Ворух , деҳаи дурдасттарини ноҳияи Исфара , маркази ҷамоати деҳотиВорух, аз маркази ш. Исфара 40 кммасофа дорад. Деҳаи Ворух - якеаз беҳтарин ва зеботарин гўшаҳоитабиат дар қисмати чанубу ғарбииводии Фарғона буда, таърихи бойдорад.ТаърихМарҳилаи аввали пайдоиши ҳаётродар Ворух ба пайдоиши чомиаиибтидой алоқаманд ҳисобмекунанд. Ин давра ба давраимустерй ё худ палеолити миёна, киибтидояш 100 000-сол ваинтиҳояш 43 000-сол аст, ростмеояд. Нишонаҳои ин даврароолими рус В. Ранов дар Хочаи Ғорпайдо намуда Ворухро ба харитаиасри санг дохил намудааст.агуфтахои олимон Б. Гафуров,Б.А.Литвинский, Бартольд ва дигарманбаҳои таърихии пайдоиш вамаскуншавии маҳаллоти ОсиёиМиёна назар андозем мебинем, кимусалламан ворухиён ин халқҳоишарқиэронии аз қадимулайёммуқими Осиёи Миёна ҳайтолиён,саккоихо,суғдиҳо буда, дармаскуншавии бузурги халқҳоичануби Осиё дар оғози аҳди таърихҳиссаи сазовор гузоштаанд.Маконхои таърихиМазори Чимиргон-бобоМазори гор-бобоБеди качКухи гавораи заринДушоха кухДарёи КарафшинОсиёи марказиМасчиди ГузарСанги ГулакДеволакМазори бало гардонМасохат ва тарзи чойгиршави махалДар асри Х1Х масохати ҶамоатиВорух . 400 га буда, дар марказ дарсари рохи калон растаи дуконхоифуруши молхои истехсолихоричиву махалли чой доштанд варузи сешанбе бозор баргузормегардид. Савдо мубодилави буда,махсулоти косибиву кишоварзи бачарму пашм иваз карда мешуданд.Дар кисмати дигари Ворух рузичоршанбе бозори мол барпомегардид. Кисмати гарбии Ворух,Майдон бо боготи зардолу имтиёздорад. Кисмати шарки Тидон номдошта, аз 12 махаллаи ахолинишиниборат буд. Хар махалла масчидихудро дорад.ИклимИклими Ворух континетибуда,гармии миёнаи хаво дарфасли тобистон то 25-27°Cмерасад.Зимистон бошад,хунукиихаво то -10-15°C мерасад.Азсабаби чойгиршавии Ворух дарбайни куххо шамол каммевазад.Дар фасли зимистонкисман дарёчаи Ворух ях баста,тоандозае хавзаи обаш каммегардад.Зимистон аз мохинояюбрь то мохи март тулмекашад.Чашни Навруз,яънесаршавии бахорро инъкосмекунад.Дар охирхои мохи мартсабзахо дамида ва гунчаидарахтон ба шугуфтан медарояд,киин нишонаи бахор аст.Бахор се мохтул мекашад.Аз мохи март тоохири мохи май.Фасли тобистонхам се мох тул мекашад.Аз мохииюнь то август.Фасли тирамохбошад аз мохи сентябр то охириноябр.АҳолӣСоли 1871 250 ахоли, 1907 680ахоли ва кариб 3400 нафар, 1920901 ахоли ва зиёда аз 4700нафар , 1926 1017 ахоли ва 4867,1939 5431 нафар, 1970 9269нафар, 1979 11988 нафар, 199117194 нафар, 2003 24316 нафар баrайд гирифта шудаанд. Точикон,аксарият кишоварзони хочагии«Ворух», дар парваришу истехсолисабзавот, хусусан картошка,мевахои хушку тар, аз чумла себунок, пилла киссаи арзанда доранд.Кисме аз ахолии Ворух дармуассисаю ташкилоту корхонахоичумхури кор мекунанд.Шугли ахолӣДар навбати худ Ворухиён дармавзеъхои гуногуни Исфара,Конибодом ва Хучанд маконизисти алохидаи худро ташкилнамуданд. Ахолии Ворух багаллакори, шоликори ва богдоримашгул буданд. Дар Ворухитоинкилоби бофандагони матои,когаз, ранггарон, дукончиён,охангарон, чармгарон, музадузонукафшгару чоругсоз, мисгар,дуредгарон, устохои деворзан,гачкор, сангтарош, кулол, танургар,равганкаш, дузанда, кассоб,осиёбон, халвогар, нонвой, ошпаз,баккол, пахтачаллобон, сохибониобчувоз кору зиндаги мекарданд.Ҷамоати Ворух 23.08.1919 ташкилшудааст. Марказаш дехаи Ворухаст ва ду дехаро дарбар мегирад:Ворух ва шахраки Точикон.