QUR'ONI KARIM

Ўтган
Китобларга нисбатан
Қуръоннинг тутган ўрни
қандай?
Жавоб: Аллоҳ таоло
Қуръонда деди
«Сизга (эй Муҳаммад
соллаллоҳу алайҳи ва
саллам) ўзидан олдинги
китоб(ларни)
тасдиқлаувчи ва у
(китоблар) устида гувоҳ
бўлган бу Китобни
ҳаққирост нозил
қилдик» (Моида: 48).
«Ушбу Қуръон Аллоҳдан
ўзга биров томонидан
тўқилган бўлиши
мумкин эмас. Балки, У
бутун оламлар
Парвардигори
томонидан келган ва
(ҳақ эканлигига) шак-
шубҳа бўлмаган Ўзидан
аввалги (Таврот, Инжил
каби) нарсаларни
тасдиқловчи ва (шариат
ҳукмларидан иборат)
муфассал
Китобдир» (Юнус: 37).
«(Ушбу Қуръон) тўқиб
чиқариладиган сўз эмас,
балки ўзидан аввалги
нарсаларни (яъни
самовий китобларни)
тасдиқ этувчи, унга
иймон келтирадиган
қавм учун барча
нарсаларни муфассал
баён қилиб берувчи
ҳидоят ва раҳмат (бўлган
бир Китобдир)» (Юсуф:
111).
Муфассирлар айтганлар:
«Ўзидан аввалги
китобларга гувоҳ ва
уларни тасдиқловчи
эканининг маъноси –
уларда бўлган саҳиҳ-
рост гапларни
тасдиқлайди, уларга
киритиб юборилган
тўқима ва
ўзгартиришларни рад
этади, уларни мансух
қилади ё қолдиради,
демакдир. Шунинг учун
илгариги китобларни
қўлда тутган тўғри
фикрли ҳар бир инсон
Қуръонга бўйсинувчи
бўлади, Аллоҳ таоло
айтганидек: «Биз
(Қуръондан) илгари
Китоб (яъни Таврот,
Инжил) ато этган зотлар
(яъни яҳудий ва
насронийлар орасидаги
мўминлар) унга (яъни
Қуръонга) иймон
келтирурлар. Қачонки
уларга (Қуръон) тиловат
қилинса улар: «Бизлар
унга иймон келтирдик.
Албатта, у
Парвардигоримиз
томонидан бўлган
Ҳақиқатдир. Шак-
шубҳасиз, бизлар
(Қуръон нозил
бўлишидан) илгари ҳам
мусулмонлар (яъни
Аллоҳни ягона билиб
бўйсунувчилар) эдик»,
дерлар» (Қасас: 52, 53).
81-савол: Барча халқ ва
миллатлар Қуръон
хусусида ўзларига
нимани лозим тутишлари
керак?
Жавоб: Унга зоҳиру
ботинда эргашишлари,
уни маҳкам тутишлари
ва ҳаққини адо
этишлари лозим бўлади.
Аллоҳ таоло деди: «Мана
бу эса Биз нозил қилган
муборак Қуръондир! Бас,
унга эргашингиз ва
(Аллоҳдан)
қўрқингиз!» (Анъом: 155)
.
«(Эй инсонлар), сизларга
Парвардигорингиздан
нозил қилинган нарсага
(Китобга) эргашингиз,
ундан ўзга (шайтон ва
ёмон олимлар каби)
«дўстларга»
эргашмангиз!» (Аъроф: 3)
.
«(Уларнинг ораларида)
Китобни маҳкам ушлаган
ва намозни тўкис адо
қилган зотлар ҳам борки,
албатта Биз ўзларини
тузатувчи кишиларнинг
ажр-мукофотини зое
қилмагаймиз» (Аъроф:
170).
Расулуллоҳ соллаллоҳу
алайҳи ва саллам
Аллоҳнинг Китоби
хусусида шундай васият
қилганлар: «Аллоҳнинг
Китобини ушлангиз ва
уни маҳкам тутингиз!»1
Алий розияллоҳу
анҳудан ривоят
қилинган ҳадисда:
«Албатта, ҳали фитналар
бўлажак». Мен дедим:
«Улардан чиқиш йўли
қандай, ё Расулуллоҳ?» У
зот: «Аллоҳнинг Китоби»,
дедилар.2

