2006 yilda Turkiyada tarixda birinchi bor Coca-Cola ichimligining tarkibi bo‘yicha sud o‘tgan edi. Uning tarkibi yorlig‘ida qand, fosfor kislotasi, kofein, karamel, karbonat angidrid kislotasi va qandaydir qo‘shimcha (ekstrakt) ham yozilgan. Xuddi shu ekstrakt nima ekanligi shubha uyg‘otgan edi. Sudda kompaniya ko‘shimchaning sirini ochishga majbur bo‘lgan va ekstrakt Cochineal (Kosheníl) hasharotidan olinadigan suyuqlik ekanligini tan olgandi, deb yozadi Sof nashri xorij manbalariga asoslanib.Yurtimizda sevib iste'mol qilinuvchi ushbu ichimlik to‘g‘risidagi g‘ayrioddiy ma'lumotlarga to‘la ushbu maqolani to‘lig‘icha e'tiboringizga havola etamiz.Kosheníl Meksika va Karib orollarida uchraydigan hasharot turi. Ular qimirlamay o‘simlikka yopishib oziqlanadi. Koshenílni alohida plantatsiyalarda yetishtirishadi. Hashorotning modasi va tuxumidan karmin pigmenti olinadi. Pigment yordamida “Koka-kola”ga rang beriladi. Quritilgan kosheníl mayizga o‘xshaydi, aslida u hasharot!«Koka» so‘zining ma'nosini tushungan bo‘lsangiz kerak. «Kola» so‘zini ma'nosini bilish uchun Coca-Cola kompaniyasida 23 yil ishlab, umuman ichimlikni iste'mol qilmagan bir xodimning so‘ziga quloq osish kerak.Ichimlikning asosiy xom ashyosi qizilmiya o‘simligining tomiri hisoblanadi. Tomir ko‘pgina sutemizuvchi jonzotlar va sichqonlarning ozig‘idir. Ishlab chiqarishda tonnalab tomir ekskavatorlar yordamida qazib olinadi. Qazib olish jarayonida qolib ketgan sichqonlarni ajratib olish imkoni bo‘lmaydi. Tomirlar orasida qolib ketgan jonivorlar bilan birgalikda presslanadi. Shundan keyingina ko‘zga ko‘ringan tuklar, yot jism va boshqa qoldiqlardan tozalanadi. Ichimlik jigarrang tusda bo‘lganligi uchun uning tarkibidagi sichqon qoni va boshqa qoldiqlarning rangi bilinmaydi. Kola ishlab chiqaruvchi gigant kompaniyalar kimyoviy yo‘l bilan turli qoldiqlarni tozalashga xarakat qilishadi.Qolgani o‘zingizga havola.Vashingtonlik olimlar ichimlik tarkibini o‘rganib chiqishganda tarkibidagi karamel shakar eritmasi bo‘lmay, qand, ammiak va sulfitlarning kimyoviy aralashmasi ekanligi ma'lum bo‘ldi. Aralashma o‘pka, jigar, qalqonsimon bez saratoni va leykemiya keltirib chiqarishi mumkin.«7 iks» deb nomlanuvchi sirli qo‘shimchaning asosi ko‘pik beruvchi gaz tarkibida spirt mavjud. Alkogolga bir nechta tomchi xushbo‘ylashtiruvchi modda, koriandr va dolchin qo‘shiladi.Kosheníldan olinadigan suyuqlik — karmin sertifikatsiyadan o‘tmaganligi uchun, ayrim davlatlarda kola umuman ishlab chiqarilmaydi.Kolaning organizmga ta'siriKoka-kola ichgandan so‘ng… 10 daqiqa o‘tib10 choy qoshiqdagi qand moddasi (kunlik me'yor) organizmga salbiy ta'sirini boshlaydi. Fosfor kislotasi qo‘shilgani uchun qusish refleksini qaytaradi. 20 daqiqa o‘tibQonga ko‘p miqdorda insulin ajrab, jigar qandni yog‘ga aylantiradi. 40 daqiqa o‘tibKofein so‘rilishi nihoyasiga yetadi. Ko‘z qorachig‘i kengayadi.Jigar qonga qo‘p miqdorda qand chiqarib yuborishi natijasida qon bosimi oshadi. 