Жонли идиш-товоқ: Ўзбекистон қўл меҳнатига бўлган модани қайта тикламоқда
Мен эрта уйғонаман, қачонки қуёш Фарғона водийсидаги Риштаннинг кичик шаҳарчаси томларини илк бор олтин рангга бўяй бошлаганда. Бу ерда, чанғли кўчалар ва янгидан пиширилган паловнинг ҳидлари орасида, асрлар давомида усталарнинг қўлида гил жонланади. Менинг исмим Шавкат, мен бешинчи авлоддаги керамика устасиман ва ҳар куни шу юмшоқ, эгилувчан материални қўлга олиб, уни оддий идишдан кўра кўпроқ нарсага айлантириш учун ҳаракат қиламан. Бугунги кунда ўзбек керамикаси – бу оддий сув сақлаш учун хумлар ёки чой учун пиёлалар эмас, балки бутун дунёни забт этаётган ҳақиқий мода тенденцияси. Ва мен сизларга бунинг қандай рўй берганини, нима учун гил қайта қадрга кирганини ва Тошкентдан Парижгача бутиглар расталарида кўрадиган ёрқин нақшлар ортида нималар яширинганини ҳикоя қилмоқчиман.
Биз ўзбеклар учун гил бу ертўладан кўра кўпроқ нарсадир. Бу бизнинг тарихимиз, бизнинг қалбимиз. Археологлар айтишича, ҳозирги Ўзбекистон ҳудудида биринчи керамика буюмлари эрамиздан аввалги даврларда пайдо бўлган, сирланган керамика эса, қуёшда бирюза ва кобальт каби жилваланадиган ўша машҳур керамика, VIII асрда пайдо бўла бошлаган. Ўшандаёқ усталар фақат утилитар буюмларни эмас, балки ҳақиқий санъат асарларини яратишни билишган. IX–XII асрларда бизнинг идишларимиз Ипак йўли бўйлаб машҳур бўлган – уларни Хитойдан Эронгача бўлган археологик қазувларда топадилар. Ва XVI асрда ўзбек керамикасига хитой фарфоридан илҳомланган кўк ранг кириб келган. Тасаввур қилинг: бу чуқур, деярли космик тон бизнинг визит картамизга айланди ва ҳали ҳам Риштан, Гиждувон ва Самарқанд нақшларида устувор бўлиб келмоқда.
Аммо бугунги кунга қайтайлик. 2025 йилда ўзбек керамикаси ҳақиқий қайта тикланиш даврини бошидан ўтказмоқда. Агар ўтган асрнинг 90-йилларида кўплаб усталар, шу жумладан менинг отам, кундалик эҳтиёжларини қийинлик билан қоплашган бўлса, ҳозир буюртмалар бутун дунёдан келмоқда. Ўзбекистон ҳунармандлари уюшмаси маълумотларига кўра, фақат 2024 йилнинг ўзида керамика маҳсулотларининг экспорти 35%га ўсди ва деярли 12 миллион долларга етди. Бу фақат рақамлар эмас – бу бизнинг меҳнатимиз, бизнинг анъаналаримизнинг яна марказда эканлигини тан олишдир. Нима учун? Чунки дунё пластикдан, бир марталик нарсалардан чарчаган. Одамлар қўл билан ясалган, жон-дили билан яратилган нарсани хоҳлашади. Ва бизда бу бор.
Бугун Инфо: янгиликлар ва қизиқарли ҳикоялар
Жонли идиш-товоқ: Ўзбекистон қўл меҳнатига бўлган модани қайта тикламоқда
Мен эрта уйғонаман, қачонки қуёш Фарғона водийсидаги Риштаннинг кичик шаҳарчаси томларини илк бор олтин рангга бўяй бошлаганда. Бу ерда, чанғли кўчалар ва янгидан пиширилган паловнинг ҳидлари орасида, асрлар давомида усталарнинг қўлида гил жонланади. Менинг исмим Шавкат, мен бешинчи авлоддаги керамика устасиман ва ҳар куни шу юмшоқ, эгилувчан материални қўлга олиб, уни оддий идишдан кўра кўпроқ нарсага айлантириш учун ҳаракат қиламан. Бугунги кунда ўзбек керамикаси – бу оддий сув сақлаш учун хумлар ёки чой учун пиёлалар эмас, балки бутун дунёни забт этаётган ҳақиқий мода тенденцияси. Ва мен сизларга бунинг қандай рўй берганини, нима учун гил қайта қадрга кирганини ва Тошкентдан Парижгача бутиглар расталарида кўрадиган ёрқин нақшлар ортида нималар яширинганини ҳикоя қилмоқчиман.Давомини сайтимизда ўқинг "Bugin.Info"
Биз ўзбеклар учун гил бу ертўладан кўра кўпроқ нарсадир. Бу бизнинг тарихимиз, бизнинг қалбимиз. Археологлар айтишича, ҳозирги Ўзбекистон ҳудудида биринчи керамика буюмлари эрамиздан аввалги даврларда пайдо бўлган, сирланган керамика эса, қуёшда бирюза ва кобальт каби жилваланадиган ўша машҳур керамика, VIII асрда пайдо бўла бошлаган. Ўшандаёқ усталар фақат утилитар буюмларни эмас, балки ҳақиқий санъат асарларини яратишни билишган. IX–XII асрларда бизнинг идишларимиз Ипак йўли бўйлаб машҳур бўлган – уларни Хитойдан Эронгача бўлган археологик қазувларда топадилар. Ва XVI асрда ўзбек керамикасига хитой фарфоридан илҳомланган кўк ранг кириб келган. Тасаввур қилинг: бу чуқур, деярли космик тон бизнинг визит картамизга айланди ва ҳали ҳам Риштан, Гиждувон ва Самарқанд нақшларида устувор бўлиб келмоқда.
Аммо бугунги кунга қайтайлик. 2025 йилда ўзбек керамикаси ҳақиқий қайта тикланиш даврини бошидан ўтказмоқда. Агар ўтган асрнинг 90-йилларида кўплаб усталар, шу жумладан менинг отам, кундалик эҳтиёжларини қийинлик билан қоплашган бўлса, ҳозир буюртмалар бутун дунёдан келмоқда. Ўзбекистон ҳунармандлари уюшмаси маълумотларига кўра, фақат 2024 йилнинг ўзида керамика маҳсулотларининг экспорти 35%га ўсди ва деярли 12 миллион долларга етди. Бу фақат рақамлар эмас – бу бизнинг меҳнатимиз, бизнинг анъаналаримизнинг яна марказда эканлигини тан олишдир. Нима учун? Чунки дунё пластикдан, бир марталик нарсалардан чарчаган. Одамлар қўл билан ясалган, жон-дили билан яратилган нарсани хоҳлашади. Ва бизда бу бор.