Մեկնաբանություններ
- 21 հնվ 2021 13:26Шавкат ДаминовАссалому алейкум
- 9 փտր 2022 12:49Гулноза Ботиржон кизиАперадсядан кийин тулик согайиб хам китиш мумкунми
- 29 մրտ 2022 18:16Неьматжон ЭгамбердиевАлбатта согайиб кетади Тошкент шахри Олмазор тумани Хокимлиги ёнида Галаба боги жойлашган ёнма ён Янги Хаёт клиникаси жойлашган ушбу килиника Йугон Ичак касаллигини даволаш операция килиш ишлари йулга куйилган Тажрибали Мохир Профессор Саримбек Наврузов ушбу Клиника рахбари
- 25 օգս 2022 09:21МАДИНА Алимова պատասխանել է Неьматжон ЭгамбердиевФакат аперация килинадими клиникада ёдаволайдиямми
- 25 օգս 2022 09:22МАДИНА Алимова պատասխանել է Гулноза Ботиржон кизиСиздаям ичакда муамо борм
- 30 օգս 2022 07:14Неьматжон ЭгамбердиевДаволайди хам
- 30 օգս 2022 07:14Неьматжон ЭгамбердиевЙук оиламни операция килдирганман
- 30 օգս 2022 08:58МАДИНА Алимова պատասխանել է Неьматжон ЭгамбердиевЯхши булиб кетишганми нима касалигиди мандаям ичагимда муоммо бор лекин куркяпман
- 30 օգս 2022 08:59МАДИНА АлимоваХозир яхши булиб кетишганмилар
- 30 օգս 2022 09:40Неьматжон ЭгамбердиевТелефон ракамимга чикинг батафсил тушунтираман 99 949 1974
- 30 նյմ 2022 03:40Malaksimo MoriyaАссалому алейкум
- 26 հնվ 2023 07:16Эльёр Мамасаидов պատասխանել է Неьматжон ЭгамбердиевСалом, кандай дорилар ичиш мумкин
- 8 փտր 2023 12:21МАДИНА Алимова պատասխանել է Эльёр МамасаидовСулфасалазин бн крезам прелнизолон
- 9 հկտ 2023 17:56Musofir UstaАссалому Алейкум, сиз Билан кандай боглансам булади? Мен Россия шахридаман мени калит касали безовта киляпти
Մեկնաբանություն թողնելու համար հարկավոր է մուտք գործեք կամ գրանցվեք
AMBULANCE (Tibbiyotga OiD)
:XXX UZ
Йугон ичак касаллиги 2 НЯКнинг асоратлари
1. Специфик – тери, бугимлар, куз яллигланишлари.
2. Ассоциатив – кон курсаткичларини, сув-электролит мувозанати, ингичка ичакдан сурилиш бузилишлари, гемокоагуляция тизимининг узгариши.
3. Хирургик:
а) чамбар ичак тешилиши (перфорация)
б) ичакдан куп микдорда кон кетиш
в) чамбар ичакнинг уткир токсик дилятацияси (токсик мегаколон).
4. Аноректал сохадаги патологик жараёнлар – стриктуралар, окмалар, анал ёрмалари.
5. Сурункали НЯК асоратлари – чамбар ичак стриктураси, малигнизация, кон кетиш.
НЯК ни даволаш: консерватив ва оператив.
Пархез: кунда 6 махал углеводлардан, сутдан, консерваланган махсулотлардан истисно килинган, ёгсиз, аммо оксил ва витаминларга бой булган суюк овкатлар.
Парентерал озиклантириш – оксил препаратлари, анаболизаторлар, электролитлар: натрий, калий, калций , магний, хлор, фосфор, темир тузлари витамин А, В, С ларнинг 3 баробар купайтирилган суткалик дозаси, кон куйиш, тинчлантирувчи воситалар – элениум, седуксен, димедрол, пипольфен, электроуйку.
Антибактериал терапия: сульфасалозин.
Гормон терапия: гидрокортизон, преднизалон.
Гемостатиклар: викасол, кальций хлор, протамин 1%-5 в/и
Иммунодепрессантлар: 6-меркаптопурин, имуран, азотиоприн.
Дисбактериозни бартараф килиш: колибактерин.
Махаллий даво: наматак ёги билан ромашка-облипихали ёки марганецли хукналар.
Оператив даволаш.
