бош чайкади. -Хозир ким айбдор деб утира-диган пайт эмас. Ундан кура бу вазият-дан чикишнинг йулини топиш керак. Кани, йиккан-терганингни чикар-чи, канча чикаркан?
- Йикканим от билан туя булармиди, - бирдан бушашди Холида хола. - Кейин..
кулимиздаги борини берсак, бизни ким...- у гапини тугатмади. Аммо "улимли-гимизни берсак, тап этиб улиб колсак, бизни ким кумади?" демокчи булгани тушунарли эди. Бир неча йилдан буён Холида хола узининг ва чолининг пен-сиясидан бир кисмини улимликка деб йигиб юради.
- Ойи, сиз пулингизни тахини бузманг, - чукур уф тортди Зохид. - Мендаям ёр-биродарлар бор, карз сурайман.
- Биз хам караб турмаймиз углим, - тушкунликка тушган Зохидга далда бермокчи булди Мардон бобо. - Карин-дошлар бор, тушунтириб айтсак йук дейишмас.
Аммо на Зохиднинг дусту биродарла-ри, на кариндошлардан тайинли бир гап чикди. Уша куни беш-олти дустининг эшигига саргайиб борган Зохид кечга томон боши эгик холда кайтди. Унинг бошига иш тушганини билган эски би-родарлари пулларини кайтариб олиш-ларига кузоари етмадими, купчилиги "хозир ёнимда йук эдия, аттанг деб ку-тулишди, айримлари уйда булса хам чикишни эп курмади. Кечагина "киёматли дустмиз" деб кадах уришти-рганлар бугун юз угиришмокда эди.
Холида холанинг уринишлари хам бе-кор кетди.
Кун узоги кариндош-уругникига кириб-чикавериб оёгида оёк колмади. Вакти-да Мардон бобо огир пайтда куллаб-кувватлаганлари хам елка кисиб утира-веришди: "Рузгордан орттироомай кол-дик..." Хатто узининг бир кориндан та-лашиб тушган опаси хам пули йуклиги-дан нолиди: "Пул етмаганлиги учун киз неварани узатишни кейинга сурдирдик.
Бу замонда мебель деган бир балоси чиккан чет эллники булмаса хисоб эмас эмиш. Отасиям пул юбормай куй-
ган". Холида хола опасининг угиллари Россиядан пул юбоииб турганини била-рди. Лекин хеч нарса демади. Узи бер-магандан кейин уриб ололмайди-ку.
Уша тун бу хонадонда болалару Иро-дадан бошка хеч ким ухламади. Ирода булаётган вокеалар узига асло дахли йукдек парвойи фалак эди. Далда бе-риш урнига "муллакамнинг пуллари куп эканда-да, булмаса шунча пулни кан-дай сарфлаб юборардилар" деди. За-рарни копламаса, эрининг камалиши мумкинлигини эшитган Гулшириннинг кузлари юлдуз санаб чикди. Эртагаёк дадаси ва акасидан карз сурайди. Би-лади, янгаси карз беришга куймайдт. Лекин ялиниб-ёлвориб булса хам карз олади. Эри камалиб кетса, холи не кечишини уйлаб сесканиб кетди. Укиган булсаки, истаган жойига ишга кира олса. Хатто, кулида бирор хунари хам йук. Болалари-чи, улар кандай чи-дайди? Куча-куйда болалар "отаси ка-малган" деб турткилайверса, Сарвари-нинг кунгли эзилмайдими? Узи шундок хам кейинги бир йил ичида угли катта болалардек фикрлайдиган булиб колди.
Эрталаб урнидан турибок акасига кун-гирок килди: "Ака, хозир уйингизга бо-раман, ишга кетмай туринг".
Хеч канча вакт утмай акасиникига етиб келди. Узининг ташвишлари билан булиб акасиникига анчадан буён кел-маганини бугун сезди. Акаси катта курилиш бошлаб юборибли-ховлининг туридан уч каватли иморат кад рост-лаган. Узининг машинаси ёнидан яна битта машина урин олибди. Янгасига тугилган кунида машина олиб бергани-ни эшитганди.
- Кел, яхши юрибсанми? - купдан буён курмаган синглисининг пешонасидан лаб босиб куришди акаси. Синглисининг бошига тушган ташвиш-лар хакида эшитган булса-да, уз юмушларига уралашиб, ундан хабар ололмаганди. Колаверса, узлари кели-шиб олишар деб уларнинг оиласига аралашишни истамади. Аммо айбини хар канча хаспушламасин, синглисини-нг ортидан йуклаб, хабар олиш акалик бурчи эканини тушуниб, уз-узидан уял-ди..
- Мана бу ишларга уралашиб, сени ан-чадан буён бопиб куролмадим, - хижо-латомуз гап бошлади ака.
- Хадеб ака йукласин деб каерда ёзиб куйибли? - гапга кушилди чой кутариб келиб колган янгаси. - Сингил хам ака-ни йуклаб туриши керак-да! "Чикиб ам-манг билан куришинглар" десам, бола-ларингиз "кайси аммам?" дейишса-я...Бу кетишда якин орада аммаси кимли-гини унутиб куйишади, - билса чин, бил-маса хазил охангида гапирди янгаси. Гулширин индамади, янгаси узи шунака - хазил билан узиб олади.