45 daqiqa o‘tibTanada dofamin gormoni ortadi va lazzatlanish davri boshlanadi. Geroin ham shunday ta'sir qiladi.1 soat o‘tibFosfor kislotasi kaltsiy, magniy va ruxni birlashtirib, metabolizmni kuchaytiradi.Siydikda kaltsiy moddasining chiqishi ko‘payadi. Bir soatdan ko‘proq vaqt o‘tibSiydik haydash kuchayadi, suyaklardagi kaltsiy, magniy, rux yuvilib, natriy, suv organizmdan chiqa boshlaydi.Bir yarim soatdan so‘ngBo‘shash va asab buzilish jarayoni boshlanib, koka-koladagi suv siydik orqali chiqadi.Koka-kolaning faol qo‘shimchasi — ortofosfat kislota rN-2,8ga teng. Koka-kola kontsentratini tashiydigan yuk mashinaga maxsus antikorroziya qoplamasi qoplangan bo‘lishi kerak.Reklama qilinayotgan kofeinsiz Coca-Cola Lightning tarkibi: Aqua carbonated, E150d , E952 , E950 , E951 , E338 , Ye330 , Aromas , Ye2111. Aqua carbonated – gazlangan suvSuvdagi karbonat angidrid gazi oshqozon sekretsiyasi va kislotasini oshiradi. Meteorizm paydo bo‘ladi, gaz chiqishini oshiradi. Bundan tashqari, buloq suvi o‘rniga maxsus filtrlardan o‘tkazilgan vodoprovod suvi ishlatiladi.2. E952 (Cyclamic Acid and Na, K, Sa salts), siklamik kislotasi va uning natriyli kaliyli tuzlariQand o‘rnini bosuvchi. Siklamat — sintetik mahsulot, qanddan 200 baravar shirin. Sun'iy shirinlashtirgich sifatida ishlatiladi. Insonlarning oziq-ovqat mahsulotlari tarkibida ishlatish taqiqlangan. Saraton kasalini qo‘zg‘atuvchi — kantserogen. 1969 yilda AQShda, 1975 yildan Yaponiya, Janubiy Koreya va Singapurda taqiqlangan. Indoneziyada ichimliklarga qo‘shish mumkin emas.1979 yili Butunjaxon sog‘liqni saqlash tashkiloti siklomatlarni zararsiz deb topgan.Kunlik doza: 0,8 g.3. E150d (Caramel IV – Ammonia-sulphite process, rang beruvchi)– qovurilgan shakar, ma'lum temperaturada qo‘shimcha reagentlar bilan ishlov berib olinadi. Asosan ammoniy sulfat qo‘shiladi.4. E950 (Acesulfame Potassium, kaliy atsesulfam)– saxarozadan 200 baravar shirin. Tarkibida metil efiri (yurak-qon tomir tizimining ishiga salbiy ta'sir qiladi) va asparogen kislotasi (asab tizimini yanayam jonlantiruvchi va vaqt o‘tishi bilan o‘ziga ko‘niktiruvchi) mavjud. Atsesulfam kam eruvchan. Bunday shirinlashtirgichni bolalar, homilador va emizikli ayollar iste'mol qilishi mumkin emas.Kunlik doza: 1 g.5. E951 (Aspartame)Diabet bilan og‘riganlar uchun shakar o‘rinini bosuvchi. Kimyoviy barqaror emas: harorat oshishi bilan metanol va fenilalaninga ajraydi. Metanol (metil spirti) o‘ta xavfli: 5-10 ml ko‘rish qobiliyatini ishdan chiqarib, ko‘rlikka olib keladi. 30 ml o‘limga olib keladi. Issiq ichimlikda aspartam kuchli kantserogen formaldegidga aylanadi. Aspartamdan zaharlanish ilmiy tasdiqlangan. Zaharlanganda sezgi hissi yo‘qoladi, bosh og‘rig‘i va aylanishi, charchash, qusish, yurakning tez urishi, jizzakilik va boshqa holatlar, Parkinson hamda Altsgeymer kasalliklari kelib chiqishi mumkin.Kunlik doza: 3 g.6. E338 (Orthophosphoric Acid, ortofosfat kislota)Yonuvchi va portlovchi. Ko‘zni va teri qavatini qichishtiradi. Qo‘llanishi: fosfor kislotasining tuzlari, aktivlashtirilgan ko‘mir, olovga chidamli yonmaydigan mahsulotlar, oyna, mineral, gugurt, sintetik kir yuvish mahsulotlari ishlab chiqarishda, meditsina va oziq-ovqat sanoatida. Organizmga kaltsiy va temir moddalarining so‘rilishiga qarshilik qiladi. Chanqoq paydo qiladi.7. Ye330 (Citric Acid, limon kislotasi) – rangsiz kristallarTabiatda