Буюк Хоразм олимлари ал-Беруний ва ал-Хоразмий — ўзбек халқининг квинтэссенцияси.

С.П.Толстов илк бор қадимги хоразмликларнинг буюк маданий ва илмий меросининг тўғридан-тўғри вориси фақат ўзбек халқи эканлигини эълон қилди. Унинг ал-Берунийга бағишланган мақолаларида шундай дейилган: “Беруний — ўз пайдо бўлиш жиҳатидан хоразмлик, қадимги ва илк ўрта аср Хоразмнинг арийзабон аҳолисининг вакилидир. Ушбу аҳоли турли туркийзабон элементларни ўзига сингдириб, ўзбек халқи таркибига кирган ва ҳозирги хоразм ўзбекларининг этник асосини ташкил қилган”.
“Беруний ва унинг даври” номли мақоласида, бу мақола кейинчалик бир неча бор қайта чоп этилган, С.П.Толстов умумийдан хосга ўтиб ёзган: “Беруний — хоразмлик, ва хоразмликлар ўзбек халқи асосий этник ядросининг муҳим таркибий қисми сифатида кирган. Хоразм ўзбеклари қадимги ва илк ўрта аср хоразмликларнинг тўғридан-тўғри авлодларидир. Улар маданияти ва шу орқали барча ўзбеклар маданияти қадимги хоразмликлар маданиятининг бевосита давомидир. Беруний, ўзининг буюк аждоди ва ватандоши Муҳаммад ибн Мусо ал-Хоразмий каби, ўзбек маданиятининг классиги, ўзбек илмининг асосчиси ва ўрта асрлар Ўзбекистонининг энг буюк олимидир”.
С.П.Толстовнинг ўрнига амал қилган француз олим М.Е.Салье ўзининг Муҳаммад ал-Хоразмий ҳақидаги рус ва ўзбек тилларида чоп этилган китобини “Муҳаммад ал-Хоразмий – буюк ўзбек олими” деб номлаган.
Узбекистан тарихи.