Чой устига у ёк-бу ёкдан гаплашиб утиришди. Гулширин янгаси бирор юмуш билан урнидан кузгалса, пайтини пойлаб карздан гап очмокчи эди. Лекин янгаси хам анойилардан эмас. Кайнси-нглиси бекорга келмаганини билиб, "бу-нинг бир мудлаоси бор" деб урнидан турмай утираверди. Акаси эса тез-тез соатига караб куйяпти. Гулширин нима булса булар деб секин гап бошлади:
- Ака, янга, сизларга бир илтимос билан келгандим...- гапининг давомини айто-лмай бир муддат жим колди. Назарида, шу бир муддат бир асрга чузилгандай туйилди.
- Куёвингизнинг бошига ташвиш тушиб колди. Бир номардга ишониб, фирма-сидаги бор-будидан айрилиб утирибди.
Агар пулни жойига куймаса, камалиб кетаркан...- шу сузни айтганда Гулши-рин эри хозирнинг узидаёк камалади-гандек титраб кетди. - Ака, илтимос, имконингиз борича карз бериб туринг...Гулгирин карз сурашга сурадию, рад жавоб эшитишдан чучигандек кузлари мултираб караб колди.
Карз деган гапни эшитиб янгасининг чиройли узун кошлари чимирилди, лаб-лари четида захарханда табассум пай-до булди.
- Качонлардан буён кадамини бир мар-таям солмаган кайнсингил нечук эрта-лабдан йуклаб колибдилар десам, гап бу ёкда эканда. Гулширинхон, акангиз-ни согинганда хам узингизни манфаа-тингиз учун согинасиз-а?..
Гулшириннинг юзига биров тарсаки тугиргандай кизариб кетди. Акаси эса унинг нокулай ахволга тушганини куриб хотинига "жим бул" дегандай хумрайди. Аммо янгаси дим булишни хаёлига хам келтирмасди.
- Рости хам шу-да, - деди уз гапини узи тасдиклаб. Бу юкда манавини бошлаб куйган булсак, - чала иморатга ишора килди у, - колаверса, кизларнинг буйи етиб колган. Мен хам уларга атаб сан-дикка у-бу нарса солиб куйишим керак. Эшигимдан бирор киши сураб келса, иккита ёстигу курпа билан бериб юбор-майманку. Колаверса, орзу-хавас деган гаплар бор.
Янгаси гапирина-гапирина чойнакни кутариб, ошхона томон кетди. Ака-син-гил айбдор одамлардек бир-бирининг кузига анча пайтгача каролмай утири-шди. Нихоят, жимликни акаси бузди:
- Сен янгангдан хафа булма, орка-ол-дига карамай гапиргани билан кунгли-да кири йук. Бирпасдан кейин узининг гапига узи пушаймон булади.
- Сизни хам нокулай ахволга солиб куй-дим, ака.
Рости, курилиш бошлаб куйганингиздан бехабар эдим. Билганимда келмасдим.
Майли, мен бораколай.
- Сени узим обориб куяман.
Ака-сингил урнидан кузгалгнини куриб янгаси ошхона деразасидан бош чика-рди:
- Вой, каёкка? Тухум ковуряпман, еб кетасиз.
- Рахмат, янга, шошиб тургандим, бора-колай, - синик кулимсиади Гулширин.
Акасинингмашинасида кетиб борар-кан, бу ерга келгани учун узидан хафа булиб кетди. Акаси унинг хаёлларини уккандек костюмининг ички чунтагига кул солиб, иккита яшилтоб доллар чи-риб, унга узатди:
- Керак булиб колар деб янгангга кур-сатмай чунтагимнинг катида асраб юр-гандим. Хозирча кулимдан келгани шу. Кейинрок яна ёрдам берарман...
- Керакмас, ака,-хижолат булди Гулши-рин. Лекин акаси пулни мажбурлаб ку-лига тутказди. Анча жойгачв жим кети-шди. Ака-синглисига ёрдам бера олма-ётганидан, сингил эса акасини нокулай ахволга солиб куйганидан хижолатда эди. Ёкилги куйиш шохобчасидан ути-шаётганида акаси "бензин солиб олай" деб машинанини тухтатди, костюмини ечиб, уриндикка кийгизиб куйди. Гулширин акасининг оркасидан караб колди, боя у берган пуллар кафтини куйдирарди. Гулширин бир пулга, бир акасининг костюмига каради. Сунг пул-ни костюмнинг ички чунтагига солиб куйди. Хозир бу пуллар уга канчалик зарур булмасин, янгасининг гаплари ку-локлари остидан кетмас, наинки кулоги балки юрагида садо берарди. Шахар марказига етганларида Гулширин ака-сидан машинани шу ерда тухташини суради: "Бозорга кириб утмокчиман..." Машина узоклашиши билан шу атроф-да турган таксилардан кул кутариб, манзилни айтди. Энди охирги умиди дадасидан.
Дилфуза Зарипова.

ОҚҚА ZVEZDA VOSTOKA КЎЧИРДИ
ДАВОМИ БОР.
#КундошлиУйХикоя

Комментарии