Шошилинч операцияга курсатмалар – ичакнинг перфорацияси (баъзида куплаб перфорациялар), токсик мегаколон, профуз кон кетиш.
Режали операцияга курсатмалар – уткир шакли, агарда касалликка бир ой давомида консерватив даво самара бармаса, 3 йил давом этаётган ва кон кетиш билан кечаётган касалликнинг сурункали тухтовсиз шакли, чамбар ичакнинг бир кисмида стриктура булиши, НЯК заминида хавфли усма ривож-ланиши.
Хирургик даволаш куйидагиларга булинади:
1. Паллиатив операциялар - жараёндан юкори жойда илео– ёки колостома шакллантириш.
2. Радикал операциялар – ичакнинг бир кисмини ёки хаммасини олиб ташлаш.
3. Реконструктив-тиклаш операциялари.
Йўѓон ичакнинг Крон касаллиги
Бу сурункали носпецифик яллигланиш касаллиги булиб, меъда ичак тизи-мининг исталган кисмида булиши мумкин (кизилунгачдан то тугри ичаккача). Касаллик хакида биринчи булиб Крон ва хаммуаллифлари (Crohn, Jinzburg, Oppenheimer) 1932 йилда маълумот беришган. Муаллифлар жараён енбош ичакнинг терминал кисмида жойлашганлигини кузатишган ва «терминал илеит» деб аташган (баъзида регионар, грануламатоз энтерит дейилади).
Касаллик 100000 одамдан 4-6 тасида учрайди, аёллар ва эркаклар бир хилда хасталанадилар, купрок 20-40 ёшда учрайди. Охирги йиллар Крон касаллиги купайиб бормокда, балки бу диагностика усулларининг такомиллашиб бораётгани билан богликдир. Кизилунгачда, меъда, 12 бармок ичакда ва перианал сохада Крон касаллиги барибир кам учрайди. (Россия проктология ИТИ маълумотидан 10 йил ичида 83 бемор кузатилган) 2-25% холларда ингичка ичак Крон касаллиги перианал сохадаги шунга ухшаш узгаришлар билан биргаликда кузатилган. Ундан хам купрок (60-70%) бу узгаришлар йугон ичак Крон касаллигида учрайди.
Этиология ва патогенез. Касалликнинг этиологияси аникланган эмас, факат касалликни ќандайдир тушинтирадиган назариялар мавжуд.
1. Энг эрта айтилган назариялардан бири талькнинг этиологик роли хакида (корин бушлигида операция пайтида хирург кулкопидан тальк тукилиб гранулемалар пайдо булишиги олиб келади), хамда корин деворининг ёпик травмаси хакида (травмадан кейин Крон касаллиги бошланади)
2. Баугинит назарияси
3. Инфекцион, аллергик, аутоиммун агрессия назариялари етарли исбот топа олмади.
4. Ирсий назария (касалликнинг оилавий шакллари кузатилган) хам асос-сизрок
5. Вирус назарияси – охирги вактларда анча эътибор тортмокда.
6. Иммунологик назария – менералокортикоид воситалар билан даволашнинг самарали булиши касалликка иммун тизимнинг алокаси борлигини исботлайди.
7. Лимфатик назария –энг таркалган назария, чунки лимфатик тизимдаги бузи-лишлар (лимфа тармокларининг ёпилиб колиши) ичак деворининг грануламатоз яллигланишига олиб келади деб хисобланади.
Патанатомия. Ичак девори шишган, калинлашган, чандикли узгарган (деворнинг хамма каватлари яллигланган). Шиллик кават «тошлоќ йул» куринишида (ярали-грануламатоз жойлар деярли узгармаган шиллик кават билан алмашинади). Бир биридан узокда жойлашган патологик жараёнли жойлар булиши хусусиятли булади («кенгуру сакраши» симптоми). Микроскопияда – инфильтрацияли некротик-чандикли яллигланиш, шиллик кават ости каватидаги лимфатик фолликулаларнинг шиши ва гиперплазияси, ретикулоэндотелиал ва лимфоид унсурларнинг пролиферацияси, гранулемалар (гигант ва эпителиоид хужайралардан). Ичак деворининг барча каватларининг жараёнда иштирок этиши интрамурал абсцесслар хосил булишига, атроф тукималарда яллигланиш булишига, аъзоларни узаро ёпишиб ички окмалар ва ичаклараро абсцесслар пайдо булишига олиб келади.
Клиникаси.
1. Уткир боскичи – бошланиши уткир ва клиник белгилари буйича уткир аппендицитни эслатади.