ТабиатТабиати Ворух нотакрор аст.Куххоисар ба фалак кашида,богхоимевазор,дарёчаву чуйчахоипурчушу хуруш,обхои муссафоичашмасорон,овози парандахоихушсадо табиати Ворухро боз хамгуворо мегардонад.Махз гуногунрангии табиати Ворух диккати харбинандаро чалбменамояд.Махсусан макониистирохативу фарогатии Беди качдар саросари Чумхури маълумумашхур аст.Кас аз садои форамиоби чуйбор рохат кардаву азнакхати буи гулу сабза рохатмекунад.Ворух ( тадж. Ворух ) — один издвух эксклавов Таджикистана ,расположенных на территорииБаткенской области КыргызскойРеспублики . Ворух являетсясельской общиной ( тадж. ҷамоат ),относящейся к Исфаринскомурайону Согдийской областиТаджикистана. Население: 31 000человек, из которых 99,999 %таджики, 0,001 % киргизы . ЧерезВорух проходит единственнаятранспортная магистраль,соединяющая Лейлекский районКиргизии с остальной частьюстраны.Административное делениеКарта ВорухаШахраки Сомониен и Село Ворух.Село Ворух, в свою очередь,делится на 16 махалля: Гулистон,Гузар, Джавонон, Джуи Дам,Калъача, Кишлок, Кучаи Боло,Майдон, Навобод, Рохати Об, Сари-Канда, Сари Дашт, Сари Курум,Таги-Махалла, Тидон, Точикон.Особенность ворухцев в том, чтогде бы их не спрашивали, откудаони, всегда отвечают: "Я изВоруха", - не район, не область, аименно селение, этот феномен, каки археологическое наследиеместности, предстоит изучитьучёным как одну из загадокВоруха. Ещё одной особенностьюворухцев является их огромнаялюбовь к стихам и поэтам. Труднонайти ворухца, не знающего какминимум 10 стихотворений
ВОРУХ
:Довар Шарипов
~ВОРУХ ~
Ворух , деҳаи дурдасттарини ноҳияи Исфара , маркази ҷамоати деҳоти
Ворух, аз маркази ш. Исфара 40 км
масофа дорад. Деҳаи Ворух - яке
аз беҳтарин ва зеботарин гўшаҳои
табиат дар қисмати чанубу ғарбии
водии Фарғона буда, таърихи бой
дорад.
Таърих
Марҳилаи аввали пайдоиши ҳаётро
дар Ворух ба пайдоиши чомиаи
ибтидой алоқаманд ҳисоб
мекунанд. Ин давра ба давраи
мустерй ё худ палеолити миёна, ки
ибтидояш 100 000-сол ва
интиҳояш 43 000-сол аст, рост
меояд. Нишонаҳои ин давраро
олими рус В. Ранов дар Хочаи Ғор
пайдо намуда Ворухро ба харитаи
асри санг дохил намудааст.а
гуфтахои олимон Б. Гафуров,
Б.А.Литвинский, Бартольд ва дигар
манбаҳои таърихии пайдоиш ва
маскуншавии маҳаллоти Осиёи
Миёна назар андозем мебинем, ки
мусалламан ворухиён ин халқҳои
шарқиэронии аз қадимулайём
муқими Осиёи Миёна ҳайтолиён,
саккоихо,суғдиҳо буда, дар
маскуншавии бузурги халқҳои
чануби Осиё дар оғози аҳди таърих
ҳиссаи сазовор гузоштаанд.
Маконхои таърихи
Мазори Чимиргон-бобо
Мазори гор-бобо
Беди кач
Кухи гавораи зарин
Душоха кух
Дарёи Карафшин
Осиёи маркази
Масчиди Гузар
Санги Гулак
Деволак
Мазори бало гардон
Масохат ва тарзи чойгиршави махал
Дар асри Х1Х масохати Ҷамоати
Ворух . 400 га буда, дар марказ дар
сари рохи калон растаи дуконхои
фуруши молхои истехсоли
хоричиву махалли чой доштанд ва
рузи сешанбе бозор баргузор
мегардид. Савдо мубодилави буда,
махсулоти косибиву кишоварзи ба
чарму пашм иваз карда мешуданд.
Дар кисмати дигари Ворух рузи
чоршанбе бозори мол барпо
мегардид. Кисмати гарбии Ворух,
Майдон бо боготи зардолу имтиёз
дорад. Кисмати шарки Тидон ном
дошта, аз 12 махаллаи ахолинишин
иборат буд. Хар махалла масчиди
худро дорад.