Shu kunlarda ba'zi kishilar kashf
qilgan Qur'oni Karimdagi ajoyib
raqamlarni internet ummonida
tarqalishi davom etmoqda. Bu
raqamlar insonni juda hayratga
soladi. Masalan dunyo va oxirat
so'zi Qur'oni Karimda bir xil
sanoqda har biri 115 martadan
kelgan
ekan. Xuddi shunga oxshash
Malak va Shayton kalimasi har biri
88
martadan kelgan. O'lim va hayot
o'rtasidagi qarama- qarshilik ham
har biri 145 martadan kelgan.
Shuningdek ayol va erkak
kishining
zikri ham bir xil, har biri 24
martadan zikr qilingan. Yana bu
kashfiyotda aniq bo'lishicha
namoz o'zining besh vaqti bilan
birgalikda quronda besh marta
zikr qilingan. Oy so'zi esa quroni
karimda 12 marta zikr qilingan,
kun esa 365 marta. Insonni eng
hayratda qoldiradigani shuki
yerda quruqlik bilan suvni zikri.
Quruqlikni zikri quroni karimda
13 marta, dengizniki esa 32
marta
zikr qilingan. Ikkisini qo'shsangiz
45 chiqadi. Agar har bir raqamni
foiz (%) hisobida chiqarsangiz
28.88 quruqlik nisbati, suvning
nisbati esa 71.12 chiqadi. Bu esa
hozirgi geografik hisoblarni ayni
o'ziga to'g'ri keladi, hammaga
malumki bundan 1424 yil oldin
insonlar bu haqiqatni geografik
tarzda aniq bilishmagan. (siz bu
haqiqatni bayon qilish uslubiga
yaxshilab bir nazar tashlang.
Shoshib- pishib "mana bunday
ekan, kashf qildim men o'zim"
deyilmagan. Zero bir yangilik
ro'yobga chiqqanda shoshib
maqtanish, yoki uni kashf qilgan
kishini ismini e'lon qilish insonlar
tabiatiga xosdir) Rosululloh
(S.A.V) esa yozishni bilmaganlar,
geografiya bilan ham
shug'ullanmaganlar. Bu insonni
hayratda
qoldiradigan dalil aqlli (qalb ko'zi
ko'r bo'lmagan) har qanday
insonga qur'onni ilohiy kitob
ekanini, (bazi bir
tushunmaydigan
kimsalar aytganidek qur'on ertak
kitob emasligini) bilishga
kifoyadir.

Tarjimon haqida
Abdulaziz Mansur Dadajon o'g'li O'zbekiston Respublikasi Farg'ona viloyatining Mindon qishlog'ida 1944 yili tavallud topgan. O'n yillik o'rta ta'lim maktabini bitirgach, ishlab chiqarishdan ajralmagan holda viloyatning ko'zga ko'ringan ulamolari huzuriga qatnab islomiy fanlardan ta'lim olgan.
1975 yilda Toshkent Islom institutiga o'qishga kirib, uni 1979 yili xatm qildi. 1980-1981 yillari Sudandagi «Ummu Durmon» islom jomeasida tahsil ko'radi. 1983 yilgacha «Sovet sharqi musulmonlari» jurnalida mas'ul kotib lavozimida ishlab kelib, shu yildan to 1993 yilga qadar O'zbekiston musulmonlari idorasining fatvo bo'limi mudirligi vazifasida ishladi. 1997-1998 yillari O'zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo'yicha qo'mitada bo'lim mudiri, 1998-2000 yillarida esa, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining millatlararo munosabatlar va din ishlari bo'yicha davlat maslahatchisi lavozimida ishlagan. 2000 yilning may oyidan to hozirgi kunga qadar Toshkent Islom Universitetida ilmiy meros va diniy tadqiqotlar bo'yicha prorektor bo'lib ishlab kelmoqda.
Abdulaziz Mansur Toshkent va Buxoro madrasalarida dars berish barobarida matbuotda ilmiy maqolalari bilan muntazam qatnashib kelgan. Adabiy diniy merosimizni o'zbek tiliga tarjima qilishda Abdulaziz Mansur keng faoliyat ko'rsatib kelmoqda. «Ming bir hadis», «Aqoidi Tahoviya», «Fiqhi akbar», «Bad'ul-amaliy», «Aqoidi nasafiya», «Unvonul-bayon», «Atvoquz-zahab» kabi asarlarni arab tilidan o'zbek tiliga mahorat bilan o'girgan. Bundan tashqari Abdulaziz Mansur Respublikada chop etilayotgan ko'pdan-ko'p diniy kitoblar nashrida mas'ul muharrirlik qilib keladi. Xalqimizning ma'naviy saviyasini yuksaltirishda bu islomshunos olimning bajarib kelayotgan xizmatlari tahsinga loyiqdir.

