Стэфан Ян Сьлізень пра Хоцінскую бітву ў паэме «Дань, выплачаная туркам турэцкай крывёй» (”Haracz krwіą turecką Turkom wypłacony”)
спасылка на паэму👉 https://polona.pl/preview/39939011-ff15-4f64-ad4f-bbfc234878e5 Перамога пад Хоцінам (11 лістапада 1673 г.) у вайне Рэчы Паспалітай з Асманскай імпэрыяй (1672-1676 гг.) увайшла ў гісторыю яшчэ і як першае пасьпяховае прымяненьне шматпрыступкавых ракет, вынайдзеных ваенным інжынерам Казімірам Семяновічам, якое стала сапраўдным прарывам на якасны ўзровень, які на 250 гадоў апярэдзіў аналягічныя вынаходзтвы іншых сусьветна вядомых вучоных: рускі К.Э. Цыялкоўскі, бэльгіец Р. Бінг (патэнт 1911 г.), амэрыканец Р. Годдард (патэнт 1914 г.). І, канешне ж, Хоцінская перамога стала крыніцай натхненьня для многіх паэтаў. Яна натхніла такіх вядомых мастакоў, як Вацлаў Патоцкі й Зьбігнеў Марштын, а таксама другарадных мастакоў, такіх як Даніэль Калай, Матэвуш Кулігоўскі й Самуэль Ляшчынскі. Але сярод шматлікіх творчых прац аб Хоцінскай бітве ёсьць адна, якая вылучаецца сваім аб’ёмам і падрабязным выкладам. Гэта праца будучага літоўскага рэфэрэндарыя Стэфана Яна Сьлізьня «Дань, выплачаная туркам турэцкай крывёю» (”Haracz krwіą turecką Turkom wypłacony”), упершыню апублікаваная ў Вільні ў 1674 годзе праз год пасьля перамогі.
ℹ️ Стэфан Ян Сьлізень (1650-1707) - сын Аляксандра Казіміра Сьлізьня, першага ўладальніка маёнтка ў Дзявяткавічах Новых, што за 23 км ад Слоніма. Літоўскі (не блытаць зь цяперашнім тэрмінам!) шляхціц, паэт і палітык (падстараста Ашмянскі (1681—1683), стараста Крэўскі, пісар земскі Ашмянскі з 1683 году, вялікі рэфэрэндар літоўскі (дарадца караля й судзьдзі) з 15 чэрвеня старшыня Галоўнага Трыбунала Вялікага княства Літоўскага ў 1705 г.). Стэфан Ян Сьлізень быў багатым чалавекам: апроч зямельных уладаньняў, ён валодаў трыма шматкватэрнымі дамамі ў Вільні й сядзібай на падвіленскіх Лукішках. З чэрвеня 1675 г. вёў свае запісы (sіlva rerum). Сярод іх былі й паэтычныя творы, напісаныя ім. ****************** Пад сьцягамі караля Яна Сабескага Сьлізень прымаў удзел у бітвах пад Нямавам, Камарнам, Калішам, Хоцінам; зь Сеняўскім - у Валахіі. Пазьней усе падзеі бітвы, набліжаючы чытача да рэальнасьці, Стэфан Сьлізень скрупулёзна апісвае ў рыфмаваным дзёньніку-паэме ”Дань, выплачаная туркам турэцкаю крывёю”. На старонках паэмы паэт выразна адлюстраваў постаць галоўнакамандуючага - гетмана Яна Сабескага, якога ён ахарактарызаваў па эпічнаму прынцыпу fortіtudo et sapіentіa. Акрамя таго, як салдат зь Літвы, хоць і які змагаўся бок аб бок з кароннымі войскамі, ён не забываў аб заслугах Літвы на поле бою: ён хваліць абсталяваньне й мужнасьць літоўскага войска й шануе стаўленьне вялікіх літоўскіх гетманаў Міхала Паца й Міхала Радзівіла, дэманструючы такім чынам прыхільнасьць да роднай зямлі Літвы (не блытаць зь цяперашняй назвай адной з краінаў Балтыі).
У першым разьдзеле апісаў выпадкі больш раньніх падзеяў - восені 1672 году аб абароне гетманам Ян Сабескім на чале кварцавых войскаў грамадзянскага насельніцтва ўсходніх земляў ад разрабаваньня татарскай арды, якая спустошыла Падольле й Украіну пасьля падзеньня Камянецкай крэпасьці й аб вызваленьні незьлічоных мас людзей, навакольляў Бохні. Твор Стэфана Яна Сьлізень ”Дань, выплачаная туркам турэцкай крывёй” (”Haracz krwіą turecką Turkom wypłacony”) актуальна ў дасьледчыкаў гісторыкаў і літаратуразнаўцаў і дагэтуль:
2017г. Renata Ryba «Obraz kampanіі chocіmskіej z perspektіvy lіtewskіego poety żołnіerza Stefan Jan Ślіzіeń: Haracz krwіą turecką Turkom wypłacony Zwycіęstwo chocіmskіe w 1673 roku stało sіę іnspіracją dla wіelu» 2021г. Віктар Брэхуненка, Томаш Цэсельскі, Анджэй Карытко, Міраслаў Нагельскі: «Хоцін 400 гадоў сьпільної історыї»
ДЗЯВЯТКАВІЧЫ ГІСТАРЫЧНЫЯ
:Mic Mik
Стэфан Ян Сьлізень пра Хоцінскую бітву ў паэме «Дань, выплачаная туркам турэцкай крывёй» (”Haracz krwіą turecką Turkom wypłacony”)
Перамога пад Хоцінам (11 лістапада 1673 г.) у вайне Рэчы Паспалітай з Асманскай імпэрыяй (1672-1676 гг.) увайшла ў гісторыю яшчэ і як першае пасьпяховае прымяненьне шматпрыступкавых ракет, вынайдзеных ваенным інжынерам Казімірам Семяновічам, якое стала сапраўдным прарывам на якасны ўзровень, які на 250 гадоў апярэдзіў аналягічныя вынаходзтвы іншых сусьветна вядомых вучоных: рускі К.Э. Цыялкоўскі, бэльгіец Р. Бінг (патэнт 1911 г.), амэрыканец Р. Годдард (патэнт 1914 г.).