2. Уткир ости боскичи - ичакда ярали жарохатланишлар сони, гранулемалар пайдо булиши купаяди ва ичакда сегментар стеноз юзага келади.
3. Сурункали боскичи – ичак деворидаги склеротик жараён янаям таркалиб боради ва асоратлар ривожланади.
Касалликнинг уткир даврида бироз диарея ва озиш кузатилади. Кейинчалик эса ич кетишлар сони купайиб боради (чарчатадиган), озиш, коринда купрок унгда огриклар апйдо булади (шу сохада купинча инфильтрат пайпасланади). Огриклар ичак торайиши натижасида утказувчанлиги бузилиши туфайли пайдо булади (тулгоќсимон огриклар), баъзида кисман ичак тутилишининг бошка белгилари хам юзага чикади. Инфильтратлар пальпацияда каттик ва огрикли булади. Жараён тугри ичакда жойлашганда, купинча, ташки окмалар, параректал абсцесслар ривожланади. 60 % дан ошик беморда ичакдан кон кетиш кузатилади (купинча «яширин кон кетиш»). Камдан-кам холларда ичак перфорацияси юз беради (шошилинч операция). Крон касаллигининг носпецифик куринишлари: полиартирит, тери эритемаси, жигарнинг ёгли дистрофияси, склерозловчи холангит, увеит, иридоциклит.
Лаборатор текширувларда гипохром анемия, гипопротеинемия аникла-нади.
Крон касаллиги сурункали касаллик булиб, унда хуруж (кузгаш) даврлари доимий ремиссия даврлари билан алмашиб туради. Хуруж даврларида беморларнинг ахволи ёмонлашади, тана харорати ошади, лейкоцитоз (формула чапга силжиш билан), ЭЧТ ошиши, анемия кузатилади. Крон касаллиги усма олди касалликлари каторига киради.
Диагностика.
Рентгенологик (сульфат барий ёрдамида) – ичакнинг торайган ва кенгайган сегментлари мунчоксимон шаклда куринади («тасбех» симптоми). Ректо-колоноскопияда бир-бирига кушилишга мойил булмаган яраланиш ва яралар куринади (НЯКдан фаркли уларок), шиллик кават рельефи «тошлоќ йул» куринишида (шиллик парда шиш булиб буйлама ва кундаланг йулакчалар хосил булади)
Даволаш: консерватив ва оператив.
Консерватив даво – носпецифик пархез (енгил хазм буладиган, юкори калорияли), яллигланишга Карши воситалар (тетрациклин, салозопирин), сув-электролит ва оксил мувозанатини тиклаш, витаминлар, огир холларда – парентерал озиклантириш.
Оператив даво
1. Абсолют шошилинч курсатмалар: перфорация, ичак тутилиши, тухтамайдиган кон кетиш, токсик мегаколон).
2. Кечиктирилган курсатмалар: септик асоратлар, ички окмалар, сийдик найининг хасталанган ичак билан эзилиши, яллигланган шишлар.
3. Нисбий курсатмалар: консерватив давонинг самарасизлиги, таркалган анал яллигланишлари, кучли ривожланган ичакдан ташкари (хамрох) асоратлар.
Крон касаллигининг сурункали шаклини даволашда 2 хил операция кулланилади:
1. Яллигланган (яраланган) ичак сегментини резекция килиш.
2. Яллигланган сегментини айланиб утувчи илеотрансверзоанастамоз шакллантириш.
Крон касаллиги буйича ичак резекциясидан кейин 5 йил адвомида 20 % беморларда, 10 йил давомида – 35-50 % беморларда касаллик кайталаниши (рецидив) мумкин.
Гиршпрунг касаллиги (мегаколон)
Гиршпрунг касаллиги тугма булиб, йугон ичакни ёки унинг алохида кисмларини кенгайиб кетиши (купинча сигмасимон ичак кенгаяди – megasigmoideum) ва узок давом этувчи кабзиятлар билан кечувчи касалликдир. Даниялик педиатор Гиршпрунг 1888 йилда биринчи булиб мегаколонни алохида нозологик бирликка ажратган. Умуман, касаллик хакида тулик маълумот, италиялик Фавалли томонидан 1846 йилда берилган, шу туфайли бу касалликни Фавалли-Гиршпрунг номи билан аташ адолатлирок булар эди (лекин бу ном нимагадир ћаётга татбиќ булмади).