TARJIMA HAQIDA
Ma'lumki, Qur'oni karim Alloh taolo tomonidan Payg'ambarimiz Muhammad alayhissalomga 23 yil mobaynida sura, oyat tarzida elchi farishta–Jabroil alayhissalom orqali ilohiy vahiy sifatida, arab tilida, og'zaki nozil qilingan. Islom dini ta'limotining asosiy manbalari (Qur'on, Sunnat, Ijmo', Qiyos)ning birinchisi sanalmish bu Kalomi sharifning til va bayon jihatidan ilohiy mo''jizaligi ham uni arab tilida o'qib, fikr yuritgandagina namoyon bo'ladi. Boshqa har qanday tilga o'girilganda Qur'on tiliga xos xususiyatlar, nazmiy uslub, maftunkor ohang va ruhiy ta'sir o'z kuchini yo'qotadi. Tarjimon har qancha mahoratli, tajribali lug'atga boy bo'lmasin, oyatlarning arabcha holidagi mazmunini boshqa tilda mukammal ifoda eta olmaydi. Bu inkor etib bo'lmas haqiqat.
Arab tilida o'qib anglash esa, hammaning ham imkon darajasida emas. Hatto arablarning o'zlari ham Qur'on oyatlarini to'la tushuna olmasliklarini tan oladilar. Ulug' sahobalar ham ko'pdan-ko'p oyatlar mazmunida bahslashib, bir yechimga kelisha olmay, Rosul alayhissalomning o'zlaridan so'rab, aniqlab olganlari to'g'risida sahih hadislar mavjud.
Qur'oni karimni boshqa tillarga tarjima qilish harakati ancha qadimdan boshlangan. Ayniqsa, arab bo'lmagan halqlarning islomga kirishlari bu harakatga asosiy sabab bo'lgan. Garchi islom ulamolari oyatlarni har qanday tilda sharhlab tafsir qilishga ruxsat bersalar-da, biroq so'zma-so'z tarjima qilib yozishga mutloqo izn bermaganlar, zero tarjimani yozib qo'yishlik bilan Qur'on mazmuni shundangina iborat degan iddao bo'ladi, deb uning mas'uliyatidan qo'rqqanlar. Shuning uchun ajdodlarimiz merosida o'zbekcha tafsirlar ko'p. Ammo sof

Ammo sof ona tilimizdagi tarjimalarni deyarli uchratmaymiz.
Keyingi asrlarda Qur'oni karim jahon xalqlarining ko'pgina tillariga tarjima qilindi. Shuningdek, o'zbek tilida ham bir qancha tarjimalar paydo bo'ldi. Endilikda bu jarayon yanada kuchayib borishi tabiiy. Bas, shunday ekan, bu sohada kundan-kunga taraqqiyot sari intilish maqsadga muvofiqdir. Avvalgi tarjimalarda uchragan tarjimalarda uchragan kamchiliklarni takrorlamagan holda, tobora sifatli tarjima va tafsirlarni ta'lif etish yangi ulamolarining sharafli vazifalaridandir.
Binobarin, shu jarayonni davom ettirishdek mas'uliyatni zimmamizga olar ekanmiz, bunda mutlaqo xato nuqsonlar yo'q, degan fikrdan yiroqmiz. Beayb-Parvardigor.
Yangi tarjimaning o'ziga hos hususiyatlari asosan quyidagilardan iborat:
1. Tarjima hanafiylik mazhabiga muvofiq holda tayyorlandi. Boshqa mazhablar bilan qiyosiy tafsirlar izohda ko'rsatib borildi.
2. Oyatlar mazmunini imkoni boricha so'zma-so'z ifodalashga harakat qilindi. Qo'shimcha, yordamchi so'z va iboralar qavs ichida berildi.
3. Murakkabroq va sharhga muhtoj oyatlarga sahifa ostida izoh berildi.
4. Amalda bo'lib kelgan kirill yozuv qoidalariga rioya qilindi. Ya'ni 1990 yillardan boshlab, asosan diniy adabiyotlarda buzila boshlagan imlolar tiklandi. Masalan: Iso, imon, rab, rasul, sahih, Arafot, salavot kabi arabchadan o'tib qolgan so'zlarni ba'zilar arab talaffuziga moslashtirmoqchi bo'lishib, keyingi paytda Iyso, iymon, Robb, Rosul, sahiyh, Arofat, solavat shaklida yozishga o'tgan edilar. Vaholanki, umumiy urfda chet so'zlar qaysi tilga ko'chib o'tsa, o'tgan so'z o'sha tilning tovush va imlo qoidalariga bo'ysunishi lozim. Qur'on oyatlari qiroatida yoki arabcha jumla tarkibida talaffuz etilgandagina tajvidga rioya etilishi kerak bo'ladi. Agar biz arabchadan o'tgan barcha so'zlarni tajvidga binoan yozadigan va talaffuz etadigan bo'lsak, kitobxonlarning o'qishi va anglashiga katta qiyinchiliklar tug'dirib qo'yamiz.
Eng muhimi, mushafning ushbu tarjimasida juda omonatdorlik bilan, ya'ni arabchada qanday bo'lsa, o'zbekchada ham o'sha mazmunni to'la saqlab qolishga harakat qilindi. Biror maqsadda bo'rttirish yoki o'zgartirish kabilardan xoli.
So'zimiz intihosida aziz kitobxonlardan bandai ojizning sahvlarinima'zur tutishlarini, tarjima to'g'risidagi o'z fikr mulohazalarini bildirgudek bo'lsalar, mamnuniyat bilan qabul etib, keyingi nashrlarda ularni inobarga olishimizni bildiramiz.
Abdulaziz Mansur.

Telefo'n Kiling