Nomus (3 qism)

Yigit o‘rnidan turib cho‘ntaklarini kovladi, keyin uning oldiga kelib, kabinaga boshini suqdi.
— E’tiboringiz uchun rahmat, — dedi u oppoq tishlarini ko‘rsatib. — Unutib yubordingiz deb o‘ylovdim.
— Uchrashmadingizmi? — so‘radi Zumrad.
— Kim bilan?
Zumrad «qizingiz bilan» demoqchi edi, o‘zini tiydi.
— Uchrashadigan odamingiz bilan.
— Uchrashadigan odamim siz.
Zumrad unga yalt etib qaradi. Yigit jilmayganicha eshikka suyanib turaverdi.
— Hazilingizni qo‘ying. Men ishdaman.
— Yigirma minutdan keyin ishingiz tugaydi. Ungacha kutaman. — Yigit shunday deb, uch so‘mlik pul uzatdi.
— Hammasigami? — so‘radi Zumrad pulni olar ekan.
— Ixtiyoringiz, — dedi yigit. — Faqat unutmang, hali studentman.
Zumrad bitta abonementni yirtib, qolganini pul bilan qaytardi.
— Kelishdik-a? — so‘radi yigit. — Kutaman.
— Xalaqit beryapsiz? — jerkib berdi Zumrad. Yigit joyiga borib o‘tirdi.
Zumradning butun vujudini quvonch, g‘ulg‘ula qopladi. Shu quvonch, g‘ulg‘ula bilan Eski Jo‘vaga yetib kelganini ham payqamadi.
— Sovqotdingmi, qizim? — so‘radi Samad aka kabinaga ko‘tarilib.
— Unchalik emas, — dedi Zumrad shoshib unga kalitni berarkan.
— Ha, endi sovuq tushdi. Yaxmalak otadiganga o‘xshaymiz.
— Xayr, ehtiyot bo‘ling!
Zumrad trolleybusdan sakrab tushdi. Shu zahoti oldida o‘sha yigit boyagidek jilmayib, paydo bo‘ldi.
O’sha kuni yigit uni uyigacha kuzatib qo‘ydi. Ismi Komil ekan. Universitetning beshinchi kursida o‘qir ekan. Anchadan beri Zumrad bilan tanishmoqchi ekan. Nihoyat, bugun axd qilibdi.
Ular ertasiga uchrashishdi. Komil uni «O’zbekiston» kinoteatriga, «Erkak va ayol» filmiga olib tushdi. Zumrad tsigeyka shubasini, qizil etigini kiydi. Filmning o‘rtasida, qahramonlar sevgisi eng oliy nuqtaga chiqqanda, Komil qizning tizzasiga qo‘lini ohista qo‘ydi. Qo‘li yonardi. Qorong‘i bo‘lsa ham, Zumrad, qizarib ketdi. Filmdan so‘ng, g‘arch-g‘urch qor bosib, piyoda uyga ketishdi.
Komil indiniga ham keldi, undan keyin ham. Ular har kuni biron yoqqa borishar yoki piyoda tinch, odam siyrak ko‘chalarni aylanishardi.
Zumrad baxtli edi. Qizidagi o‘zgarishni ko‘rib Risolat xola o‘zida yo‘q shod edi. Har kuni Zumrad ishga ketishi bilan, sandiqlarini ochib yiqqan bisotini ko‘zdan kechirar, xuddi to‘y ertaga bo‘ladiganday, qo‘ni-qo‘shnilari bilan ko‘rpa-yostiq, asbob-anjomlar haqida maslahatlashardi. U o‘zicha, to‘yni gilos pishig‘iga mo‘ljalladi. Zumrad kuldi, lekin indamadi.
Hovlining burchagidagi terak bo‘yi ko‘tarilib chiqqan ertangi gilos qizarganda, Risolat xola: «Gaplash endi» — dedi. Zumrad odatdagiday qizarib ketdi, lekin kechgacha to‘yning xayoli bilan yurdi. Qulog‘i ostida Muhabbatning «Yor-yor»i yangradi. Ma’murjon akaning «To‘ylar muborak»i... Tabriklar, qadahlarning jarangi. Keyin, ikkalovi yolg‘iz qolishganini tasavvur qildi. Egnida oppoq ko‘ylak, boshida oppoq shohi ro‘mol, oldida esa Komil, Mana, u yaqinlashdi, sekin ro‘molini ko‘tardi...
Zumrad yana qizarib ketdi. Shunday xayollar bilan smenasi qanday tugaganini bilmadi. Eski Jo‘vada trolleybusdan tushib, dispetcher xonasiga ketayotganda to‘satdan Komil paydo bo‘lib qoldi. Bugun ular uchrashmoqchi emas edi, Zumrad mashinachinikiga borishi kerak edi. Avval sevindi, keyin hayron bo‘ldi.
— Tinchlikmi?
— Sizni kutayotgan edim, — dedi Komil uni chetga tortib. — Gap bor.
Ular bozor oldidagi xiyobonga o‘tib bo‘sh skameykalardan biriga o‘tirishdi.
— Bilasizmi, — dedi zo‘rg‘a Komil tili gapga kelmay. — Meni... meni uylantirishmoqchi. Kelayotgan shanbaga to‘y...
Zumrad bo‘shashib ketdi. Astagina:
— Tabriklayman, — dedi.
Shundan keyin nima bo‘ldi, qanday uyiga keldi, bilmaydi. Ko‘zini ochsa, tepasida onasi o‘tiribdi.
— Qo‘y, bolam, o‘zingni qiynama. Sening tirnog‘ingga ham arzimaydi u yaramas. Student emish tag‘in. Manavini ho‘pla.
Risolat xola unga qatiq tutdi. Zumrad piyolaga labini tekkizdi-yu, ichmadi.
Shu kuni u ishga bormadi. Kechgacha shiftga termilib yotdi. Na uxladi, na gapirdi. Kechga borib ko‘zi ilindi, tush ko‘rdi. Keng lolazor emish. O’rtasida u bir to‘da qizlar bilan lola terib yurganmish. To‘satdan ro‘parasida bir yigit paydo bo‘libdi. Quchog‘i to‘la lola. Komilga o‘xshar emishu, lekin Komil emas emish. U Zumradga yaqinlashib:
— Manavi sizga! Siz uchun terdim! — debdi va quchog‘idagi lolalarni unga uzatibdi. Keyin, uni bag‘riga bosibdi. Bag‘ri keng, issiq emish...
Zumrad cho‘chib uyg‘onib ketdi.
— Hech nima qilmaydi, bolam — dedi yonida yotgan Risolat xola. — Ozgina alahsirading. Dunyoning besh kuni qorong‘i bo‘lsa, besh kuni yorug‘ — hech nima qilmaydi. Qaytanga pishiq bo‘lasan.
Zumrad ovundi. Ishga chiqdi. Lekin Komilning to‘yi kuni yana kechasi bilan yig‘lab chiqdi.
Oradan yil o‘tdi. Bir kuni Zumrad ishdan kelayotib, ko‘cha og‘zida antika shlyapa kiygan bir odamni ko‘rdi-yu, yuragi shuv etib ketdi. Bu Komil edi. Olisdan Zumradni ko‘rib, qarshisiga yurdi. Keyin, aybdorlarcha, qo‘l uzatdi.
— Keling, — dedi Zumrad yuragi dukillab.
— Shunday, — dedi Komil va ilgarigidek tekis tishlarini ko‘rsatib, iljaydi. — O’tib ketayotgan edim, sizni körib qoldim...