Nematodlar genellikle toprakta,

suda ve çürümekte olan organik
maddelerde yaşarlar. Birçok türleri
de bitkilerin çeşitli kısımlarında
beslenir ve zararlı olurlar. Bitkilerde
beslenen ve zarar yapan bu gibi
nematodlara “bitki paraziti
nematodlar” adı verilir.
Bitki paraziti nematodlar 0.2-5 mm
boylarında ve mikroskobik
canlılardır. Bunların bulundukları
ortamlardan elde edilmeleri,
tanınmaları güç ve yorucu bir iştir. Bu
nedenle uzun yıllar bu canlılar
üzerinde, böcekler ve diğer
hayvansal zararlılara kıyasla daha az
çalışma yapılmıştır. Fakat giderek
bilim ve tekniğin ilerlemesi ile
olanaklar artmış, buna paralel olarak
bu zararlılar üzerinde de çalışmalar
ilerlemiştir.
Pek çok nematod türünün görünüşü
iplik şeklinde olmasına rağmen bazı
türlerin dişilerinde, vücut şekli
değişiklik göstermektedir. Bazı
nematodların ergin dişilerinin
vücutları torba, armut, küre veya
limon şeklindedir. Ergin erkekler ise
solucan benzeri ince uzun ve silindir
şeklindedir.
Nematodlar genellikle renksiz ve
saydamdırlar. Fakat aldıkları
besinlere göre farklı renklerde
görülebilirler.
Nematodların ergin öncesi
dönemlerine böceklerde de olduğu
gibi larva ismi verilir. Larvalar
genellikle 4 gömlek değiştirdikten
sonra ergin olurlar. Kuraklık ve
besinsizlik gibi uygun olmayan
koşullarda farklı dönemlerde uyuşuk
halde canlılıklarını yıllarca
sürdürebilirler. Eğer koşullar bütün
yıl uygunsa devamlı çoğalarak
zararlarına devam ederler.
Bitki paraziti nematodlar
bitkilerdeki beslenme şekillerine
göre 3 gruba ayrılırlar:
1. İç parazit nematodlar
(Endoparazit nematodlar): Bunlar
bitki dokuları içinde gelişmelerini
tamamlayan ve genellikle doku içine
yumurta bırakan nematodlardır.
Çoğu bitki köklerinde yaşadığı gibi
bazı türleri konukçu bitkilerin sap,
gövde, yaprak, çiçek ve tohumları
içinde yaşar ve beslenirler.
2. Yarı iç parazit nematodlar (Yarı-
endoparazit nematodlar): Bu
gruba giren nematodlar, başlarını
bitkilerin kök ve kökcüklerinin içine
sokmak suretiyle beslenirler ve
yaşamlarını sürdürürler. Vücutları
kök dışında olduğu için
yumurtalarını dışarı bırakırlar.
3. Dış parazit nematodlar
(Ektoparazit nematodlar): Bu
gruba giren nematodlar başlarını
bitkilerin kök ve kökçüklerinin içine
sokmadan sadece iğne benzeri bir
yapıda olan “stylet” lerini bitki
köküne sokarak beslenirler ve
yaşamlarını sürdürürler. Vücutları
kök dışında olduğu için
yumurtalarını dışarı bırakırlar.
Bu gruplardaki nematodlar
gelişmelerinin herhangi bir
döneminde kendilerini bitkiye
sabitledikleri gibi (kalıcı
nematodlar) bazen bitkiyi terk
etmektedirler (göç edici
nematodlar).
Toprağın yapısı ve nem durumunun
nematodlar üzerinde etkisi fazladır.
Toprak yüzeyi kuru olduğu zaman
aşağıya ve yüzeydeki nem uygun
şartlara döndüğü zaman tekrar
yukarıya doğru hareket ederler.
Konukçu bitkilerin, kök sisteminin
derinliğine bağlı olarak 3-6 m’ye
indikleri görülebilse de
nematodların en yoğun oldukları
toprak derinliği 10-30 cm dir.
Nematodlar aliviyonlu ve kumlu
toprakları çok severler. Toprağın
nemli olması nematodların
faaliyetini arttırmaktadır. Bu nedenle
toprak neminin çok değiştiği
yüzeyden itibaren 5 cm kadar olan
derinlikdeki topraklarda
nematodlara çok az rastlanır veya hiç
rastlanmaz.
Nematodlar toprakta çok ağır
hareket ederler. Uygun koşullarda
yılda birçok döl vermelerine rağmen
bulundukları yerde kendi hareketleri
ile yayılmaları çok kısa mesafelerde
olur. Nematodların büyük bir
çoğunluğu kendi hareketleri ile
toprakta yılda azami 1 m yol alırlar.
Bu nedenle nematodla bulaşık yerler
arazide yer yer belirtiler şeklinde
kendini belli eder.
Nematodların yayılma şekilleri
1. Yağmur ve sulama suları ile,
2. Rüzgarla,
3. Bulaşık bitki artıkları ile,
4. İnsan ve hayvanların ayaklarına
yapışan bulaşık toprak parçaları ile,
5. Toprak işleme aletleri ile,
6. Bulaşık sebze fideleri, meyve
fidanları, soğanlı bitkiler ve bitki
tohumları ile taşınırlar.
Nematodlar tarafından zarar gören
bitkilerde diğer hastalık nedeni
mikroorganizmaların (bakteri,
fungus ve virus) faaliyetleri
kolaylaşır ve çoğunlukla bitkilerde
nematod zararı yanında başka bir
hastalığa da rastlanır.