БАҲОР ҚАЙТГУНЧА.

25 - 26 - қисм.
Гулбаҳор Рахматуллаева (Хазонрезги)
Сурайё опа Умиднинг Шаҳзода билан тўйлари бузилганини узоқ қариндошлари, ўзи казо-казолар деб ҳисоблайдиган бизнесмен дугоналарига билдирмаган, балки уларга "Ўғлимнинг тўйи маълум сабабларга кўра бироз ортга сурилди" дея баҳона қилганди. Гарчи опа-синглиси Шаҳзоданинг онаси Лобархонга "Сизларни деб синглим оиласи билан буюртма қилинган рестораннинг фалон сўмлик ҳаражатига тушди, тикилган шунча пул оро йўлда куйиб кетди" дейишган бўлса-да, Сурайё опа бу мушкулотни ҳам ўз вақтида ечимини топиб қўйган, бир баҳона билан ўз навбатларини икки ой муддатга сурдириб қўйган эди.
Бундай олиб қаралса Сурайё опа Умиднинг Шаҳзода билан тўйи бузилганидан ортиқча моддий қийинчиликка учрамаган, балки олдиндан режа қилмаган бўлса-да, пайтдан фойдаланиб қиз тараф қилиб келган қимматбаҳо мебел ва гиламлар билан уйини тўлдириб олган эди. Тўғри, эри ва ўғли бу матоҳларни эгасига қайтариб юбориш ҳақида бир неча бор талаб қилишди, бироқ Сурайё опа бўш келадиган аёл эканми, ўйлаб туриб бунинг ҳам чорасини топди. Эри ва ўғли навбатдаги галда ушбу мавзудан оғиз очганларида, ушбу буюмлар учун пулни ўзи берганлигини, улар оиласи учун она сутидек ҳалоллигини айтиб ёлғонлади ва ўз таъбири билан айтганда яқинларини "чакагини ёпди".
-Хайрли ишни ортга суриб бўлмайди,- деди у Латофатга навбатдаги қўнғироқни қилар экан,- эътирозга ўрин қолдирмай,- ўзингиздан қолар гап йўқ, юқори қон босимим бор. Тўйни ёзга сурсак иссиқ ҳавони юрагим кўтармайди. Бир неча йилдан буён ёз жуда иссиқ келяпти биласиз. Бунақа вақтда шаҳардан чиқиб кетиб тоғдаги дала ҳовлимизда жон сақлайман. Илтимос, менга ҳам тўйни татитинглар, салқингина баҳор ҳавосида икки ёшни бошини қовуштириб олайлик. Сизлар ҳеч нарсанинг мулоҳазасини қилманглар. Кўряпсизлар-у, ҳамма нарсани йигит тараф қиляпти. Биз ҳам адаси билан тўртта хонани келин тушишига тахт қилиб қўйганмиз. Ёлғиз қизим деб жуда кўнглингиз бўлмаса парда билан чинниларини қиларсиз.
Латофат Сурайё опанинг таклифи билан парда тикадиган келинойисини ёнига олиб бўлажак қудасиникига келганда ўша "жуда бўлмаса" нинг ўзи бўлмаслигини тушуниб дами ичига тушиб кетди. Бошланишига у ўзи эҳтиром билан ҳурмат қиладиган профессор қудасининг уйи бу даражада хон саройидек муҳташам ва ҳашаматли деб ўйламагани учун ҳанг-манг бўлиб қолди.
Ертўласи билан ҳисоблаганда уч қаватли бўлиб қад кериб турган бу иморатни кўрган одам Сурайё опанинг бизнесменлигидан бехабар бўлса "Профессор Ибрагимов Нобель мукофотини ютиб олган шекилли" деб ўйланиб қолиши тайин эди. Латофат ҳам Адҳам Ибрагимовнинг ҳокисор чеҳрасини кўз олдига келтириб уни бу таҳлит кошонада яшашини шуурига сиғдира олмай ҳаво етмай бўғриқиб кетди.
Сурайё опанинг ўзи бош бўлиб меҳмонларни олиб хоналарни айлантириб чиқар экан, уларга осон бўлиши учун қайси хонага қайси рангдаги парда, қайси мебелга қайси чинни буюм безак бўлиб тушишини "ҳижолатомуз" тушунтириб уларнинг қўлига "птичка" белгиси қўйилган бир неча каталогни тутқазди. Шу онларда Латофат илк бор Осиёни эрга беришга шошилиб қарор қилганини тан олиб ичидан нимадир "чирт" этиб узилди. Ахир Осиё ёлғиз қизлари бўлгани билан Икром аканинг прораб, Латофатнинг оддий ўқитувчи бўлиб топганлари нима ҳам бўларди. Мана неча йиллар-ки, Икром ака ҳар ой топганидан ота-онаси билан бирга яшайдиган укаси ҳалокатга учраб ногиронлар аравачасига михланиб қолгандан буён уларнинг жўжабирдек оиласига улуш ажратади. Азалдан ортиқча латта-путтага ҳуши йўқ Латофат эса... Тўғри шу вақтгача ойлигидан орттириб Осиёга сеп қилиб бир нималарни ташлагани рост, бироқ у нарсалар қаёқда-ю, мана бу каталогдаги буюмлар қаёқда?