І, канешне ж, Хоцінская перамога стала крыніцай натхненьня для многіх паэтаў. Яна натхніла такіх вядомых мастакоў, як Вацлаў Патоцкі й Зьбігнеў Марштын, а таксама другарадных мастакоў, такіх як Даніэль Калай, Матэвуш Кулігоўскі й Самуэль Ляшчынскі.
Але сярод шматлікіх творчых прац аб Хоцінскай бітве ёсьць адна, якая вылучаецца сваім аб’ёмам і падрабязным выкладам. Гэта праца будучага літоўскага рэфэрэндарыя Стэфана Яна Сьлізьня «Дань, выплачаная туркам турэцкай крывёю» (”Haracz krwіą turecką Turkom wypłacony”), упершыню апублікаваная ў Вільні ў 1674 годзе праз год пасьля перамогі.
ℹ️ Стэфан Ян Сьлізень (1650-1707) - сын Аляксандра Казіміра Сьлізьня, першага ўладальніка маёнтка ў Дзявяткавічах Новых, што за 23 км ад Слоніма.
Літоўскі (не блытаць зь цяперашнім тэрмінам!) шляхціц, паэт і палітык (падстараста Ашмянскі (1681—1683), стараста Крэўскі, пісар земскі Ашмянскі з 1683 году, вялікі рэфэрэндар літоўскі (дарадца караля й судзьдзі) з 15 чэрвеня старшыня Галоўнага Трыбунала Вялікага княства Літоўскага ў 1705 г.).
Стэфан Ян Сьлізень быў багатым чалавекам: апроч зямельных уладаньняў, ён валодаў трыма шматкватэрнымі дамамі ў Вільні й сядзібай на падвіленскіх Лукішках. З чэрвеня 1675 г. вёў свае запісы (sіlva rerum). Сярод іх былі й паэтычныя творы, напісаныя ім.
******************
Пад сьцягамі караля Яна Сабескага Сьлізень прымаў удзел у бітвах пад Нямавам, Камарнам, Калішам, Хоцінам; зь Сеняўскім - у Валахіі. Пазьней усе падзеі бітвы, набліжаючы чытача да рэальнасьці, Стэфан Сьлізень скрупулёзна апісвае ў рыфмаваным дзёньніку-паэме ”Дань, выплачаная туркам турэцкаю крывёю”.
На старонках паэмы паэт выразна адлюстраваў постаць галоўнакамандуючага - гетмана Яна Сабескага, якога ён ахарактарызаваў па эпічнаму прынцыпу fortіtudo et sapіentіa. Акрамя таго, як салдат зь Літвы, хоць і які змагаўся бок аб бок з кароннымі войскамі, ён не забываў аб заслугах Літвы на поле бою: ён хваліць абсталяваньне й мужнасьць літоўскага войска й шануе стаўленьне вялікіх літоўскіх гетманаў Міхала Паца й Міхала Радзівіла, дэманструючы такім чынам прыхільнасьць да роднай зямлі Літвы (не блытаць зь цяперашняй назвай адной з краінаў Балтыі).
У першым разьдзеле апісаў выпадкі больш раньніх падзеяў - восені 1672 году аб абароне гетманам Ян Сабескім на чале кварцавых войскаў грамадзянскага насельніцтва ўсходніх земляў ад разрабаваньня татарскай арды, якая спустошыла Падольле й Украіну пасьля падзеньня Камянецкай крэпасьці й аб вызваленьні незьлічоных мас людзей, навакольляў Бохні.
Твор Стэфана Яна Сьлізень ”Дань, выплачаная туркам турэцкай крывёй” (”Haracz krwіą turecką Turkom wypłacony”) актуальна ў дасьледчыкаў гісторыкаў і літаратуразнаўцаў і дагэтуль:
2017г. Renata Ryba «Obraz kampanіі chocіmskіej z perspektіvy lіtewskіego poety żołnіerza Stefan Jan Ślіzіeń: Haracz krwіą turecką Turkom wypłacony
Zwycіęstwo chocіmskіe w 1673 roku stało sіę іnspіracją dla wіelu»
2021г. Віктар Брэхуненка, Томаш Цэсельскі, Анджэй Карытко, Міраслаў Нагельскі: «Хоцін
400 гадоў сьпільної історыї»
Хоцінская бітва,Аўтар: Францішак Смуглевіч