keng tarqalgan. Limon kislotasi maxorka va uglevodlarni bijg‘itib olinadi. Oziq-ovqat va farmatsevtika sanoatida ishlatiladi. Meditsinada qon konservatsiyasida foydalaniladi.8. Aromas – noma'lum xushbo‘ylashtiruvchi qo‘shimchalar9. Ye211 (Sodium Benzoate, natriy benzoat)– balg‘am haydovchi vosita, oziq-ovqat sanoatida ishlatiladigan konservant. Benzoy kislotani (E210), natriy benzoatni (E211) va kaliy benzoatni (E212) bakteriya va zamburug‘larga qarshi ishlatiladi. Jemlar, sharbatlar, marinadlar va mevali yogurtlarga qo‘shiladi. Astma kasallar va aspiringa sezgirlarning iste'mol qilish taqiqlanadi.Sheffild (Angliya) universitetining molekulyar biologiya va biotexnologiyalar sohasi professori Piter Payper tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotlarda DNKga jiddiy zarar ko‘rsatishini aniqlagan. Uning aytishicha, DNKni o‘ldirmay ishdan chiqaradi. Bu esa jigar sirrozi va degenerativ kasalliklar, masalan, Parkinson kasalligini keltirib chiqaradi. Guruh admini: “Koka-kola” kompaniyasiga qarshi biror boshqa salqinlashtiruvchi ichimlik kompaniyalaridan buyurtma olmagan. Maqola internetdan olingan va e'tiboringizga havola qilinmoqda. Muallif: Dildora Ibragimova (Hordiq-uz dan olindi)
Xar sohadan bir shingil
Koka-kola ichimligi tarkibini bilasizmi?
Hasharot, kantserogen va boshqa qo‘shimchalar…
10 daqiqa o‘tib10 choy qoshiqdagi qand moddasi (kunlik me'yor) organizmga salbiy ta'sirini boshlaydi. Fosfor kislotasi qo‘shilgani uchun qusish refleksini qaytaradi.
20 daqiqa o‘tibQonga ko‘p miqdorda insulin ajrab, jigar qandni yog‘ga aylantiradi.
40 daqiqa o‘tibKofein so‘rilishi nihoyasiga yetadi. Ko‘z qorachig‘i kengayadi.Jigar qonga qo‘p miqdorda qand chiqarib yuborishi natijasida qon bosimi oshadi.
45 daqiqa o‘tibTanada dofamin gormoni ortadi va lazzatlanish davri boshlanadi. Geroin ham shunday ta'sir qiladi.1 soat o‘tibFosfor kislotasi kaltsiy, magniy va ruxni birlashtirib, metabolizmni kuchaytiradi.Siydikda kaltsiy moddasining chiqishi ko‘payadi.
Bir soatdan ko‘proq vaqt o‘tibSiydik haydash kuchayadi, suyaklardagi kaltsiy, magniy, rux yuvilib, natriy, suv organizmdan chiqa boshlaydi.Bir yarim soatdan so‘ngBo‘shash va asab buzilish jarayoni boshlanib, koka-koladagi suv siydik orqali chiqadi.Koka-kolaning faol qo‘shimchasi — ortofosfat kislota rN-2,8ga teng. Koka-kola kontsentratini tashiydigan yuk mashinaga maxsus antikorroziya qoplamasi qoplangan bo‘lishi kerak.Reklama qilinayotgan kofeinsiz Coca-Cola Lightning tarkibi: Aqua carbonated, E150d , E952 , E950 , E951 , E338 , Ye330 , Aromas , Ye2111. Aqua carbonated – gazlangan suvSuvdagi karbonat angidrid gazi oshqozon sekretsiyasi va kislotasini oshiradi. Meteorizm paydo bo‘ladi, gaz chiqishini oshiradi. Bundan tashqari, buloq suvi o‘rniga maxsus filtrlardan o‘tkazilgan vodoprovod suvi ishlatiladi.2. E952 (Cyclamic Acid and Na, K, Sa salts), siklamik kislotasi va uning natriyli kaliyli tuzlariQand o‘rnini bosuvchi. Siklamat — sintetik mahsulot, qanddan 200 baravar shirin. Sun'iy shirinlashtirgich sifatida ishlatiladi. Insonlarning oziq-ovqat mahsulotlari tarkibida ishlatish taqiqlangan. Saraton kasalini qo‘zg‘atuvchi — kantserogen. 