Ибр Умар разияллоху анхудан рыбаят

кылынат: «Аллах аларды аталарына жана балдарына жакшылык кылганы учун гана аброр (жакшылар) дап атаган. Дал эле ата – энендин сенде акысы болгондой, баланын да сенде акысы бар».
Тушундуруу: Аллах Таала Озу суйгон пенделеринин кээ бироолорун «аброр» деп атаган. Абдуллах ибн Умар разияллоху анху ошол пенделерди Аллах Таала эмне себептен булл наам менен наамдаганынын себебин баян кылууда. Аллах Таала ал педелерин ата – энелерине жана балдарына жакшылык кылгандыгы учун «аброр» - «жакшылар» деп атаган экен.
Демек, ата-энесине жакшылык кылып, бала-чакасына жакшылык кыла албагандар аброр боло албайт экен. Ошондой эле бала- чакасына жакшылык кылып, ата-энесине жакшылык кылабагандар да аброр боло албайт. Ата-эненин балада канчалык акысы болсо, бала-чаканын ата-энеде ошончо акысы бар. Окунучтуусу, копчулугубуз ушул акыйкатты толук тушуно албайбыз. Балдарыбыздын биздеги акысын унутуп коебуз.
Копчулугубуз ал эмес балдарыбыздын бизде эмне акылары бар экенин да толук билбейбиз. Келгиле эмесе ошолондун кээ бирлери менен таанышып чыгалы:
1.Ата-теги.
Никенин негизги максаттарынын бири ата-тек, уруктун сакталышы. Ансыз уй-булода, коом да болбойт. Ата-энеси никеден откон, таза-аруу жашаганда гана перзенттин ата-теги анык, таз болот. «Эптеп тороп алгандар» эртеге балдары чоноюп тууган-уругум ким десе эмне деп жооп беришет. Акыреттегисин айтпай эле коелу.
2.Болочок перзентке татыктуу апа жана ата тандоо.
Исламда бала али дуйного келе электен мурда, уй було курууга даярдык корулуп аткан мезгилден баштап ал жонундо ойлонууга, кам корууго ага татыктуу ата-эне тандоого чакырат.
«Талхийс» аттуу китепте Айша разияллоху анхадан рыбаят кылынат: «Сиздер оз урпактарынызга татыктуу жуп танданыздар. Озунорго татыктууларга уйлонгуло жана аларга никелеп бергиле».
Ибн Можа жана Дора Кутний рибаят кылган.
Уй-було курганда болочок омурлук жардын динине, адеп-ахлагына, адамдык сыпаттарына озгочо этибар беру керек.
Анын байлыгына, сулуулугуна, «кыйындыгына» эмес. Себеби алардагы сезимдер,
жакшылыктар же жаман адаттар да балага кочуусу далил талап кылбай турган
чындык.
3.Эмизуу.
Туулган бала алгач эмизууго муктаж болот. Бул болсо энесинин милдети. Шариатка ылайык келген себепке байланыштуу эне эмизе албаса эмизуучуну табу жана анны ыраазы кылуу атанын милдети. Тарыхтан маалым болгондой адамзатка руханый байлык тартуулаган улуу алым-уламаларга балалык мезгилинде ата-энеси арам кесип менен табылган бир тиштем да даам жегезишкен эмес, апалары дааратсыз эмизишпеген.
4.Баланын ата-энесиндеги акыларынын бири ага жакшы ысым тандоо.
5.Акыйка да баланын ата-энедеги акылары.
6.Жаны торолгон баланын кулагына азан жана такбир айтуу.
7.Жаны торолгон баланын тандайын которуу.
8. Камкордук кылуу. Бала жети жашка чейин камкордука муктаж. Бул ишти алардын ата-энеси, алар болбосо жакын туугандары кылуусу важип.
9.Валийлик.
Жети жаштан балакатка жеткенге чейин балдар валийге, озунон чон жол жашчыга муктаж. Бул да ата-энесине алар болбосо жакын туугандарына жуктолот.
10.Нафака.
Балдардын нафакасы башкача айтканда аларды тамак-аш, кийим-кечес, турак-жай менен камсыздоо атанын милдети. Булардын адал-таза болуусу шарт.
11.Балдарга мээрим корсотуу да ата-эненин милдети.
12.Балдар арасында адилет болуу да ата-эненин милдети.
13.Балакатка жеткенден сон уйлондуруп
(турмушка берип), уй-булолуу кылып коюу да ата-эненин милдети.
14.Жакшы тарбия беруу да ата-эненин милдети.