Этиология ва патогенез.
Ћалигача касалликни сабаби етарлича аник эмас. Гиршпрунгни узи ичак кенгайиши «гигантизм» типидаги ривожланиш нуксони деб хисоблаган.
Титтелнинг невроген назарияси – ауэрбах парасимпатик асаб чигали тугунларидаги узгаришларга асосланган (ушбу тугунлар сонининг камайиши йугон ичак дистал кисмларига караб ортиб боради) ва купрок ректосигмоидал зонада жараён жойлашган булади. Шу сабабли бу зона симпатик (Мейснер) нерв чигалининг устунлик килиши натижасида доимий спазм холатида булади. Спазмланган жойдан юкорида жайлашган ичак кисмлари доимий каршилик туфайли иккиламчи кенгайиб кетади ва шунда Гиршпрунг касаллигига хос булган клиник белгилар юзага чикади.
Мегаколон классификацияси
(С.Я. Долецкий буйича)
I. Бирламчи мегаколон
а. Парасимпатик чигал тугунларининг тугма ривожланмай колиши
б. Гигантизм (купрок ичак диаметрини кенгайиши билан ёки Гиршпрунг касаллиги).
в. Мегадолихоколон (купрок ичакнинг узунлашиши билан)
II. Иккиламчи мегаколон.
а. Тугма механик тусик булиши (ректовагинал окма, бурма, стеноз).
б. Орттирилган механик тусик булиши (чандикли торайиш, чандикли эзилиши ёки босилиши, яллигланиш ва травмадан кейинги ичакнинг букилиб колиши).
в. Парасимпатик чигал тугунларининг орттирилган камайиши (яллигланиш, травма ва бошкалар хисобига)
Патанатомия. Ичак болаларда 20 смгача, катталарда 70 смгача кенгайиб кетиши мумкин. Ичак деворининг калинлиги (циркуляр мушак кавати гипертрофияси хисобига) 0,5-1 смга етиши мумкин (норма 0,15 см). Шиллик каватдв атрофия, яраланишлар,шиллик ости каватда абсцессчалар кузатилади.
Гиршпрунг касаллигининг клиникаси. Касаллик белгилари купинча хаётнинг биринчи йилларида юзага чикади. Мегаколоннинг асосий белгиси бу узок вакт кабзият булиши (ичининг келмаслиги). Нажас чикиши 5-10 кунда, баъзида 1 ой ва ундан хам куп вактда булади. Узок давом этган кабзиятга бирваракайига ажралган нажас микдори 10-15 кг ни ташкил килиши мумкин. Мухим симптомлар – кориннинг катталашиши (корин айланаси 2 метр ва ундан ошик булиши мумкин), кучли мереоризм (куп ел хосил булишига хисобига), коринда, ичи келгандан кейин йуколиб кетадиган «хосила» пайпасланади (купинча ахлат билан тулиб турган сигма). Шунака «хосила» пайпасланганда Герзунининг ёпишиб колиш симптоми кузатилади – «хосилага» бармок билан босилганда шиллик кават нажасли конгламератга ёпишиб колади ва босиш тухтатилганда бармок шиллик каватининг ахлатдан ажраётганини сезади.
Касалликни иккиламчи ёки хамрох куришлари – бу геморрой, анал ёрмалари (сурункали кабзият хисобига), ташки анал сфинктерининг спазми, хамда ковурга бурчагининг кенгайиши, корин деворининг юпкалашиши, корин тугри мушакларининг кенгайиши, аник эшитилувчи ичак кулдираши ва кузга куринарли суст ичак перистальтикаси, сийдик чикишининг тухтаб колиши, хансираш ва юрак уриб кетиши (диафрагма кутарилиб колиши сабабли), оёкларда шиш, озиб кетиш (баъзида кахексия).
Диагностика. Хос булган анамнез, объектив – юкорида айтиб утилган белгилар, хамда барийли рентгенография тугри диагноз аниклаш имкониятини беради.
Даволаш. Асосий даво усули – хирургик, консерватив даво эса симптоматик хусусиятга эга.
Хирургик усуллар:
1. Симптоматик асаб тизимидаги операциялар (парасимпатик асаб тизими бошкарувини кучайтириш, спазмни бартараф килиш ва ичак харакатланишини яхшилаш максадида).
2. Йугон ичак резекцияси. Греков Свенсон, Дюамель ва бошка турдаги операциялар кулланилади.