1969 yilda AQShda, 1975 yildan Yaponiya, Janubiy Koreya va Singapurda taqiqlangan. Indoneziyada ichimliklarga qo‘shish mumkin emas.1979 yili Butunjaxon sog‘liqni saqlash tashkiloti siklomatlarni zararsiz deb topgan.Kunlik doza: 0,8 g.3. E150d (Caramel IV – Ammonia-sulphite process, rang beruvchi)– qovurilgan shakar, ma'lum temperaturada qo‘shimcha reagentlar bilan ishlov berib olinadi. Asosan ammoniy sulfat qo‘shiladi.4. E950 (Acesulfame Potassium, kaliy atsesulfam)– saxarozadan 200 baravar shirin. Tarkibida metil efiri (yurak-qon tomir tizimining ishiga salbiy ta'sir qiladi) va asparogen kislotasi (asab tizimini yanayam jonlantiruvchi va vaqt o‘tishi bilan o‘ziga ko‘niktiruvchi) mavjud. Atsesulfam kam eruvchan. Bunday shirinlashtirgichni bolalar, homilador va emizikli ayollar iste'mol qilishi mumkin emas.Kunlik doza: 1 g.5. E951 (Aspartame)Diabet bilan og‘riganlar uchun shakar o‘rinini bosuvchi. Kimyoviy barqaror emas: harorat oshishi bilan metanol va fenilalaninga ajraydi. Metanol (metil spirti) o‘ta xavfli: 5-10 ml ko‘rish qobiliyatini ishdan chiqarib, ko‘rlikka olib keladi. 30 ml o‘limga olib keladi. Issiq ichimlikda aspartam kuchli kantserogen formaldegidga aylanadi. Aspartamdan zaharlanish ilmiy tasdiqlangan. Zaharlanganda sezgi hissi yo‘qoladi, bosh og‘rig‘i va aylanishi, charchash, qusish, yurakning tez urishi, jizzakilik va boshqa holatlar, Parkinson hamda Altsgeymer kasalliklari kelib chiqishi mumkin.Kunlik doza: 3 g.6. E338 (Orthophosphoric Acid, ortofosfat kislota)Yonuvchi va portlovchi. Ko‘zni va teri qavatini qichishtiradi. Qo‘llanishi: fosfor kislotasining tuzlari, aktivlashtirilgan ko‘mir, olovga chidamli yonmaydigan mahsulotlar, oyna, mineral, gugurt, sintetik kir yuvish mahsulotlari ishlab chiqarishda, meditsina va oziq-ovqat sanoatida. Organizmga kaltsiy va temir moddalarining so‘rilishiga qarshilik qiladi. Chanqoq paydo qiladi.7. Ye330 (Citric Acid, limon kislotasi) – rangsiz kristallarTabiatda keng tarqalgan. Limon kislotasi maxorka va uglevodlarni bijg‘itib olinadi. Oziq-ovqat va farmatsevtika sanoatida ishlatiladi. Meditsinada qon konservatsiyasida foydalaniladi.8. Aromas – noma'lum xushbo‘ylashtiruvchi qo‘shimchalar9. Ye211 (Sodium Benzoate, natriy benzoat)– balg‘am haydovchi vosita, oziq-ovqat sanoatida ishlatiladigan konservant. Benzoy kislotani (E210), natriy benzoatni (E211) va kaliy benzoatni (E212) bakteriya va zamburug‘larga qarshi ishlatiladi. Jemlar, sharbatlar, marinadlar va mevali yogurtlarga qo‘shiladi. Astma kasallar va aspiringa sezgirlarning iste'mol qilish taqiqlanadi.Sheffild (Angliya) universitetining molekulyar biologiya va biotexnologiyalar sohasi professori Piter Payper tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotlarda DNKga jiddiy zarar ko‘rsatishini aniqlagan. Uning aytishicha, DNKni o‘ldirmay ishdan chiqaradi. Bu esa jigar sirrozi va degenerativ kasalliklar, masalan, Parkinson kasalligini keltirib chiqaradi.
Guruh admini: “Koka-kola” kompaniyasiga qarshi biror boshqa salqinlashtiruvchi ichimlik kompaniyalaridan buyurtma olmagan. Maqola internetdan olingan va e'tiboringizga havola qilinmoqda.
Muallif: Dildora Ibragimova (Hordiq-uz dan olindi)