Барака топсин, Икром ака барини тўғри тушунди. У Латофатга ортиқча таъна қилиб ўтирмай, келаётган бозор куни матиз машинаси шартта бозорга олиб чиқиб сотди-ю, пулини Латофатнинг қўлига тутди:
- Қизимнинг сепини ҳеч кимдан кам қилма...
Сурайё опанинг бош дирижёрлигидаги тўй ҳам ўтди. Тўй куни кимдир икки ёшга ҳавас билан боқди, кимдир эса армон билан...
Армон қилганлар сафининг энг бошида Латофатнинг тоғаси Бердиёр ака ва унинг аёли Салима келинойи туришарди. Бердиёр ака Осиёнинг тўйи ҳақидаги хабарни эшитгач икки юзи қоп-қорайиб, кўзлари ич-ичига ботиб, мунғайиб қолган кенжатойи Жавлонга куйиб аёлига дашном беришдан ўзини тия олмас эди:
- Сенга минг марта айтдим "Тошкандга тушиб Икромжоннинг қўйнига қўл солиб келайлик" деб. Сен бўлсанг қачон қараса оғзимга урдинг: "Латофатхон ундоқ дедилар, Латофатхон бундоқ дедилар, Осиё қизни ҳали бери узатишмас" экан деб. Мана узатишмагани. Сенам аёл бўлиб бўлиб бир бор "Хўп бўлади, отаси" десанг бирор жойинг камайиб-нетиб қолмасди. Ана ўшанда бизга бермай бошқага узатган тақдирларида ҳам бунчалик куймасди болам шўрлик. Менга қара, шу боланг қайсарликка олиб ҳудди катта акангга ўхшаб бир умр уйланмай ўтса уволи сени бўйнингда. Ундан кейин мендан яхшилик кутма.
Салима опа эрининг охирги сўзларидан ўзини ортга ташлади:
- Вой гапингиз қурмасин, отаси?! Бу нима деганингиз? - деди у кўзлари олайиб,- э нафасингизни шамол учирсин-ей? Акам бошқа масала, Жавлонжонингиз бошқа масала. Акам у қизни неча йил яхши кўриб, оила қуришларига саноқли кун қолганда ажралиб қолиб шу куйга тушганлар. Жавлонжонга нима
қилибди? Қизни сўзини олмаган бўлса, ошиқ-маъшуқдек бирга юрмаган бўлса, ўртадаги сиз билан менинг "Шу қизни келин қиламиз" деган гапимизга бўла уйланмай ўтарканми? Хўп қизга дили кетса кетгандир, шу билан дунё тескари айланиб қолибдими? Ҳеч қиси йўқ ҳали Осиёдан ҳам яхшироқ қиз учрайди ўғлимизга, мана кўрасиз!
- Ҳмм,- энсаси қотди Бердиёр аканинг,- тулкиям-чи, узумга бўйи етмагач пуф сассиқ деган экан.
-Вой, мен нима дедим? - астойдил эридан ўпкалади Салима келинойи, мен Осиёхонни ёмон демадим-ку? Шунчаки тақдир эмас экан деган маънода гапирдим, холос. Дарров ўзингиз ҳам нотўғри тарафга буриб юборверманг-да гапни?! Тақдир бўлмаса минг урининг қўлингиздан бир иш келмайди. Мен сизга айтсам...
- Айтмай қўяқол, ўша гапингни,- беҳафсала қўл силтади Бердиёр ака,- сенга қоп-қоп гап бўлса. Ўша гапни керак жойда ишлатишни билганингда эди. Эҳ...
Салима келинойи жаҳл билан қўл силтаб чиқиб кетган эрининг ортидан алам билан термулиб қолди.
Унга иккинчи бора Осиёни оппоқ келин кўйлакда кўрганда алам қилди. "Вой-ей, бир қошиқ сув билан ютгулик париваш келин бўлибди-ю, бу қиз? - дея ўзидан ўпкалади у,- отаси айтгандек вақтида отни қамчиламаган мен аҳмоқ. Шундоқ қизни келин қилиб туширганимизда борми? -Салима келинойи соддадил бўлгани билан кўнглида кири йўқ аёл эди, у ўзларига келин бўлиш насиб қилмаган бўлса ҳам Осиёни чин дилдан дуо қилишни унутмади,- илойим бахтинг ўзингга ўхшаб чиройли бўлсин, гўзал қизим. Ҳар бандага ўғил-қизининг саодатидан ортиқ нимаям керак?!"
Осиёнинг келин кўйлагида кўриб маҳлиё бўлган фақатгина Салима келинойи эмасди. Унга никоҳ оқшомида кўзи тушган Сурайё опанинг қавми-қариндоши ҳам, дугоналари ҳам қизнинг чиройидан кўз уза олмай қолишганди.