Иклим
Иклими Ворух континети
буда,гармии миёнаи хаво дар
фасли тобистон то 25-27°C
мерасад.Зимистон бошад,хунукии
хаво то -10-15°C мерасад.Аз
сабаби чойгиршавии Ворух дар
байни куххо шамол кам
мевазад.Дар фасли зимистон
кисман дарёчаи Ворух ях баста,то
андозае хавзаи обаш кам
мегардад.Зимистон аз мохи
нояюбрь то мохи март тул
мекашад.Чашни Навруз,яъне
саршавии бахорро инъкос
мекунад.Дар охирхои мохи март
сабзахо дамида ва гунчаи
дарахтон ба шугуфтан медарояд,ки
ин нишонаи бахор аст.Бахор се мох
тул мекашад.Аз мохи март то
охири мохи май.Фасли тобистон
хам се мох тул мекашад.Аз мохи
июнь то август.Фасли тирамох
бошад аз мохи сентябр то охири
ноябр.
Аҳолӣ
Соли 1871 250 ахоли, 1907 680
ахоли ва кариб 3400 нафар, 1920
901 ахоли ва зиёда аз 4700
нафар , 1926 1017 ахоли ва 4867,
1939 5431 нафар, 1970 9269
нафар, 1979 11988 нафар, 1991
17194 нафар, 2003 24316 нафар ба
rайд гирифта шудаанд. Точикон,
аксарият кишоварзони хочагии
«Ворух», дар парваришу истехсоли
сабзавот, хусусан картошка,
мевахои хушку тар, аз чумла себу
нок, пилла киссаи арзанда доранд.
Кисме аз ахолии Ворух дар
муассисаю ташкилоту корхонахои
чумхури кор мекунанд.
Шугли ахолӣ
Дар навбати худ Ворухиён дар
мавзеъхои гуногуни Исфара,
Конибодом ва Хучанд макони
зисти алохидаи худро ташкил
намуданд. Ахолии Ворух ба
галлакори, шоликори ва богдори
машгул буданд. Дар Ворухи
тоинкилоби бофандагони матои,
когаз, ранггарон, дукончиён,
охангарон, чармгарон, музадузону
кафшгару чоругсоз, мисгар,
дуредгарон, устохои деворзан,
гачкор, сангтарош, кулол, танургар,
равганкаш, дузанда, кассоб,
осиёбон, халвогар, нонвой, ошпаз,
баккол, пахтачаллобон, сохибони
обчувоз кору зиндаги мекарданд.
Ҷамоати Ворух 23.08.1919 ташкил
шудааст. Марказаш дехаи Ворух
аст ва ду дехаро дарбар мегирад:
Ворух ва шахраки Точикон.
Табиат
Табиати Ворух нотакрор аст.Куххои
сар ба фалак кашида,богхои
мевазор,дарёчаву чуйчахои
пурчушу хуруш,обхои муссафои
чашмасорон,овози парандахои
хушсадо табиати Ворухро боз хам
гуворо мегардонад.Махз гуногун
рангии табиати Ворух диккати хар
бинандаро чалб
менамояд.Махсусан макони
истирохативу фарогатии Беди кач
дар саросари Чумхури маълуму
машхур аст.Кас аз садои форами
оби чуйбор рохат кардаву аз
накхати буи гулу сабза рохат
мекунад.
Ворух ( тадж. Ворух ) — один из
двух эксклавов Таджикистана ,
расположенных на территории
Баткенской области Кыргызской
Республики . Ворух является
сельской общиной ( тадж. ҷамоат ),
относящейся к Исфаринскому
району Согдийской области
Таджикистана. Население: 31 000
человек, из которых 99,999 %
таджики, 0,001 % киргизы . Через
Ворух проходит единственная
транспортная магистраль,
соединяющая Лейлекский район
Киргизии с остальной частью
страны.
Административное деление
Карта Воруха
Шахраки Сомониен и Село Ворух.
Село Ворух, в свою очередь,
делится на 16 махалля: Гулистон,
Гузар, Джавонон, Джуи Дам,
Калъача, Кишлок, Кучаи Боло,
Майдон, Навобод, Рохати Об, Сари-
Канда, Сари Дашт, Сари Курум,
Таги-Махалла, Тидон, Точикон.
Особенность ворухцев в том, что
где бы их не спрашивали, откуда
они, всегда отвечают: "Я из
Воруха", - не район, не область, а
именно селение, этот феномен, как
и археологическое наследие
местности, предстоит изучить
учёным как одну из загадок
Воруха. Ещё одной особенностью
ворухцев является их огромная
любовь к стихам и поэтам. Трудно
найти ворухца, не знающего как
минимум 10 стихотворений