Dəmir

atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir (Latın. Ferrum dan)
Bununla yanaşı, dəmirdən bəhs edilən “Hədid” surəsinin 25-ci ayəsində çox maraqlı 2 riyazi şifrə var.
“Əl-hədid” Quranın 57-ci surəsidir. “Əl-hədid” sözünün ərəb dilindəki say dəyəri, yəni əbcədi 57-dir.
Təkcə “hədid” sözünün əbcədi 26-dır. 26 isə dəmirin atom nömrəsidir.
dünya səthində ən məşhur dördüncü mineral və yer qabığında ən çox olan metaldır. Yer kürəsinin mərkəzindəki maye nüvənin də tək bir dəmir kristalı olduğu təxmin edilməklə birlikdə, dəmir nikel ərintisi olma ehtimalı daha yüksəkdir. Dünyanın mərkəzindəki bu qədər yüksək miqdardakı sıx dəmir kütləsinin dünyanın maqnetik sahəsinə təsir etdiyi düşünülməkdədir.
Demir metalı, dəmir cevherlerinden əldə edilir və təbiətdə nadir hallarda elementel halda tapılar. Metalik dəmir əldə etmək üçün, cövhərdəki katışkıların (İndg: impurity) kimyəvi indirgenme yolu ilə uzaqlaşdırılmaları lazımdır. Demir, əslində böyük ölçüdə karbon bir xəlitə olaraq qəbul edilə biləcək olan polad istehsalında istifadə edilər.
Demir, karbonla birlikdə 1420-1470K istiliyə qədər qızdırılıb ibarət maye ergiyik% 96,5 dəmir və% 3,5 karbon ehtiva edən bir qarışığı və çuqun və ya pik olaraq adlandırılır. Bu məhsul incə ətraflı şekiller halında dökülebilirse də, ehtiva etdiyi karbonun çoxunu uzaqlaşdırmaq məqsədiylə dekarbürize edilmədiyi müddətcə, işlenebilmek üçün çox kövrəkdir.
Dəmirin kəşfi, ondan istifadə nəticəsində təsərrüfatın bütün sahələri, xüsusən sənətkarlıq görünməmiş sürətlə inkişaf etdi. O vaxta qədər olmayan bir sıra əmək alətləri-mişar, məngənə, müxtəlif qaşovlar, qayçı, qıfıl, açar kimi əşyalar düzəldildi.
Biz həddindən artıq möhkəm olan və insanlara fayda verən dəmiri də endirdik…” (Hədid surəsi, 25)
Dəmirin kəşfi bəşər tarixinin ilk mərhələsi olan ibtidai icma quruluşunun dağılmasına səbəb oldu.
Ölkəmizdə Dəmir dövrünün nailiyyətlərini sinəsində yatıran Sarıtəpə, Qaratəpə, Uzuntəpə kimi yaşayış yerlərimiz olmuşdur.
_DARKMEN_