- Вой-бў, Сурай, -деди Сурайё опанинг ўзига ўхшаган оғзи ботир, шалдир-шулдир катта аммаси Холисхон,- бу дейман келин олишниям бизнес қилиб юборибсан-ку? Сув ичса томоғидан, сабзи еса биқинидан кўринади деган подишоҳнинг қизларига ўхшайди-ю бу келининг? Аммо лекин ёлғизгинанг Умиджоннинг ҳам пешонаси ҳўпам ярқираган экан.
- Мани туққан болам чаканами, амма? -деди Сурайё опа гап келганда аммасини ҳам аяб ўтирмай,- ҳудди унинг бирор қусури бордек гапирасиз-а? Умиджон эмас, бу қиз жон десин шундоқ йигитга тегаётганига? Ўғлим ой деса ойдек, кун деса...
- Ҳа бўлди, бўлди,- деди шарақлаб кулганча Холисхон аммаси,- билмай мақтаб қўйибман. Бу дунёда энг олийнасаб аёл сен, энг келишган йигит ўғлинг эканлиги ёдимдан чиқибди. Бўлди тавба қилдим. "Виновать, виновать..."
- Шундоқ бўлсин, аммажон,- юзи ёришди Сурайё опанинг,- келинни келмасдан мақтайверманглар.
Аввал енгимдан кириб ёқамдан чиқиб ўзини кўрсатсин. Мақтовга сазовор иш қилсин. Ҳамма нарса мавриди билан. Ҳалитдан мақтаб бошимизга чиқариб олсак, кейин "Тушмайман" деб асабимизни **** таранг қилиб юрмасин.
- Ҳаммага тиши ўтсаям сенга тиши ўтмаса керак бу келинни. Сени Сурайё деб қўйишибди ахир,- деди Холисхон амма савлат тўкканча,- шундоқ чет элларга ҳам донғи овоза бўлган кимсан Адҳамжонни гаҳ десанг қўлингга қўндирволганингдан кейин, бу муштдек қиз ким бўлибди? Ўзи сен аммангга ўхшайсан, яъни менга. Шунинг учун, ҳадемай қайноналик илмидан ҳам сенга бас келадигани топилиши амримаҳол . Мана мени айтди дейсан.
Аммасининг гаплари Сурайё опани яна бир қоп семиртирди. У кўпинча бошқа опа-сингилларига нисбатан табиатан кўнгилчан бўлган онасига эмас, балки ўтли-шудлик мана шу Холисхон аммасига ўхшашидан фаҳрланарди. Сурайё опа ҳозир ҳам ана шу фаҳр туйғусини туйганча бошқа даврадаги аёллар билан сўрашгани йўл олди.
Бу вақтда... Умид билан Осиё ўз оламларида бахтдан маст эдилар.
-Бахтлимисиз? -сўрарди йигит кўзлари билан ёнидаги ўн беш кунлик ойдек тўлган келинчакнинг нигоҳларини ва ниҳоят тутиб.
Келинчак эса ҳуркак нигоҳларини ундан олиб қочганча ўзича ўпкаланарди:
-Вой манави кишимни? Шунча одам кўзлари билан бизни кузатиб ўтирибди, буларни қилган ишларини? Ҳудди аввал мени кўрмагандек. Ахир кузатувчилар орасида аям, холаларим , яна бошқа кўплаб яқин танишларимиз бор. Уят эмасми? Улар нима деб ўйлайди? "Осиё ичидан пишган писмиқ қиз экан?" дейишса-я?
Ўзи Элнорага ўхшаган бўлишим керак эди. Унга атрофдагиларни нима дейишларини қизиғи йўқ. Ўзи тўғри деб ҳисоблаган фикридан ҳеч ким уни қайтариб бўпти! Мана ҳозир ҳам мазза қилиб завқланиб ўтирибди. Орада икки марта келиб қулоғимга "Намунча ҳамма **** сен қуруқ қолгандек тўмтаясан, умрингда бир марта бўладиган такрорланмас оқшомда бундоқ бетингни очиб завқланиб ўтир" деб уқтириб кетди. Яхши-ки, юзимдаги ҳаррирни олишга уната олмагани. Йўқса...
Сал аввал давранинг тўрига бўлажак қайнотам ва қайнонамни чақиришди. У кишининг, яъни қайнотамнинг жамоадошлари ҳам тўйга таклиф қилинган экан. Сўз навбати жамоадошларга теккач, ўртада қайнотамни табриклаб у кишининг устиларга зарбоф тўн кийдиришди. Айтишлари бўйича қайнотам (эртадан мен уларни адажон деб чақира бошласам керак) аллақайси халқаро танловда ғолибликни қўлга киритган эмишлар. Таомил бўйича Умид ака иккимиз тик туриб уларга таъзим бажо келтирдик. Қайнотам биз томонга қўллари кўксида тавозе билан кулимсираб қараб қўйдилар. Қарашлари бирам меҳрибон. Ё менга шундай туюлдимикан? Йўғ-ей, у кишининг самимийлиги юз-кўзларидан шундоқ билиниб турибди.
Мен Умид ака билан унаштирилгач, қизиқиш устун келиб бўлажак қайнотамнинг маърузаларини тармоқдан излаб топгандим. Шунда билдим-ки, аям бежизга у кишини ҳурмат қилмаган эканлар...